To μέτωπο Κίνας – Ρωσίας αμφισβητεί τη δυτική τάξη πραγμάτων

Φωτ. Sputnik/Sergei Karpukhin/Pool via REUTERS

Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ πήγε στη Μόσχα αυτήν την εβδομάδα με τον τίτλο του ειρηνοποιού στην Ουκρανία. Η συνάντηση κορυφής όμως με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν απέδειξε πως άμεση προτεραιότητά του είναι να ενισχύσει τις σχέσεις του με τη Μόσχα για να αναχαιτίσει την αμερικανική εκστρατεία κατά της ανόδου της Κίνας. Οι συνομιλίες των δύο ανδρών για την Ουκρανία επισκιάστηκαν από την αλληλεγγύη του Σι προς τη Ρωσία ως πολιτικού, διπλωματικού, οικονομικού και στρατιωτικού εταίρου. Δύο υπερδυνάμεις εναρμονισμένες να αντικρούσουν την αμερικανική κυριαρχία και την παγκόσμια τάξη πραγμάτων, όπως έχει διαμορφωθεί από τη Δύση.

Οι δύο ηγέτες συναντιούνται αρκετά συχνά. Τον Σεπτέμβριο είχαν βρεθεί στο Ουζμπεκιστάν, στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης και πριν από αυτήν είχαν μία σύντομη συνάντηση λίγο πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι αρκετά στενές παρά το γεγονός πως δεν έχει γίνει κάποια δημόσια αναφορά σε συμμαχία εκ μέρους κάποιου από τους δύο ηγέτες, όμως η περίσταση αυτής της συνάντησης είναι πολύ ιδιαίτερη. Η Ρωσία, απομονωμένη από τον δυτικό κόσμο και υπό διαρκή οικονομική πίεση, είχε ανάγκη την αγκαλιά της Κίνας για να ισορροπήσει τα οικονομικά της ελλείμματα. Το Πεκίνο από την πλευρά του επιβεβαίωσε πως οι οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών παραμένουν «δυνατές», ενώ ανακοίνωσε και περαιτέρω διεύρυνση στην αγορά ρωσικής ενέργειας. Η Ρωσία υποσχέθηκε ότι θα δεχτεί περισσότερες κινεζικές επιχειρήσεις στο έδαφός της. Ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, ερευνητής στο ίδρυμα Κάρνεγκι για την Παγκόσμια Ειρήνη, σχολίασε μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών: «Πρόκειται για μία δήλωση προς τη Ρωσία, ότι “μην ανησυχείτε, είμαστε εδώ”, αλλά και μία δήλωση προς τη Δύση ότι η Κίνα δεν είναι μία χώρα στην οποία θα πει κανείς τι να κάνει. Υποδείξεις όπως: “Ο Πούτιν είναι κακό παιδί, μην παίζετε μαζί του”, δεν την επηρεάζουν». Αλλωστε η συνάντηση έρχεται λίγες μέρες αφότου το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, με έδρα τη Χάγη, εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Πούτιν.

Το «υπόρρητο νόημα» της συνάντησης, σύμφωνα με αναλυτές, είναι πως τους τελευταίους 13 μήνες η ανάγκη της Ρωσίας για τη στήριξη της Κίνας έχει αυξηθεί πολύ.

Η Κίνα παρουσίασε τον προηγούμενο μήνα ένα ολοκληρωμένο «ειρηνευτικό σχέδιο» για την Ουκρανία. Ο πόλεμος λέγεται πως ήταν στην κορυφή της ατζέντας και στη συνάντηση της Τρίτης. Για τον Γκαμπούεφ, ωστόσο, αυτό είναι ένα «φύλλο συκής» για να καλυφθεί ο πραγματικός σκοπός: η εμβάθυνση και η σύσφιγξη των πολυεπίπεδων σχέσεων των δύο χωρών. Αλλωστε, λίγες ώρες μετά τις δηλώσεις των δύο ηγετών, ο εκπρόσωπος Τύπου του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας, Τζον Κίρμπι, δήλωσε πως «αν η Κίνα ήθελε να παίξει έναν βοηθητικό ρόλο θα έπρεπε να έχει ζητήσει από τη Ρωσία να σταματήσει την εισβολή» και πως «ύστερα από τη συνάντηση Σι – Πούτιν, δεν φαίνεται πως ο πόλεμος θα λήξει σύντομα». Αν και ο Σι έχει μιλήσει υπέρ της ειρήνης, δεν είναι δεδομένο ότι τον ενδιαφέρει να τελειώσει άμεσα ο πόλεμος. Αυτό που σίγουρα τον ενδιαφέρει είναι να παραμείνει στην εξουσία ο Πούτιν, καθώς η αντικατάστασή του από κάποια φιλοδυτική κυβέρνηση θα έβαζε φρένο στις καλές σχέσεις των δύο χωρών, σε μία εποχή γεωπολιτικής ανακατανομής στην οποία φιλοδοξεί να κυριαρχήσει στην Ασία.

Οι κυριαρχικές βλέψεις της Κίνας, η οποία κινείται αργά και σταθερά, προς την οικοδόμηση μιας συμμαχίας η οποία θα ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της και στην οποία η ίδια θα είναι επικεφαλής, φάνηκαν και από το γεγονός ότι ο γ.γ. του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος υπήρξε πιο «μετρημένος» απέναντι στις επιδιώξεις του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ενώ ο Ρώσος πρόεδρος κόμπαζε εδώ και μήνες ότι ένας νέος μεγάλος αγωγός που θα στέλνει φυσικό αέριο στην Κίνα μέσω της Μογγολίας θα είναι έτοιμος μέχρι το 2030, ο Σι δήλωσε πως κάτι τέτοιο δεν είναι αυτή τη στιγμή στα σχέδια. Το «υπόρρητο νόημα» της συνάντησης, σύμφωνα με αναλυτές, είναι πως τους τελευταίους 13 μήνες η ανάγκη της Ρωσίας για τη στήριξη της Κίνας έχει αυξηθεί πολύ. Και δεν υπάρχει ακριβώς η ίδια ανταπόκριση από την άλλη πλευρά. Τον περασμένο χρόνο, λίγες εβδομάδες πριν διαταχθεί η εισβολή στην Ουκρανία, οι δύο χώρες είχαν εκδώσει μία κοινή ανακοίνωση που έλεγε, μεταξύ άλλων, πως η φιλία τους είναι «δίχως όρια». Η ανακοίνωση της περασμένης Τρίτης ήταν σαφώς πιο υποτονική.

«Η ιδέα μιας Ρωσίας ως υποδεέστερου εταίρου, βαθιά στο τσεπάκι της Κίνας, χωρίς να έχει άλλες επιλογές, είναι πολύ επωφελής εάν η Κίνα πιστεύει ότι βρίσκεται σε μια μακροπρόθεσμη αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ», σχολίασε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ. Η πόλωση μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους από τη μία και της Ρωσίας με την Κίνα από την άλλη φάνηκε πιο εδραιωμένη αυτήν την εβδομάδα.