Τι σημαίνει λοιπόν ενηλικίωση;

Φωτογραφίες: ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Πριν από το Gossip Girl, το Euphoria και το Elite, υπήρχε το Ξύπνημα της άνοιξης. Και όταν λέμε πριν, εννοούμε 130 χρόνια πριν. Ένα έργο του Φρανκ Βέντεκιντ που προσέγγισε την πραγματικότητα του εφηβικού βιώματος πολύ πριν κάτι τέτοιο θεωρηθεί κουλ μέσα από τις σαπουνόπερες του Νetflix. Ρήξεις που οφείλονται στο χάσμα των γενεών, συναισθήματα δίχως έλεγχο, σκοτεινά μυστικά που φωλιάζουν στα ντουβάρια κάθε σπιτιού, αλλά και η αφύπνιση της σεξουαλικότητας αποτελούν τις κύριες θεματικές του έργου, που σημαδεύεται από φρικιαστικά γεγονότα. Το έργο του Βέντεκιντ λογοκρίθηκε και απαγορεύτηκε, ένα «λυρικό κατηγορητήριο στις πουριτανικές δεισιδαιμονίες» της εποχής, όπως σχολίασε στον Observer και ο κριτικός θεάτρου Κένεθ Τάιναν, αλλά και μια υπενθύμιση ότι τελικά η «άνοιξη» δεν είναι τόσο ρομαντική όσο θέλουμε να πιστεύουμε. 

«Η εφηβεία κρύβει κάτι σκοτεινό, γιατί όλα είναι δυνατά. Το μέλλον μπορεί να πάρει οποιαδήποτε στροφή», μου λέει ο Αναστάσης Γεωργούλας, ο νεότερος ηθοποιός της παράστασης του Εθνικού Θεάτρου (σε σκηνοθεσία Γιάννη Καραούλη). «Μπορεί να γίνεις φυλακόβιος ή επιτυχημένος επιχειρηματίας. Και το γεγονός ότι δεν ξέρεις πού θα καταλήξεις, κρύβει μεγάλο φόβο και άγχος». Πίσω από τη σκηνή, στα καμαρίνια του θεάτρου Ρεξ, μιλάω μαζί του, αλλά και με άλλους τρεις συμπρωταγωνιστές του, την Ευσταθία Λαγιόκαπα, τη Διονυσία Μπαλαμώτη και τον Λάμπρο Κωνσταντέα. Αλλά δεν συζητάμε τόσο γι’ αυτά που απασχολούν τους χαρακτήρες της παράστασης, όσο γι’ αυτά που απασχολούν τους ίδιους. 

Οι τέσσερις ηθοποιοί, στα μέσα της τρίτης δεκαετίας της ζωής τους, βρίσκονται τόσο μακριά όσο και κοντά στην εφηβεία τους. Πώς τη θυμούνται; Είναι μια περίοδος αναζήτησης ή αφύπνισης; Ο Λάμπρος λέει ότι η εφηβεία είναι μια περίοδος που ερχόμαστε συνήθως σε επαφή για πρώτη φορά με τις απογοητεύσεις της ζωής, ενώ ο Αναστάσης θυμάται ότι δυσκολεύτηκε αρκετά να βρει την πολιτική του ταυτότητα («πήγαινα από το ένα άκρο στο άλλο και δεν ήξερα τελικά τι με αντιπροσώπευε»). Έχει ημερομηνία λήξης η εφηβεία; «Αργούμε να φύγουμε από τα σπίτια μας, αργούμε να βρούμε δουλειά. Μέχρι τα 30 μένουμε με τους γονείς μας, αργούμε να αυτονομηθούμε και να πατήσουμε γερά στα πόδια μας και σίγουρα όλα αυτά επηρεάζουν την ενηλικίωσή μας», λέει η Διονυσία, που έχει καταφέρει να αυτονομηθεί και πλέον ζει μόνη της στο κέντρο της Αθήνας. «Πρώτα πρέπει να προσδιορίσουμε τι σημαίνει ενηλικίωση», λέει ο Λάμπρος. «Δεν μπορείς να θεωρείς τον εαυτό σου ενήλικα επειδή ακολουθείς κάποιες νόρμες που έχουν να κάνουν με τη δουλειά, τον γάμο ή ό,τι σημαίνει επιτυχία. Υπάρχουν περισσότερες επιλογές από ό,τι παλαιότερα και μεγαλύτερη ελευθερία, δεν είναι μία η συνταγή. Αυτή τη διαρκή αναζήτηση πολλές φορές την έχουμε ταυτίσει με την εφηβεία, ενώ το να ψάχνεσαι είναι μια πολύ ενήλικη διαδικασία. Δεν τελειώνει στα δεκαοκτώ». 

Από αριστερά: Ο Λάμπρος Κωνσταντέας (28), η Διονυσία Μπαλαμώτη (27), η Ευσταθία Λαγιοκάπα (26) και ο Αναστάσης Γεωργούλας (24). 

«ΤΙ ΤΟ ΘΕΛΑΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΦΙΛΙ;»

Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της παράστασης, δύο αγόρια εκδηλώνουν τον έρωτά τους και φιλιούνται. Πρόσφατα πήγε να δει την παράσταση ένας κύριος και τον άκουσαν να λέει: «Τι το θέλατε αυτό το φιλί;». «Μπορεί να θεωρούμε ότι είμαστε μπροστά, αλλά ακόμα δυσκολευόμαστε», λέει η Διονυσία. Η γενιά τους είναι από τις πιο αφυπνισμένες, αλλά μήπως υπάρχουν πολλά ταμπού ακόμα για να ξεπεραστούν; Μήπως όλες οι φωνές διαμαρτυρίας κρύβουν και ένα αίσθημα ενοχής; «Εγώ από τον εαυτό μου αναγνωρίζω ότι έχω καταπιεί πολλά στερεότυπα», παραδέχεται η Διονυσία. Η Ευσταθία συμφωνεί: 

«Ως γενιά έχουμε ακόμα πολύ σκοτάδι μέσα μας και πρέπει συνεχώς να προσπαθούμε να κάνουμε ένα reset στις απόψεις μας. Δεν είναι ότι είμαστε πλήρως απελευθερωμένοι, δεν είμαστε η γενιά που έχει σπάσει το καλούπι. Ίσα ίσα νομίζω ότι το φροντίζουμε και λίγο, για να μη σπάσει και εντελώς». Ο Λάμπρος προσπαθεί να εξηγήσει πού οφείλεται αυτή η τάση. «Έχουμε βιώσει απανωτές σφαλιάρες το τελευταίο διάστημα και ίσως θέλουμε να επιστρέψουμε σε ένα καβούκι. Σε ένα σίγουρο πράγμα. Όταν αλλάζουν τόσο πολύ το σύστημα και οι αξίες, νιώθουμε σαν να χάνεται το έδαφος κάτω από τα πόδια μας, οπότε ψάχνουμε ένα σπίτι και επιστρέφουμε σε σταθερές που έχουν αντέξει στον χρόνο. Μπορεί να σκεφτεί κάποιος ότι “πολύ ωραία όλα αυτά, αλλά μήπως να βρω έναν άνθρωπο να κάνω τα παιδάκια μου και να είμαι μια χαρά;”».
 
Πώς διαμορφώνεται το σκηνικό όσον αφορά το dating; «Λάθος καμαρίνι, χτύπα δίπλα», λέει με χιούμορ ο Λάμπρος – αυτή την περίοδο συγκατοικεί με τη Βαλεριάνα, τη μαύρη του γάτα. Παίρνει τον λόγο η Διονυσία: «Έχει, μωρέ, χαθεί η αθωότητα και η τρυφερότητα. Όλη αυτή η τεχνολογία, όλα αυτά τα apps. Είναι σκληρό να έχεις στο κινητό σου φάτσες ανθρώπων και να κανείς swipe left και right, και να τους αντιμετωπίζεις μόνο ως μια εικόνα. Οι άνθρωποι νομίζω δεν είμαστε θαρραλέοι πλέον. Δεν ρισκάρεις πραγματικά. Δεν θα κοιτάξεις τον άλλο στα μάτια, αλλά θα του στείλεις μήνυμα στο Instagram. Δεν εκτίθεσαι πραγματικά, δεν βουτάς». 

Ο Λάμπρος δεν είναι σίγουρος ότι τα πράγματα ήταν πιο ρομαντικά παλαιότερα, σχολιάζοντας τη μειονεκτική θέση στην οποία βρίσκονταν οι γυναίκες. «Δεν ξέρω αν υπήρχε απαραίτητα περισσότερος ρομαντισμός που κάπου τον χάσαμε. Απλώς είναι πολύ πιο δύσκολο να αναλογιστούμε την ευθύνη όσων κάνουμε και λέμε στους ανθρώπους. Αυτή η απόλυτη ελευθερία και διαθεσιμότητα διαφορετικών συντρόφων οδηγεί στο να είμαστε όλοι αναλώσιμοι. Πήγαμε, βγήκαμε, μου έστειλε, τον έγραψα», υποστηρίζει ο Λάμπρος. Ο Αναστάσης σχολιάζει πως όσοι φίλοι του έχουν τις συγκεκριμένες εφαρμογές τις χρησιμοποιούν για σεξ, όχι για να βρουν τον έρωτα της ζωής τους. «Όχι απαραίτητα», διαφωνεί η Ευσταθία. «Πολλοί είναι αυτοί που έχουν ερωτευτεί μέσα από τέτοιες εφαρμογές. Δεν θεωρώ ότι είναι αυτό το θέμα. Εμένα μου αρέσει να φλερτάρω και μέσα από ένα σόσιαλ, αλλά θεωρώ ότι έχουμε διάσπαση προσοχής και αυτό γίνεται και με τους συντρόφους. Όταν το πράγμα θέλει προσπάθεια, είναι πολύ πιο εύκολο να βρούμε κάτι άλλο. Οποτεδήποτε κάτι πάει να σου κοστίσει, δεν προσπαθείς». 

ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΠΟ ΚΡΙΣΕΙΣ

Πρόσφατα το λεξικό Κόλινς επέλεξε ως λέξη της χρονιάς τον όρο «μονιμοκρίση» (permacrisis) – ένας όρος που περιγράφει τον καταιγισμό προκλήσεων που βιώνουμε την τελευταία δεκαετία. «Κάθε γενιά νομίζω ότι θα μίλαγε με τον ίδιο τρόπο όπως μιλάμε και εμείς. Παλαιότερες γενιές έχουν περάσει πολύ πιο δύσκολα από εμάς αντικειμενικά», υποστηρίζει η Ευσταθία. «Εντάξει, η γενιά των γονιών μας ήταν ίσως πιο τυχερή», σχολιάζει ο Λάμπρος, «αλλά πιθανόν να ήταν πιο καταπιεσμένη κοινωνικά, να μην είχαν τόσες προσωπικές ελευθερίες». 

Η Διονυσία λέει ότι εκεί ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα: «Μας έχουν πείσει ότι έχουμε απεριόριστες ευκαιρίες και δεν είναι έτσι. Τα περισσότερα πράγματα λειτουργούν εις βάρος των νεότερων ανθρώπων και μπαίνουμε σε μια διαδικασία αυτομαστιγώματος και ενοχής. Είναι κουραστικό να είσαι 20 χρονών και να νιώθεις πως δεν έχεις προοπτικές. Γκρινιάζουμε συνεχώς, ενώ πρέπει να κάνουμε μια συλλογική προσπάθεια. Πρέπει να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλο, να αντικρίσουμε την κατάσταση και να μάθουμε να αγωνιζόμαστε». Ο Αναστάσης συμφωνεί μαζί της: «Υποτίθεται ότι είμαστε αγωνιστές του Facebook με καρδούλες και προσωπάκια. Αυτά είναι αστεία πράγματα». Με την ίδια απογοήτευση η Ευσταθία νιώθει μουδιασμένη, «σαν να μην μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα. Αυτό είναι τρομερό χαστούκι». 

Και η πανδημία, φυσικά, προστέθηκε στις κρίσεις και η νέα γενιά ήρθε αντιμέτωπη, νωρίτερα από ό,τι θα περίμενε κανείς, με τον φόβο της θνητότητας. Ή τη συνειδητοποίηση της αξίας της ζωής; «Αγχώνομαι ότι δεν θα προλάβω να ζήσω αυτά που θέλω», λέει η Διονυσία. «Μερικά βράδια σκέφτομαι: “Άλλη μία μέρα πέρασε και δεν έκανα τίποτα σημαντικό”. Με αγχώνει πολύ αυτό».

ΙΝFO → Το ξύπνημα της άνοιξης του Φρανκ Βέντεκιντ, σε διασκευή της Άνια Ράις και σκηνοθεσία του Γιάννη Καραούλη. Μικρό Εθνικό, Θέατρο ΡΕΞ. Έως 09/04.