Τετραήμερη εβδομάδα εργασίας: Η Ευρώπη το δοκιμάζει

Στη Γερμανία, η επικεφαλής του  SPD, Σάσκια Έσκεν, ξεκίνησε τη συζήτηση για την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας. «Μπορώ κάλλιστα να φανταστώ ότι μπορούμε να πετύχουμε καλά αποτελέσματα με μια τετραήμερη εβδομάδα», είπε σε συνέντευξή της σε γερμανικές εφημερίδες.

«Ιδιαίτερα οι γονείς χρειάζονται άλλες, πιο ευέλικτες και λιγότερες  ώρες εργασίας για να μπορούν να οργανώσουν καλύτερα τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις και ανάγκες», τόνισε η 60χρονη γερμανίδα πολιτικός. Πρόσθεσε μάλιστα ότι πρέπει το μέτρο να συνοδευτεί με αύξηση μισθών. «Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν ήδη να ζήσουν με τους μισθούς τους» αναγνώρισε.

Έχει νόημα η καθιέρωση του τετραήμερου με πλήρη μισθολογική αποζημίωση; Η πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος αναβίωσε τη συζήτηση με την πρωτοβουλία της. Λιγότερες εργάσιμες ημέρες με πλήρη μισθό – για πολλούς εργαζόμενους ένα τετραήμερο θα έλυνε κάποια προβλήματα.

Οι υποστηρικτές αυτού του μοντέλου εργασίας επισημαίνουν τις εμπειρίες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με τις οποίες μια τετραήμερη εβδομάδα μειώνει τον φόρτο εργασίας και αυξάνει την παραγωγικότητα.

Η πρόεδρος της Γερμανικής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (DGB), Γιασμίν Φαχίμι, χαιρέτισε την πρόταση για θέσπιση τετραήμερης εβδομάδας. Ωστόσο, στη «Συνέντευξη της εβδομάδας» στο γερμανικό ραδιόφωνο Deutschlandfunk, δεν το βλέπει ως γενική λύση. «Πάνω απ’ όλα πρέπει να αποσαφηνιστεί και να διασφαλιστεί μέσω συλλογικών συμβάσεων».

Αντιδρούν οι Χριστιανοδημοκράτες

Ο αντιπρόεδρος του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος (CDU) στη Bundestag, Χέρμαν Γκρόχε, προειδοποίησε ότι μια τέτοια προσέγγιση θα βλάψει την οικονομία της Γερμανίας. «Η μείωση των ωρών εργασίας και η ακριβότερη εργασία σε περιόδους έλλειψης ειδικευμένων εργαζομένων θα έβλαπτε την ανταγωνιστικότητα» είπε στον Tagesspiegel.

Ο εκπρόσωπος για την πολιτική στην αγορά εργασίας για την κοινοβουλευτική ομάδα του FDP, Πασκάλ Κόμπερ, θεωρεί επίσης την πρόταση της Έσκεν ως «ελάχιστα κατανοητή», στο πλαίσιο της «μαζικής ανάγκης για ειδικευμένους εργάτες» σε πολλούς τομείς.

«Η υπόθεση ότι η εργασία θα ήταν γενικά πιο παραγωγική με μια τετραήμερη εβδομάδα είναι εσφαλμένη, επειδή πολλές δραστηριότητες, ειδικά στον τομέα της περίθαλψης, της αστυνομίας ή της ιατρικής περίθαλψης, απαιτούν την παρουσία του εργαζόμενου» λέει ο Κόμπερ. «Όπου μπορεί να υπάρξει  μια τετραήμερη εβδομάδα, οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες μπορούν να συμφωνήσουν για αυτό οι ίδιοι, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν σε πολιτικές συμβουλές».

Το Κόμμα της Αριστεράς επιμένει στην ελευθερία επιλογής. Πριν από την Εργατική Πρωτομαγιά, η επικεφαλής του κόμματος, Τζανίν Βίσλερ, παρουσίασε ένα σχέδιο για το πώς θα μπορούσαν να μειωθούν οι ώρες εργασίας. Αυτό περιλαμβάνει την έναρξη με πιλοτικά έργα και στη συνέχεια την εισαγωγή της τετραήμερης εβδομάδας σε τρία στάδια, σε διάστημα δύο ετών. Κατά την άποψη της Βίσλερ οι εργαζόμενοι θα πρέπει να μπορούν να επιλέγουν ελεύθερα αν θα εργάζονται τέσσερις ή πέντε ημέρες. «Μελέτες δείχνουν ότι η τετραήμερη εβδομάδα αυξάνει τόσο την παραγωγικότητα, όσο και την ευημερία» υποστήριξε η Βίσλερ. «Ωστόσο, πολλοί εργαζόμενοι έχουν μεγάλες ανησυχίες γιατί φοβούνται μήπως μειωθούν οι μισθοί». Επομένως, πρέπει να υπάρξει πλήρης αποζημίωση μισθού.

Τι λένε οι εργοδότες

Η εργοδοτική ένωση BDA απέρριψε τα αιτήματα για τετραήμερη εβδομάδα με πλήρη αποζημίωση. «Σημαντικά λιγότερη δουλειά με πλήρη αποζημίωση μισθού – οικονομικά αυτό δεν μπορεί να γίνει» δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της BDA, Στέφαν Κάμπετερ, στη “Bild am Sonntag”. Αλλά δεν έχει τίποτα ενάντια στις μεμονωμένες λύσεις στις εταιρείες.

Η BDA είναι υπέρ του να καταστεί πιο ευέλικτη η νομοθεσία για τον χρόνο εργασίας, αλλά η μείωση των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας «στέλνει λάθος μήνυμα στην κατάστασή μας».

Ωστόσο, ο πρόεδρος της συνδικαλιστικής ένωσης IG Metall, Γεργκ Χόφμαν, υπερασπίστηκε την πρόταση του σωματείου του. Αναμένει ότι το τετραήμερο θα αυξήσει τον συνολικό όγκο εργασίας. «Έντεκα εκατομμύρια εργαζόμενοι, κυρίως γυναίκες, εργάζονται με μερική απασχόληση. Αυτό είναι σχεδόν το 30% των εργαζομένων που υπόκεινται σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, που είναι το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη» εξήγησε ο Χόφμαν.

Οι έρευνες των εργαζομένων από την IG Metall έδειξαν ότι με μια τετραήμερη εβδομάδα 32 ωρών, περισσότερες γυναίκες θα ήταν πρόθυμες να επιστρέψουν με πλήρη απασχόληση, επειδή το μοντέλο βοηθάει τις οικογένειες. «Αν μόνο το 10% των γυναικών πήγαιναν με μερική απασχόληση σε τετραήμερη πλήρη απασχόληση, ο όγκος της εργασίας θα αυξανόταν περισσότερο από τον στόχο της κυβέρνησης για τη μετανάστευση 400.000 ειδικευμένων εργαζομένων ετησίως» συνέχισε ο Χόφμαν.

Υπέρ το 71%

Η IG Metall πραγματοποίησε πρόσφατα καμπάνια για την εισαγωγή της τετραήμερης εβδομάδας με πλήρη αποζημίωση μισθού. Η Γερμανία έχει μία από τις μικρότερες μέσες εβδομαδιαίες ώρες εργασίας στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), ο μέσος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας είναι 34,2 ώρες. Παρόλα αυτά τα συνδικάτα ζητούν περαιτέρω μείωση του ωραρίου.

H IG Metall υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο θα βοηθήσει στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στην αποφυγή απολύσεων.

Σύμφωνα με έρευνα της Forsa, το 71% των εργαζομένων στη Γερμανία θα καλωσόριζε την ευκαιρία να εργάζεται μόνο τέσσερις ημέρες την εβδομάδα.

Μια σημαντική πλειοψηφία (75%) πιστεύει ότι μια τετραήμερη εβδομαδιαία εργασία θα ήταν επιθυμητή για τους εργαζόμενους και η πλειοψηφία (59%) πιστεύει ότι θα πρέπει επίσης να είναι εφικτή για τους εργοδότες. Σχεδόν οι μισοί εργοδότες (46%) θεωρούν ότι είναι «εφικτό» να δοκιμάσουν μια τετραήμερη εβδομάδα στον δικό τους χώρο εργασίας.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής, είναι κυρίως μικρότερες νεοφυείς επιχειρήσεις στη Γερμανία που πειραματίζονται με μικρότερες εβδομάδες εργασίας.

Τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη

Το Βέλγιο εισήγαγε μια τετραήμερη εβδομάδα για τους εργαζόμενους που το επιθυμούν. Τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, οι Βέλγοι εργαζόμενοι έλαβαν το δικαίωμα να εργάζονται τέσσερις ημέρες αντί για τις συνηθισμένες πέντε χωρίς μείωση των αποδοχών τους.

Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ στις 21 Νοεμβρίου και επιτρέπει στους εργαζόμενους να αποφασίσουν αν θέλουν να εργάζονται τέσσερις ή πέντε ημέρες την εβδομάδα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα εργάζονται λιγότερο – απλώς θα κατανείμουν τις ώρες εργασίας τους σε λιγότερες ημέρες. Στόχος είναι να δοθεί στους ανθρώπους και τις εταιρείες περισσότερη ελευθερία στην οργάνωση των ωρών εργασίας τους.

Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Αλεξάντερ ντε Κρο, ελπίζει ότι η αλλαγή θα βοηθήσει να γίνει πιο ευέλικτη η άκαμπτη αγορά εργασίας του Βελγίου και θα διευκολύνει τους ανθρώπους να εξισορροπήσουν την οικογενειακή ζωή με την καριέρα. Εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι το νέο μοντέλο θα δημιουργήσει μια πιο δυναμική οικονομία. «Ο στόχος είναι να δώσουμε στους ανθρώπους και τις εταιρείες περισσότερη ελευθερία να οργανώσουν τις ώρες εργασίας τους», λέει ο ντε Κρο.

Δοκιμή στη Βρετανία

Οι επιχειρήσεις στην Αγγλία που διεξήγαγαν μια εξάμηνη δοκιμή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας σχεδιάζουν τώρα να κάνουν τη μικρότερη εβδομάδα εργασίας μόνιμη αφού βρήκαν το πείραμα «εξαιρετικά επιτυχημένο».

Δεκάδες εταιρείες συμμετείχαν στο εξαμηνιαίο πιλοτικό πρόγραμμα – το μεγαλύτερο στο είδος του. Ξεκίνησε στις 6 Ιουνίου πέρυσι για να εξετάσει τις επιπτώσεις των μειωμένων ημερών εργασίας στην παραγωγικότητα της εταιρείας και την ευημερία των εργαζομένων, καθώς και τον αντίκτυπο στο περιβάλλον και την ισότητα των φύλων.

Περίπου 61 εταιρείες στην Αγγλία και περισσότεροι από 3.300 εργαζόμενοι είχαν εγγραφεί στο πρόγραμμα, το οποίο ηγήθηκαν ερευνητές από τα Πανεπιστήμια του Cambridge, της Οξφόρδης και του Boston College, καθώς και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις υπεράσπισης, όπως η 4 Day Week Global, the 4 Day Week.

Η μεγάλη πλειοψηφία – περίπου το 92%  των εταιρειών που συμμετείχαν στη δοκιμή αποφάσισαν στη συνέχεια να διατηρήσουν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, μιλώντας για «μεγάλη σημαντική ανακάλυψη».

Στο πλαίσιο του έργου, οι εργαζόμενοι αναμένεται να ακολουθήσουν το “μοντέλο 100:80:100” – 100% των μισθών για το 80% του χρόνου με αντάλλαγμα μια δέσμευση για παραγωγικότητα τουλάχιστον 100%.

Ποιες χώρες ακολουθούν

«Παρόμοια προγράμματα σχεδιάζονται να ξεκινήσουν στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία, ενώ άλλα προγραμματίζονται για τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία» δήλωσε ο Τζο Ράιλ, διευθυντής της εκστρατείας 4 ημερών στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Ισπανία ξεκινησε επίσης  ένα πιλοτικό πρόγραμμα για τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, τον Δεκέμβριο.

Το πιλοτικό έργο στοχεύει να βοηθήσει τις ΜΜΕ να μειώσουν τις εβδομαδιαίες ώρες εργασίας τους κατά τουλάχιστον μισή ημέρα χωρίς μείωση των μισθών.

Πάνω απ’ όλα, θα πρέπει να ελεγχθεί εάν αυτό μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα. Οι εταιρείες που συμμετέχουν στο έργο μπορούν να λάβουν υποστήριξη από ένα κρατικό ταμείο αξίας 10 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά πρέπει να βρουν και να επιδείξουν τρόπους αύξησης της παραγωγικότητας που αντισταθμίζουν το επιπλέον κόστος των μισθών, σύμφωνα με το υπουργείο Βιομηχανίας της Ισπανίας.

Αυτές οι βελτιώσεις πρέπει να υλοποιηθούν εντός ενός έτους, με την εταιρεία να συμμετέχει στο πρόγραμμα για τουλάχιστον δύο χρόνια.

Κατά το πρώτο έτος του πιλοτικού προγράμματος, η κυβέρνηση θα χρηματοδοτήσει μέρος του μισθολογικού λογαριασμού και θα βοηθήσει στη χρηματοδότηση της κατάρτισης για την αποτελεσματικότητα.

Μπορούν να συμμετέχουν μόνο εργαζόμενοι με σύμβαση αορίστου χρόνου πλήρους απασχόλησης.

Το παράδειγμα της Ισλανδίας

Πρωτοπόρος της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας είναι η Ισλανδία. Από το 2015 έως το 2019, η Ισλανδία εφάρμοσε πρώτη στον κόσμο μια εβδομάδα 35-36 ωρών ,χωρίς να απαιτήσει αντίστοιχη περικοπή μισθού. Στη δοκιμαστική φάση συμμετείχαν περίπου 2.500 άτομα.

Για να εξασφαλιστεί ο ποιοτικός έλεγχος, τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν από τη βρετανική δεξαμενή σκέψης Autonomy και την Ισλανδική μη κερδοσκοπική Ένωση για την Αειφορία και τη Δημοκρατία (ALDA).

Το πιλοτικό έργο χαρακτηρίστηκε επιτυχημένο από τους ερευνητές και τα ισλανδικά συνδικάτα διαπραγματεύτηκαν στη συνέχεια τη μείωση των ωρών εργασίας.

Η μελέτη οδήγησε επίσης σε μια σημαντική αλλαγή στην Ισλανδία: σχεδόν το 90% του εργατικού δυναμικού έχει τώρα μειωμένες ώρες εργασίας ή άλλες προσαρμογές.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το άγχος και η εξουθένωση των εργαζομένων μειώθηκαν και η ισορροπία μεταξύ ζωής και εργασίας βελτιώθηκε.

Ωστόσο, δεν είχαν όλες οι κυβερνήσεις την ίδια επιτυχία με την τετραήμερη εβδομάδα με την Ισλανδία.

Στη Σουηδία, το 2015 δοκιμάστηκε μια τετραήμερη εβδομάδα με πλήρη μισθολογική αποζημίωση – με μικτά αποτελέσματα.