«Τουλάχιστον να προσπαθώ κάθε μέρα να πράττω το καθήκον μου»

Το άλμπουμ από την εταιρεία Harmonia Mundi κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2022, με τον Φρανσουά-Χαβιέ Ροτ να διευθύνει την ορχήστρα Les Siecles.

Στα τέλη του 1908, ο Γάλλος συνθέτης Κλοντ Ντεμπισί αρρώστησε σοβαρά. Πήρε έξι χρόνια στους γιατρούς για να διαγνώσουν καρκίνο του παχέος εντέρου.

Πώς αντιμετώπιζε τότε η ιατρική μια τόσο σοβαρή νόσο; Με δίαιτα, σωματική άσκηση, ακτινοθεραπείες, αλλά και με σειρά επώδυνων θεραπειών που έφεραν τον μεγάλο μουσικό στα όρια της τρέλας. Οπως έγραφε σε επιστολές του, μονάχα η μορφίνη, η κοκαΐνη και «μια ποικιλία από άλλα τέτοια θαυμάσια ναρκωτικά» τον ανακούφιζαν – με τίμημα όμως την προσωρινή απώλεια της διαύγειας. «Σε διαβεβαιώ», έγραφε σε φίλο του, «ότι τρεις ενέσεις μορφίνης την ημέρα σε μετατρέπουν σε όρθιο πτώμα και εκμηδενίζουν τη θέλησή σου» (δανειζόμαστε πολύτιμες πληροφορίες από το εξαιρετικό μουσικοφιλικό σάιτ interlude.hk).

Ελλείψεις σε τρόφιμα, καύσιμα, καθώς και η εκτίναξη των τιμών εξαιτίας του πολέμου, κατέστησαν τη ζωή της οικογένειάς του πολύ δύσκολη. «Δεν είμαι», έγραφε, «παρά ένα μικρό έρημο άτομο που συντρίβεται εξαιτίας αυτού του τρομακτικού κατακλυσμού».

Ο Ντεμπισί μπήκε το 1916 στο χειρουργείο για να υποστεί μια ιδιαιτέρως επώδυνη επέμβαση. Κι ωστόσο, μόλις ανέλαβε άρχισε πάλι να γράφει. «Εχω πάρει την απόφαση να αγνοώ την υγεία μου και να πάψω να είμαι σκλάβος αυτής της καθ’ όλα τυραννικής νόσου. Θα δούμε. Εάν είμαι καταδικασμένος να χαθώ σύντομα, τουλάχιστον να προσπαθώ κάθε μέρα να πράττω το καθήκον μου».

Μονάχα η μορφίνη, η κοκαΐνη και «μια ποικιλία από άλλα τέτοια θαυμάσια ναρκωτικά» τον ανακούφιζαν.

Τότε έγραψε τη Σονάτα υπ’ αριθμ. 3 για βιολί και πιάνο, η πρεμιέρα της οποίας έγινε στις 5 Μαΐου του 1917, με τον ίδιο στο πιάνο(!). «Το έργο αυτό δεν δημιουργήθηκε τόσο για μένα όσο για να προσφέρω έστω και μια μικρή, ελάχιστη απόδειξη ότι η γαλλική σκέψη δεν θα καταστραφεί… σκέφτομαι τη νεολαία της Γαλλίας να σφαγιάζεται τόσο παράλογα… αυτό που γράφω είναι μια μυστική αφιέρωση σε εκείνη».

Ο Ντεμπισί πέθανε στις 25 Μαρτίου του 1918. Το γερμανικό πυροβολικό έβαλε κατά του Παρισιού. Σύμφωνα με το interlude.hk, κηδεύτηκε ταπεινά, σχεδόν μυστικά, εξαιτίας των συνθηκών. Η πομπή των μόλις 20 ατόμων διέσχισε προσεκτικά τους έρημους δρόμους του Παρισιού.

Ο κύριος Γκρι κρατάει στα χέρια του το cd που κυκλοφόρησε τον περασμένο Νοέμβριο με δύο ορχηστρικά έργα του Ντεμπισί. Την περίφημη «Θάλασσα» και τη Σουίτα υπ’ αριθμ. 1 για ορχήστρα, έργο χαμένο επί σχεδόν έναν αιώνα. Ανακαλύφθηκε το 2013 και εδώ το ερμηνεύει η εκπληκτική Les Siecles υπό τη στιβαρή διεύθυνση του Φρανσουά-Χαβιέ Ροτ.

Ο υποβλητικός, αισθαντικός Ντεμπισί, ο πρώτος, όπως λένε, ambient συνθέτης, βρίσκει εδώ την ιδανική γέφυρα για να φτάσουν ώς εμάς οι αξεπέραστες μουσικές του ατμόσφαιρες.