Το παζλ των ενεργειακών επιδοτήσεων και οι Ευρωπαίοι

Μπορεί να υπάρχουν κάποια ενθαρρυντικά νέα στο σκέλος της ενέργειας και του πληθωρισμού, όμως η αβεβαιότητα παραμένει. Το πρώτο τρίμηνο του έτους, οι ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών και οι κυβερνήσεις συνολικά, καλούνται πλέον να αποφασίσουν  αν θα παρατείνουν τα υφιστάμενα μέτρα στήριξης ή θα χρειαστεί να σχεδιάσουν νέα. Αυτό που επισημαίνει η Κομισιόν σε κάθε ευκαιρία, είναι πως ότι κι αν αποφασίσουν τα κράτη, τα μέτρα που θα αποφασίσουν θα πρέπει να δίνουν έμφαση στη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών και των επιχειρήσεων απέναντι στην ενέργεια και κυρίως στην ακρίβεια.

Το τελευταίο διάστημα οι τιμές στο φυσικό αέριο ακολουθούν πτωτική πορεία και αρκετοί ευρωπαίοι αξιωματούχοι «δείχνουν» ότι τα χειρότερα στο σκέλος της ενεργειακής κρίσης έχουν περάσει. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι. Ένας από αυτούς είναι οι προμήθειες των ευρωπαϊκών χωρών με φυσικό αέριο για τον επόμενο χειμώνα. Τα πράγματα παραμένουν δύσκολα στο σκέλος του πληθωρισμού, ο οποίος μπορεί τον Δεκέμβριο να επιβραδύνθηκε όμως όπως είπε και η πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Κριστίν Λαγκάρντ  στο Νταβός «όπως και να το δεις είναι πολύ υψηλός».

Το μήνυμα το οποίο έχουν λάβει όλοι οι ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών είναι ότι τα όποια μέτρα λαμβάνονται θα πρέπει να είναι στοχευμένα και προσωρινά για τη στήριξη ευάλωτων ατόμων και εταιρειών, με σκοπό τη διατήρηση της απασχόλησης και την παροχή κινήτρων στους καταναλωτές για εξοικονόμηση ενέργειας. Άλλωστε δεν είναι τυχαία η δήλωση του αντιπροέδρου της Κομισιόν κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις από το Νταβός ότι σχεδόν το 70% των μέτρων που έχουν ληφθεί από τα κράτη-μέλη δεν είναι στοχευμένα, στέλνοντας έτσι, όπως είπε, λάθος σήμα στους πολίτες για εξοικονόμηση ενέργειας.

Τι ζητάει η Κομισιόν

Οι συστάσεις της Κομισιόν προς τα κράτη-μέλη για το 2023 συνοψίζονται στα εξής βασικά σημεία :

• αποφύγετε τα οριζόντια μέτρα, ενώ στοχεύετε καλύτερα σε μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας στα ευάλωτα νοικοκυριά και τις βιώσιμες εταιρείες. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρχουν δυνατότητες ευελιξίας ώστε τα μέτρα να προσαρμόζονται ανάλογα με τις εξελίξεις, εφόσον κριθεί απαραίτητο. Οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές και με σεβασμό στο ρόλο των κοινωνικών εταίρων. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη στήριξη του μισθού ώστε να μετριαστεί η απώλεια της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών, ιδίως για εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα. Παράλληλα, θα πρέπει να προχωρήσουν στην ανάπτυξη και προσαρμογή, όπου χρειάζεται, των συστημάτων κοινωνικής υποστήριξης για τα ευάλωτα νοικοκυριά ώστε να αντιμετωπίσουν το ενεργειακό σοκ και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Επίσης, τονίζεται η ανάγκη για λήψη μέτρων αντιμετώπισης στην έλλειψη δεξιοτήτων και την προώθηση της ποιοτικής απασχόλησης.
• εξασφαλίστε την αποτελεσματική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη χάραξη πολιτικής και την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου.
• να υπάρχει συντονισμός των εθνικών δημοσιονομικών πολιτικών ώστε το χρέος να παραμείνει βιώσιμο και να αυξηθεί η ανάπτυξη διευκολύνοντας έτσι και τη νομισματική πολιτική για έγκαιρη επιστροφή του πληθωρισμού στο 2%.
• συμφωνήστε σε μια κοινή βάση και ειδικότερα εξετάστε το ενδεχόμενο αντικατάστασης των μέτρων με ένα οικονομικά αποδοτικό μοντέλο τιμολόγησης της ενέργειας, δύο επιπέδων, που να διασφαλίζει κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας ή άλλα προγράμματα που επιτυγχάνουν παρόμοιους στόχους, λαμβάνοντας υπόψη  τα χαρακτηριστικά κάθε χώρας.
• καθώς οι πιέσεις στις τιμές στην ενέργεια μειώνονται, καθορίστε κατάλληλα διαφοροποιημένες δημοσιονομικές στρατηγικές, μεσοπρόθεσμα, μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, για την επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων.
• διατηρείστε σε υψηλό επίπεδο τις δημόσιες επενδύσεις και προωθείστε τις ιδιωτικές επενδύσεις που χρειάζονται για την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας και την υποστήριξη της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.

Οι κίνδυνοι οι οποίοι επισημαίνονται είναι ότι μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική για τη στήριξη της ζήτησης θα τροφοδοτούσε περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις. Με βάση μάλιστα τις συστάσεις που έχουν δοθεί στις χώρες είναι ότι η εξέλιξη των μισθών θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ της απασχόλησης, με έμφαση στους χαμηλόμισθους αποφεύγοντας παράλληλα τον κίνδυνο να τροφοδοτούν τον πληθωρισμό.

Από την άλλη οι κυβερνήσεις με τις πολιτικές που θα ακολουθούν θα πρέπει να συμβάλουν στη μείωση του πληθωρισμού επιταχύνοντας τη συσσώρευση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό και την καινοτομία, βελτιώνοντας την κατανομή των πόρων και υποστηρίζοντας την αύξηση της παραγωγικότητας.