Θεματικό μουσείο στη Λένορμαν – Το Καπνεργοστάσιο μεγαλώνει

Πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο - Βιβλιοθήκη και Τυπογραφείο της Βουλής. [Γιώργος Χαρίσης | Ευγενική Παραχώρηση: Βουλή των Ελλήνων και ΝΕΟΝ]

Ενα «υπερωκεάνιο του πολιτισμού», έτσι ονομάζει στην «Κ» ο πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, το τεράστιο έργο που θα αποδοθεί στο κοινό μετά την ολοκλήρωση των εργασιών ανάδειξης και αξιοποίησης του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστασίου από τη Βουλή των Ελλήνων.

Το έργο, όπως μας ανέφεραν οι ιθύνοντες, «βλέπει συνολικά το κτίριο ως μία ενότητα» και ο προϋπολογισμός του, περίπου 97 εκατομμύρια ευρώ, αφορά κτιριακές επεμβάσεις και εξοπλισμό και πρόκειται να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ.

Συγκεκριμένα, το κόστος της εκτέλεσης εργασιών υπολογίζεται στα 85 εκατομμύρια ευρώ, ενώ 6,8 εκατομμύρια ευρώ κοστολογούνται οι μελέτες εφαρμογής και 3,5 εκατομμύρια ευρώ ο τεχνικός σύμβουλος εκτέλεσης και η κατασκευή νέου υποσταθμού ΔΕΗ στο πρώην Καπνεργοστάσιο. Από την ημερομηνία της δημοπράτησης των μελετών και την ανάδειξη αναδόχου θα χρειαστούν 8 χρόνια, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, για την ολοκλήρωση του έργου.

Στο μεταξύ, οι υπάρχοντες εκθεσιακοί χώροι θα παραμείνουν ανοιχτοί, ενώ η νέα χρονιά θα ξεκινήσει τον Μάρτιο με τη συνεργασία της Βουλής των Ελλήνων με το Εικαστικό Επιμελητήριο και μια έκθεση με θέμα τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Αλλωστε το Δημόσιο Καπνεργοστάσιο σχετίζεται με τη δεύτερη φάση της επιτάχυνσης της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα. Η ανέγερσή του στο τέλος της δεκαετίας 1920 –την ίδια περίοδο που βρισκόταν σε εξέλιξη και το σχέδιο αποκατάστασης των Μικρασιατών προσφύγων–, με σκοπό τη φιλοξενία μικρών καπνοβιομηχανιών, διευκόλυνε επιχειρήσεις που δεν διέθεταν τα απαραίτητα κεφάλαια να μπουν στην παραγωγή τυποποιημένων σιγαρέτων.

Το 1989 το ΥΠΠΟ χαρακτήρισε το Καπνεργοστάσιο της οδού Λένορμαν ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο μαζί με τον μηχανολογικό εξοπλισμό του, με τη λογική ότι «αποτελεί σημαντικό δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής και μαρτυρία που συμβάλλει στην ολοκληρωμένη μελέτη και παρουσίαση της ιστορικής εξέλιξης της καπνοβιομηχανίας στην Ελλάδα ως προς τις συνθήκες παραγωγής, τον τρόπο παραγωγής και επιχειρηματικής οργάνωσης».

Εγκαταστάσεις στο αίθριο του Καπνεργοστασίου από την έκθεση «Dream On» του ΝΕΟΝ, 2022. Βουλή των Ελλήνων + NEON. [Ναταλία Τσουκαλά. Ευγενική Παραχώρηση: NEON]

Αυτόν ακριβώς τον ιστορικό χαρακτήρα του θα αναδείξει κατ’ αρχάς η νέα μελέτη που έχει στη διάθεσή της η «Κ», με τη λειτουργία θεματικού μουσείου για τα δημόσια καπνεργοστάσια στην Ελλάδα, τους εργαζομένους σε αυτά, αλλά και την περιγραφή και προβολή της «αλυσίδας αξίας του καπνού».

Οι εργασίες ανάδειξης και αξιοποίησης του κτιρίου έχουν προϋπολογισμό 97 εκατ. ευρώ.

Στις σύγχρονες λειτουργίες του κτιρίου, όπως αναφέρει η μελέτη, εντάσσονται μεταξύ άλλων η ανάπτυξη της Βιβλιοθήκης της ΒτΕ ως μιας σύγχρονης κοινοβουλευτικής βιβλιοθήκης, η ανάπτυξη σειράς διευρυμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων με έμφαση στους μαθητές των σχολείων και η ανάπτυξη Κέντρου Πληροφοριακής Παιδείας. Επίσης, η δημιουργία ενός σύγχρονου αμφιθεάτρου για την πραγματοποίηση συνεδρίων και διαλέξεων και μια αίθουσα προσομοίωσης της Βουλής των Εφήβων με 50-60 καθημένους σε αμφιθεατρική διάταξη. Τέλος, προβλέπεται η ανάδειξη και περιοδική παρουσίαση των ειδικών συλλογών και της συλλογής έργων τέχνης της Βουλής.

Το Δημόσιο Καπνεργοστάσιο της οδού Λένορμαν αποτελεί ένα σημαντικό μνημείο ιστορικής σημασίας τόσο για την οικονομία του καπνού όσο και για την αρχιτεκτονική του αξία. Διασώζοντας τη μνήμη αντίστοιχων εργοστασίων της χώρας, το συγκεκριμένο κτίριο επιβάλλεται ακόμη και σήμερα στην περιοχή με τον όγκο του, που αντικατοπτρίζει το πνεύμα του μοντερνισμού της δεκαετίας του ’30.

Η σύνδεση του οικοδομήματος με τη Βουλή των Ελλήνων ξεκίνησε το 1989, όταν η Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου παραχώρησε τη χρήση τμήματος 4.700 τετρ. μέτρων για την κάλυψη των άμεσων στεγαστικών αναγκών της Βιβλιοθήκης της Βουλής, ενώ το 2000 παραχωρήθηκε στη Βουλή η χρήση όλου του κτιρίου για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών της.

Από την έκθεση «Dream On», Βουλή των Ελλήνων + NEON. [Ναταλία Τσουκαλά. Ευγενική Παραχώρηση: NEON]

«Portals»

Μέσα στα προηγούμενα χρόνια δεν ήταν λίγοι όσοι περνούσαν την είσοδο του πρώην Καπνεργοστασίου για να επισκεφθούν τη Βιβλιοθήκη της Βουλής. Ωστόσο, η προσέλευση του κοινού στο κτίριο απογειώθηκε κατά το 2021 και το 2022. Τότε, το αναμορφωμένο Καπνεργοστάσιο, που προέκυψε αφού ολοκληρώθηκαν –με χρηματοδότηση του Οργανισμού ΝΕΟΝ– οι εργασίες αποκατάστασης και ανακαίνισης συνολικής έκτασης 6.500 τ.μ., φιλοξένησε το πολιτιστικό πρόγραμμα σύγχρονης τέχνης του Οργανισμού. Περίπου 50.000 ήταν οι επισκέπτες στη διεθνή εικαστική έκθεση «Portals» κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και 46.000 όσοι είδαν την έκθεση «Dream On» από τον Ιούνιο έως τον Δεκέμβριο του 2022.

Ο τρόπος που οι Αθηναίοι αγκάλιασαν το κτίριο την τελευταία διετία επιβεβαιώνει σαφώς την ορθότητα της επιλογής τού πρώην Καπνεργοστασίου ως χώρου που μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στον πολιτισμό και στη δημοκρατία. Κι αυτό μάλιστα σε μια σχετικά υποβαθμισμένη περιοχή της πόλης, που χάρη στο συγκεκριμένο έργο φαίνεται ότι μπορεί να αλλάξει δυναμικά την πολιτιστική της ταυτότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η απόφαση της Βουλής των Ελλήνων να αναδείξει και να αξιοποιήσει ολόκληρο το κτίριο –έχει συνολική έκταση 22.500 τ.μ.–, με σκοπό μια πολυθεματική προσέγγιση, αποτελεί μια σημαντική είδηση που υποστηρίζει ό,τι έχει γίνει έως τώρα.