Τα επιτόκια αυξήθηκαν κατά 1.700% τον τελευταίο χρόνο. Και αυτό άλλαξε τα πάντα.

Ο Νουριέλ Ρουμπινί, γνωστός ως «Dr. Doom» στους κόλπους της Wall Street, είχε επανειλημμένα προειδοποιήσει για νέα χρηματοπιστωτική κρίση. Τόνιζε δε ότι οι μετοχές και τα ομόλογα θα είχαν «θλιβερές» αποδόσεις επί χρόνια, καθώς ο καλπάζων πληθωρισμός θα εκτίνασσε στα ύψη τα επιτόκια ύστερα από μία μακρά περίοδο υπερβολικά φθηνού δανεισμού. Για χρόνια οι αγορές τον διέψευδαν. Τώρα πολλοί θυμούνται τα λόγια του. Η αιμορραγία για μετοχές και ομόλογα άρχισε από πέρυσι, αλλά φέτος ήρθαν να προστεθούν στο μείγμα και οι τραπεζικές καταρρεύσεις.

Αστάθεια, αβεβαιότητα, νέοι στόχοι για τους επενδυτές και θύματα, νέες πηγές αναταραχής συνθέτουν το σκηνικό – ένα σκηνικό στο οποίο θα πρέπει να συνηθίσουμε όπως προειδοποιούν τώρα πολλοί περισσότεροι από τον Ρουμπινί. Χρειάστηκε να καταρρεύσουν τρεις (μικρού και μεσαίου μεγέθους) τράπεζες στις ΗΠΑ (Silvergate, Silicon Valley και Signature Bank), να κλονιστεί η εμπιστοσύνη συνολικά στις αμερικανικές περιφερειακές τράπεζες, να χάσει την ανεξαρτησία της η Credit Suisse και να μπει στο στόχαστρο μία γερμανική τράπεζα υψηλής κερδοφορίας και κεφαλαιακής επάρκειας, η Deutsche Bank για να μιλήσουμε για μία νέου τύπου τραπεζική κρίση. Είναι η τραπεζική κρίση των πλουσίων, σχολιάζει η Wall Street Journal. Είναι μία κρίση πανικού, επισημαίνουν άλλοι αναλυτές.

Όπως και να έχει είναι μία μάλλον μία πικρή πρόγευση των όσων θα ακολουθήσουν. Μία νέα εποχή έχει ανοίξει στις αγορές και είναι μάλλον ζοφερή, τονίζει το Business Insider. Και αυτή έρχεται ύστερα από πολλά χρόνια  (συχνά αδικαιολόγητης) ευφορίας, κατά τα οποία πολλές κατηγορίες ενεργητικού ταυτόχρονα επιδίδονταν σε ράλι, χαρίζοντας στους επενδυτές υψηλές αποδόσεις. Ήταν η εποχή του άφθονου, φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες που κρατούσαν τα επιτόκια σε μηδενικά ή και αρνητικά επιτόκια. Και των διαρκών ενέσεων από τις κυβερνήσεις, κάθε φορά που ξεσπούσε μία νέα απρόβλεπτη κρίση, όπως η πανδημία του Covid.

Κατακερματισμός και ανασφάλεια

Κάπου εδώ όλα αυτά τελειώνουν. Αυτό που δεν φεύγει, είναι η αίσθηση του απρόβλεπτου. Είναι αυτό για το οποίο προειδοποιεί επίμονα τους τελευταίους μήνες και η Κρισταλίνα Γκεοργκίοβα του ΔΝΤ. «Ζούμε σε έναν κόσμο επιρρεπή σε σοκ» είχε πει.

Σε νέα σημερινή της παρέμβαση, είπε μεταξύ άλλων ότι οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα έχουν αυξηθεί και κάλεσε σε «συνεχή επαγρύπνηση», καθώς διέκρινε «άγχος» στην αγορά. Σκιαγράφησε επίσης έναν κατακερματισμένο, γεωπολιτικά και οικονομικά – κόσμο, είπε ότι βλέπει έναν «επικίνδυνο διχασμό που θα μπορούσε να αφήσει τους πάντες πιο φτωχούς και πιο ανασφαλείς».

Η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ επανέλαβε την άποψή της ότι το 2023 θα είναι μια ακόμη δύσκολη χρονιά, με την παγκόσμια ανάπτυξη να επιβραδύνεται κάτω από το 3%. Και τούτο γιατί στις ανοιχτές ακόμη πληγές της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία έρχονται να πέσουν σαν αλάτι οι αυξήσεις των επιτοκίων. Ακόμη και με καλύτερες προοπτικές για το 2024, η παγκόσμια ανάπτυξη θα παραμείνει πολύ κάτω από τον ιστορικό της μέσο όρο του 3,8%.

Η ύφεση έρχεται

Αν η παγκόσμια ανάπτυξη είναι κάτω από 3% την ώρα που πολλές αναδυόμενες οικονομίες τρέχουν με 5%, τότε ο ανεπτυγμένος κόσμος απειλείται ουσιαστικά με στασιμότητα ή και ύφεση. Οι ειδικοί έχουν αναθεωρήσει πολλές φορές τις προβλέψεις τους τον τελευταίο χρόνο. Κάπου στα μέσα του 2022 θεωρούσαν την ύφεση (έστω ήπια και σύντομη) αναπόφευκτη. Στη συνέχει συμφώνησαν ότι η παγκόσμια οικονομία αποδείχθηκε πιο ανθεκτική στην ενεργειακή κρίση και τις αυξήσεις επιτοκίων από ό,τι υπολόγιζαν. Τώρα ωστόσο αλλάζουν και πάλι στάση. Τα τραπεζικά σοκ, προειδοποιούν, καθιστούν την ύφεση και πάλι πιο πιθανή.

Η Goldman Sachs αύξησε επίσης τις πιθανότητες ύφεσης το 2023 από 25% σε 35%, και οι αγορές ομολόγων έδειξαν σημάδια επερχόμενης ύφεσης καθώς η ανεστραμμένη καμπύλη αποδόσεων των κρατικών ομολόγων άρχισε και να απο- αναστρέφεται. Αν και η ίδια η αναστροφή είναι μια κλασική προειδοποίηση ύφεσης, η αναίρεση της αντιστροφής είναι ένα μήνυμα ότι θα μπορούσε να έρθει ύφεση τους επόμενους τέσσερις μήνες, εξήγησε ο «βασιλιάς των ομολόγων» Jeffrey Gundlach, αποκαλώντας το «κόκκινο σήμα ύφεσης» σε πρόσφατη ανάρτησή του στο Twitter.

Το κόστος δανεισμού αυξήθηκε 1.700%

Οι κεντρικοί τραπεζίτες παγκοσμίως έχουν ήδη αυξήσει τα επιτόκια πάνω από 1.700% τον τελευταίο χρόνο σύμφωνα με υπολογισμούς του Business Insider για να καταπνίξουν τις υψηλές τιμές. Παρά την αστάθεια των τραπεζικών μετοχών, τα στελέχη της Fed αύξησαν τα επιτόκια άλλες 25 μονάδες βάσης πριν από λίγες ημέρες, ανεβάζοντας το πραγματικό επιτόκιο κεφαλαίων της Fed στο 4,75-5%. Και η EKT επίσης δηλώνει αποφασισμένη να συνεχίσει τις αυξήσεις επιτοκίων.

Αυτά είναι τα υψηλότερα επιτόκια από το 2007 και ο αντίκτυπος της κατάρρευσης της SVB είναι πιθανώς ισοδύναμος με άλλες 50-75 μονάδες βάσης σε αυξήσεις επιτοκίων, εκτίμησε πρόσφατα ο επικεφαλής οικονομολόγος της Moody’s Mark Zandi, σχολιάζοντας στο CNBC πως «η οικονομία σε κίνδυνο», προειδοποίησε ο Zandi σε πρόσφατη συνέντευξη στο CNBC.

Περισσότερες τραπεζικές χρεοκοπίες;

Θα μπορούσαν επίσης να διαφαίνονται περισσότερα τραπεζικά προβλήματα, καθώς η πρόσφατη κρίση είναι στην πραγματικότητα ένα παγκόσμιο φαινόμενο που ξεκίνησε πολύ πριν αρχίσει καταρρεύσει η SVB, σύμφωνα με τον οικονομολόγο του Χάρβαρντ, Κένεθ Ρόγκοφ.

Ορισμένοι ειδικοί υποστήριξαν ότι η κατάρρευση της SVB οφειλόταν στη μοναδικά υψηλή έκθεση της τράπεζας σε ομόλογα, τα οποία έχουν επιβαρυνθεί σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση των επιτοκίων. Αλλά το πρόβλημα είναι πιθανότατα πιο διαδεδομένο, προειδοποίησε ο Rogoff, τονίζοντας ότι σύντομα θα δούμε και άλλα να συμβαίνουν.

«Αυτό που συνέβη είναι ότι η Silicon Valley Bank είναι ίσως λίγο ακραία στην αφέλειά της, αλλά σχεδόν κάθε είδους επενδυτική στρατηγική που είχε μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία – μακροπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία – θα χάσει χρήματα» είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Yahoo Finance.

Ακόμη πιο αυστηρή η προειδοποίηση από τον Luke Ellis, διευθύνοντα συμβούλου του μεγαλύτερου αμοιβαίου κεφαλαίου κινδύνου στον κόσμο, Man Group, είπε ότι αναμένει «σημαντικό» αριθμό τραπεζικών πτωχεύσεων έσα στα επόμενα δύο χρόνια, όπως επίσης και συμφωνίες  παρόμοιες με την αναγκαστική εξαγορά της Credit Suisse από την UBS.