Το «Avatar» και ο τρίτος δρόμος προς το… ταμείο

Το φράγμα των δύο δισ. δολαρίων στο παγκόσμιο box office έσπασε πριν από λίγες ημέρες η νέα ταινία του Τζέιμς Κάμερον, «Avatar: The Way of the Water». [© 2022 20th Century Studios]

Στο Χόλιγουντ πολλοί λένε ότι ο Τζέιμς Κάμερον έχει το «άγγιγμα του Μίδα». Ξέρει πώς να φέρνει τον κόσμο στις αίθουσες και το χρήμα στα ταμεία, επιτυγχάνοντας μάλιστα οι ταινίες του να εξασφαλίζουν και οσκαρικές υποψηφιότητες για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για την επαύριον μιας (πανδημικής) διετίας, η οποία σηματοδότησε τη σοβαρότερη εμπορική κρίση που έχει βιώσει η κινηματογραφική βιομηχανία από καταβολής της.

Πριν από μερικές ημέρες το δικό του «Avatar: The Way of the Water» έσπασε το φράγμα των δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων στο παγκόσμιο box office, μόλις η έκτη ταινία στην ιστορία του σινεμά που επιτυγχάνει κάτι τέτοιο. Οι υπόλοιπες πέντε είναι το πρώτο «Avatar» –με 2,9 δισ. βρίσκεται στην απόλυτη κορυφή–, ο «Τιτανικός», οι δύο τελευταίοι «Εκδικητές» της Marvel και o «Πόλεμος των Αστρων: η Δύναμη ξυπνά». Τρεις από τις έξι πιο εμπορικές ταινίες της Ιστορίας ανήκουν δηλαδή στον Τζέιμς Κάμερον.

Ποιο είναι όμως το μυστικό του βραβευμένου με τρία Οσκαρ σκηνοθέτη, σεναριογράφου και παραγωγού; Αρχικά μάλλον το ότι κάνει μια ταινία ανά δέκα με δώδεκα χρόνια. Κάθε κινηματογραφικό του πρότζεκτ είναι προσεκτικά σχεδιασμένο, από όσα συμβαίνουν μπροστά από την κάμερα μέχρι την προωθητική του καμπάνια. Κυρίως ο Κάμερον μοιάζει να έχει μια άτυπη, αλλά πολύ ουσιαστική, «συμφωνία» με το κοινό όλων των ηλικιών που τον ακολουθεί μέσα στις δεκαετίες: «Ελάτε και θα σας δείξω κάτι που δεν έχετε ξαναδεί ποτέ».

Στον «Εξολοθρευτή» ήταν η απόλυτη δυστοπική αλληγορία, με έναν θαυμαστό συνδυασμό πρακτικών και πρώιμων ψηφιακών ειδικών εφέ. Στον «Τιτανικό» ήταν το πελώριο υπερωκεάνιο που ταξίδεψε, προσέκρουσε, κόπηκε στα δύο και βυθίστηκε, όλα με τη χρήση πρακτικών εφέ και πρωτόγονου CGI, το οποίο ο Κάμερον κατάφερε μαεστρικά να «κρύψει» με τις τεχνικές που χρησιμοποίησε. Ο «Τιτανικός» θα γιορτάσει μάλιστα την 25η του επέτειο, ταξιδεύοντας ξανά στις αίθουσες στις 9 Φεβρουαρίου σε μια καινούργια remastered, τρισδιάστατη εκδοχή.

Το «Avatar» δείχνει ότι το μεγάλο ξόδεμα μπορεί να δημιουργήσει κινηματογραφικά έργα ικανά να τραβήξουν τον θεατή στο σινεμά.

Και πάμε στο «Avatar». Το 2009 ο Κάμερον μας έστειλε για πρώτη φορά στον επινοημένο κόσμο του πλανήτη Πανδώρα, ο οποίος για να ζωντανέψει σε όλο του το μεγαλείο χρειάστηκαν (κυριολεκτικά) εφευρέσεις από τον ίδιο και την ομάδα του στον τομέα των εφέ και της τεχνολογίας motion-capturing. Δεκατρία χρόνια αργότερα, η αποστολή του ήταν ακόμη πιο δύσκολη, αφού το σίκουελ –το πρώτο από τρία– έμοιαζε εκ προοιμίου με ξαναζεσταμένο φαγητό, μια προσπάθεια να αντληθούν όσο περισσότερα χρήματα γίνεται από μια παλιά συνταγή.

Στην πρώτη ταινία «Avatar», ο σκηνοθέτης μαζί με την ομάδα του εφηύραν τεχνικές στον τομέα των εφέ και της τεχνολογίας motion-capturing για να ζωντανέψουν τον πλανήτη Πανδώρα. Στον «Τιτανικό», κρύβοντας μαεστρικά τις τεχνικές που χρησιμοποίησε, ο Κάμερον παρουσίασε ένα υπερθέαμα.

Και όμως, εκείνος το έκανε ξανά. Αφήνοντας στην άκρη το υποτυπώδες στόρι και τα πολιτικώς ορθά κλισέ, τα εκατομμύρια των θεατών που συνεχίζουν να πηγαίνουν στα σινεμά για την ταινία του, απολαμβάνουν ένα οπτικό θαύμα δύσκολο να περιγραφεί αν δεν το δει κανείς με τα μάτια του. Η παραγωγή του δεύτερου «Avatar» υπολογίζεται πως κόστισε κάτι παραπάνω από 400 εκατομμύρια δολάρια, χώρια τα διόλου ευκαταφρόνητα έξοδα του μάρκετινγκ.

Η επένδυση της 20th Century Studios (δηλαδή της Ντίσνεϊ) θεωρητικά πηγαίνει κόντρα σε όσα ακούμε εδώ και δύο χρόνια: πως η μεταπανδημική κινηματογραφική βιομηχανία στην παραδοσιακή μορφή της θα πρέπει να αναδιπλωθεί και να συρρικνωθεί προκειμένου να επιβιώσει, σε μια πραγματικότητα όπου πλέον βασικοί παίκτες είναι και οι streaming πλατφόρμες. Η ίδια η Ντίσνεϊ, άλλωστε, δεν δίστασε να στείλει ακριβώς εκεί μεγάλα πρότζεκτ, δίχως να τους δώσει χρόνο να «αναπνεύσουν» στην αίθουσα.

Το «Avatar», ωστόσο, δείχνει έναν εναλλακτικό δρόμο. Αυτόν που υποδεικνύει ότι το μεγάλο ξόδεμα (η επένδυση, το ρίσκο) μπορεί να δημιουργήσει κινηματογραφικά έργα ικανά να τραβήξουν τον θεατή στο σινεμά, πολύ απλά διότι η εμπειρία που θα ζήσει εκεί δεν συγκρίνεται με όσα έχει διαθέσιμα στο σπίτι του. Νωρίτερα μέσα στο 2022 συνέβη με το «Top Gun: Maverick» (1,5 δισ. εισπράξεις), το οποίο, πέρα από την όποια νοσταλγία, προσέφερε ένα αληθινό υπερθέαμα, φτιαγμένο με μεράκι και προσοχή στη λεπτομέρεια, συγκεντρώνοντας τελικά και έξι οσκαρικές υποψηφιότητες.