Τέμπη: Εβγαιναν μέσα από τις λαμαρίνες

Δεν ήταν μια βουβή διαδρομή. Τους χώριζαν περίπου 20 χιλιόμετρα από το σημείο της καταστροφής. Καθ’ οδόν από τη Λάρισα οι πυροσβέστες που ανταποκρίθηκαν πρώτοι στο σήμα για τη μετωπική σύγκρουση δύο αμαξοστοιχιών το βράδυ της περασμένης Τρίτης λάμβαναν διαρκώς από το κέντρο νεότερες πληροφορίες για το τι θα αντικρίσουν. Ηδη κάποιοι από τους επιβάτες είχαν απεγκλωβιστεί μόνοι τους από τα βαγόνια κλωτσώντας παράθυρα και πόρτες ή πηδώντας από ανοίγματα στις λαμαρίνες που έχασκαν μετά την πρόσκρουση. Κατέφυγαν στο κοντινό χωράφι φωτίζοντας τη διαδρομή με τους φακούς των κινητών τηλεφώνων τους και καλούσαν σε βοήθεια, περιγράφοντας τη χαοτική σκηνή.

«Μας ήρθαν στο μυαλό εικόνες από το τροχαίο στα Τέμπη με τους 21 νεκρούς μαθητές το 2003. Τότε κάποιοι από εμάς ήμασταν πρώτη ανταπόκριση, πάλι στη βάρδιά μας είχε συμβεί», λέει στην «Κ» πυροσβέστης. «Μας ακολουθούσε εκείνο το συμβάν, ήταν το πιο τραγικό που είχαμε ζήσει τόσα χρόνια στην υπηρεσία. Στη διαδρομή μέχρι τα τρένα το συζητούσαμε πάλι. Λέγαμε πόσο δύσκολο ήταν τότε και τι περιμέναμε να δούμε τώρα».

Οι πρώτες ομάδες των πυροσβεστών προσέγγισαν το σημείο λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Τα μπροστινά βαγόνια φλέγονταν, ενώ υπήρχε ακόμη κόσμος παγιδευμένος πιο πίσω σε εκείνα που δεν είχαν εκτροχιαστεί. Εστίασαν πρώτα στον απεγκλωβισμό των ζωντανών. Τους βοήθησαν και άλλοι επιβάτες στο έργο τους. «Δεν μας επιτρέπεται να λειτουργήσουμε με συναίσθημα γιατί θα πάρουμε άλλες αποφάσεις. Το έργο μας πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, με ψυχραιμία. Πρέπει να μην μπεις στην ψυχολογία του θύματος για να μπορέσεις να λειτουργήσεις ως διασώστης», λέει πυροσβέστης της Λάρισας που συμμετείχε στην επιχείρηση και μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Οι έρευνες

Τα ξημερώματα της Τετάρτης, όταν έφθασαν στην περιοχή ενισχύσεις της Πυροσβεστικής και από τη Θεσσαλονίκη και είχε σβήσει η φωτιά, ένας σκύλος έρευνας και διάσωσης της κυνοφιλικής ομάδας της ΕΜΑΚ πραγματοποίησε περιμετρικό έλεγχο για να διαπιστωθεί μήπως κάποιος άνθρωπος είχε εκσφενδονιστεί στα χωράφια. Δεν μπορούσε ακόμη να δουλέψει στα χαλάσματα. Σε ένα συμβάν όπως αυτό, με τόσο πολλά θύματα και τόσες μυρωδιές, θα ήταν εύκολο να αποπροσανατολιστεί και να μην οδηγήσει τα κλιμάκια στο σωστό σημείο. Χρειαζόταν άλλη προσέγγιση.

Γερανοφόρα οχήματα ανέλαβαν να ανασηκώσουν τροχούς, πόρτες και άλλα βαριά εξαρτήματα, να καθαρίσουν το πεδίο όσο ήταν εφικτό για να εισέλθουν μετά οι άνθρωποι, να ισορροπήσουν στα χαλάσματα και να ερευνήσουν με τα χέρια και ειδικά εργαλεία σπιθαμή προς σπιθαμή. Ολα, σίδερα και λαμαρίνες, ήταν καλυμμένα με λάδι, μύριζε καμένο πλαστικό. Μετά το δυστύχημα οι συγγενείς είχαν δηλώσει στην επίσημη λίστα των αγνοουμένων 56 ονόματα. Μέρα με τη μέρα ο αριθμός των σορών που εντοπίζονταν ανέβαινε φτάνοντας τις 57. Πυροσβέστες παρατηρούσαν ότι εάν το δυστύχημα είχε συμβεί λίγα μέτρα πιο νωρίς, μέσα στο τούνελ από το οποίο εξερχόταν η επιβατική αμαξοστοιχία, τα θύματα θα ήταν περισσότερα, από τις αναθυμιάσεις και τα παράγωγα της καύσης. Αξιωματικός της Πυροσβεστικής που μίλησε στην «Κ» από το σημείο ανέφερε πόσο σφοδρή ήταν η σύγκρουση και ότι οι αμαξοστοιχίες κινούνταν με 135 και 110 χιλιόμετρα την ώρα, αντιστοίχως. Οι ακριβείς ταχύτητες αναμένεται να επιβεβαιωθούν όταν προχωρήσει η διερεύνηση για τις συνθήκες του δυστυχήματος.

Κάποιοι από τους διασώστες της Πυροσβεστικής που συμμετείχαν στις έρευνες είχαν εμπειρία από μαζικές καταστροφές. Ορισμένοι εξ αυτών, τον Φεβρουάριο του 2022 είχαν διεισδύσει στα έγκατα του φλεγόμενου πλοίου «Euroferry Olympia» αναζητώντας αγνοουμένους. Αλλοι είχαν σπεύσει πρόσφατα στη σεισμόπληκτη Τουρκία όπου χρησιμοποίησαν κόφτες και διαστολείς βάρους 25 κιλών, παρόμοια εργαλεία με αυτά που τεμάχισαν τις λαμαρίνες του επιβατικού τρένου.

Είναι επαγγελματίες που έχουν εκτεθεί πολλές φορές στις πιο μακάβριες εικόνες. Οσο θωρακισμένοι κι αν είναι, όμως, υπήρξαν στιγμές στα Τέμπη που το φορτίο ήταν δυσβάσταχτο. Το μαρτυρούσαν τα πρόσωπά τους τη στιγμή της έρευνας, αλλά και μετά την ολοκλήρωση των αναζητήσεων η δυσκολία με την οποία μιλούσαν στην «Κ», οι παύσεις στον λόγο τους και οι κοφτές ατάκες. Κάποιοι είχαν συμπληρώσει στο πεδίο 16 συνεχείς ώρες και άλλοι 30, με μικρές παύσεις για ανάσες.

Από ένα σημείο και μετά βγάζαμε μόνο πτώματα. Είχε νέο κόσμο μέσα στα βαγόνια και βρίσκαμε τα ρούχα τους, τα αντικείμενά τους. Είχα δει σε ένα σημείο κάποια καλλυντικά, το άρωμα μιας γυναίκας μύριζε ακόμη.  

«Εχω δει πολλά, είμαι ένας άνθρωπος σκληρός. Είναι από τις λίγες φορές που σφίχτηκα τόσο πολύ», λέει στην «Κ» ένας από τους πυροσβέστες. «Κόβαμε κάποια σημεία των βαγονιών, άμορφες μάζες από σίδερα, και οι γερανοί τα σήκωναν για να προχωρήσουμε στα συντρίμμια. Οι επιζώντες είχαν βγει μέσα στην πρώτη ώρα. Από ένα σημείο και μετά βγάζαμε μόνο πτώματα. Οσο επιχειρούσα εκεί, τρεις δικοί μου φίλοι μού έστελναν φωτογραφίες αγνοουμένων, αλλά δεν μπορούσα να βοηθήσω. Είχε νέο κόσμο μέσα στα βαγόνια και βρίσκαμε τα ρούχα τους, τα αντικείμενά τους. Είχα δει σε ένα σημείο κάποια καλλυντικά, το άρωμα μιας γυναίκας μύριζε ακόμη».

Ο συγκεκριμένος πυροσβέστης που μιλάει στην «Κ» είχε ταξιδέψει πριν από λίγες εβδομάδες στο ίδιο δρομολόγιο, ενώ ο γιος του ως φοιτητής επιλέγει συχνά το τρένο από την Αθήνα για τις μετακινήσεις του. Τα αναλογιζόταν όλα αυτά, πώς θα μπορούσαν και εκείνοι να βρεθούν στην ίδια θέση. «Είναι η δουλειά μας, για αυτό είμαστε εκπαιδευμένοι, αλλά είμαστε και εμείς άνθρωποι και λυγίζουμε. Εφυγαν άνθρωποι χωρίς λόγο, σε ένα από τα θεωρούμενα ως πιο ασφαλή μέσα μεταφοράς. Γύρισα στο σπίτι μου και δεν μπορώ να συνέλθω», λέει. Η τραγωδία δεν τον ακολουθούσε μόνο στη σκέψη του, αλλά και στην τηλεόραση που μετέδιδε διαρκώς εικόνες από το συμβάν. Και να ήθελε να ξεφύγει μετά τη βάρδιά του, δεν ήταν εύκολο. «Ο καθένας το προσεγγίζει διαφορετικά», προσθέτει άλλος συνάδελφός του. «Συζητάμε μεταξύ μας για όλα, αλλά πρέπει να το διαχειριστούμε και μόνοι μας».

Στα νοσοκομεία

Τη βραδιά του δυστυχήματος εφημέρευε το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας. Εκεί κατέφθασαν οι πρώτοι τραυματίες και έπειτα μοιράστηκαν και στο Γενικό Νοσοκομείο της πόλης, το οποίο τέθηκε άμεσα σε επιφυλακή. Μέχρι λίγο μετά τα μεσάνυχτα, όλοι οι γιατροί πρώτης γραμμής βρίσκονταν στο πόστο τους για να υποδεχθούν τους διασωθέντες. Ο Αντώνης Παντελίδης και ο Κωνσταντίνος Μακρής είναι ειδικευόμενοι Ορθοπεδικής και Τραυματιολογίας στο Γενικό Νοσοκομείο. Ηλικιακά δεν τους χωρίζουν τόσο πολλά χρόνια από τους τραυματίες που κλήθηκαν να περιθάλψουν. «Επειδή όλα έγιναν πολύ γρήγορα, μόλις ενημερώθηκα άνοιξα την τηλεόραση και πρόλαβα να δω ότι είχε συγκρουστεί επιβατική αμαξοστοιχία. Τότε με έζωσαν τα φίδια, ότι θα έχουμε πολλά θύματα», λέει ο κ. Παντελίδης.

Ο μεγάλος όγκος των τραυματιών έφθασε μέσα σε ένα τρίωρο. Είχαν κυρίως κατάγματα και ανοιχτά τραύματα. Κάποιος είχε βγάλει τον ώμο του προσπαθώντας να σπάσει ένα παράθυρο για να διαφύγει μαζί με συνεπιβάτες του. Αλλος είχε ελαφρά εγκαύματα στα βλέφαρα τα οποία αναμένεται να επουλωθούν. Δεν είχαν περιπτώσεις εισπνευστικών εγκαυμάτων στο δικό τους νοσοκομείο, παρά μόνο στο Πανεπιστημιακό, όπου τρεις επιβάτες χρειάστηκε να διασωληνωθούν στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Αλλη μια γυναίκα που χειρουργήθηκε με ρήξη ήπατος εισήχθη εκεί στη ΜΕΘ.

Μια κοπέλα που χειρουργήσαμε είχε περιτραυματική αμνησία. Δεν θυμόταν καν το συμβάν. Σε καταστάσεις σοκ είναι σαν να έχει κλείσει ο εγκέφαλος.

«Ηταν νέοι οι πιο πολλοί τραυματίες, 18 με 20 ετών. Οι πιο πολλοί σε σύγχυση. Μια κοπέλα που χειρουργήσαμε με κάταγμα πηχεοκαρπικής και νοσηλεύσαμε στην κλινική μας είχε περιτραυματική αμνησία. Δεν θυμόταν καν το συμβάν. Σε καταστάσεις σοκ είναι σαν να έχει κλείσει ο εγκέφαλος και να μην μπορείς να ανακαλέσεις τι έχει γίνει την ώρα του γεγονότος», λέει ο κ. Παντελίδης. Το επόμενο πρωί η τραυματίας κατάφερε να ανασύρει από τη μνήμη της εικόνες καταστροφής.

Η πρώτη πληροφορία που έφτασε τη νύχτα του δυστυχήματος στον διευθυντή της Ορθοπεδικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας, Κώστα Μπαργιώτα, ήταν ότι «έφυγε ένα τρένο». Στον δρόμο για το τμήμα επειγόντων περιστατικών σκεφτόταν ότι εάν επρόκειτο μόνο για εκτροχιασμό, ίσως να μην είχαν να αντιμετωπίσουν μεγάλες βλάβες. Μόλις έφθασε στο νοσοκομείο, του είπαν ότι συγκρούστηκαν δύο αμαξοστοιχίες και με τις αφίξεις των πρώτων περιστατικών διαπίστωσε τι είχε συμβεί. Οι περισσότεροι ασθενείς ήταν σε διαχειρίσιμη κατάσταση. «Οσοι βρίσκονταν στα πρώτα βαγόνια φαίνεται ότι δεν είχαν περιθώριο να έρθουν εδώ έστω ως βαριά τραυματισμένοι. Κατέληξαν στο σημείο του δυστυχήματος», λέει στην «Κ» ο κ. Μπαργιώτας. Από τους 34 τραυματίες, οι 19 έκαναν εισαγωγή στο Γενικό Νοσοκομείο, δύο νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ.

Το 2003 ο κ. Μπαργιώτας συμμετείχε εθελοντικά στο τμήμα επειγόντων περιστατικών τη βραδιά του τροχαίου δυστυχήματος με τους μαθητές στα Τέμπη. Θυμάται ότι είχε τύχει να συνδράμει στο παρελθόν σε διάσωση, όταν στη διαδρομή από την Αθήνα προς τη Θήβα βρέθηκε μπροστά σε ένα δυστύχημα έπειτα από σύγκρουση νταλίκας με λεωφορείο του ΟΣΕ. Αναλογίζεται τι συνέβη τώρα με το «τρένο των φοιτητών», όπου οι περισσότεροι επιβάτες ήταν νέοι και επέστρεφαν στην πόλη όπου σπούδαζαν. «Ξεκινάς από τη Λιβαδειά για να πας στη Θεσσαλονίκη και να βρεις τους φίλους σου και βρίσκεσαι με κατάγματα στο νοσοκομείο – δεν είναι εύκολο να το διαχειριστείς», λέει. Η ροή των τραυματιών σταμάτησε στο Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας περίπου στις τέσσερις τα ξημερώματα. «Από εκεί και πέρα έφθαναν μόνο θανόντες», λέει ο ειδικευόμενος γιατρός Κωνσταντίνος Μακρής. «Πρέπει να ληφθούν μέτρα, δυστυχώς πλέον έστω και κατόπιν εορτής. Να μην ξαναζήσουμε αντίστοιχες στιγμές».

Η αναμονή

Τα δύο νοσοκομεία της Λάρισας έγιναν το επίκεντρο της τραγωδίας. Εξω από τις ΜΕΘ, συγγενείς των τραυματιών ανέμεναν σιωπηλοί το επόμενο ιατρικό ανακοινωθέν, ενώ στο αμφιθέατρο του Γενικού Νοσοκομείου δεκάδες οικείοι των αγνοουμένων είχαν δώσει δείγμα γενετικού υλικού και περίμεναν να ολοκληρωθούν οι αναλύσεις στην Αθήνα. Ψυχολόγοι και ψυχίατροι βρίσκονταν εκεί για να τους ακούσουν, εάν ήθελαν να μοιραστούν κάτι. Στο απέναντι πεζοδρόμιο, ομάδα φοιτητών είχε κρεμάσει πανό που έγραφε: «Καμία ανοχή στη συγκάλυψη για τους νεκρούς συμφοιτητές μας και τα υπόλοιπα θύματα». Ενας πατέρας βημάτιζε πλάι σε αυτή την επιγραφή για ώρες. Στο τρένο επέβαινε η κόρη του. Δεν ήταν μεταξύ των τραυματιών. Προσπαθούσε και εκείνος να συνειδητοποιήσει τι είχε συμβεί.

⇒ Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr