Τα αφεντικά «τρελάθηκαν» στην Ιαπωνία

Η ιαπωνική Toyota -ο γίγαντας  της αυτοκινητοβιομηχανίας-πρόκειται να ανακοινώσει για εφέτος, κέρδη ρεκόρ. Το συνδικάτο των εργαζομένων επισκέφθηκε λοιπόν τη διοίκηση της εταιρείας στο Τόκιο για να ζητήσει αυξήσεις στους μισθούς. Μια τεράστια έκπληξη περίμενε τους συνδικαλιστές όμως, όταν η διοίκηση της εταιρείας, έχοντας ακούσει τα αιτήματα, ανακοίνωσε : «θα σας απαντήσουμε σύντομα. Σκοπεύαμε όμως να σας προσφέρουμε περισσότερα από όσα ζητάτε».

Το νέο αφεντικό της Toyota, Κότζι Σάτο, έκανε τελικά τους υπαλλήλους του πολύ χαρούμενους: Αποδέχθηκε πλήρως τις μισθολογικές απαιτήσεις του συνδικάτου της εταιρείας.

Το συνδικάτο της Toyota γιόρτασε την επιτυχία ως τη μεγαλύτερη αύξηση μισθού τα τελευταία 20 χρόνια.

Στην πραγματικότητα, η Toyota δεν είναι η μόνη εταιρεία στην Ιαπωνία που προχώρησε σε  αύξηση μισθών. Λίγες μέρες νωρίτερα  ο ιαπωνικός κολοσσός Uniqlo, ένας από τους παγκόσμιους ηγέτες στο λιανικό εμπόριο, ανακοίνωνε αυξήσεις μισθών της τάξης του 40%. Η Honda έχει ήδη χορηγήσει σημαντικές αυξήσεις στους μισθούς. Ο γίγαντας των βιντεοπαιχνιδιών Nintendo υπόσχεται αύξηση 10% στον βασικό μισθό. Και ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτροκινητήρων στον κόσμο, η Nidec, σκέφτεται να αυξήσει τους μισθούς κατά 30%  έως το 2025. Το ίδιο και η Suntory και ο γίγαντας των ασφαλιστηρίων συμβολαίων Nippon Life Insurance.

Στην Ιαπωνία, οι πραγματικοί μισθοί έχουν παραμείνει σχεδόν σταθεροί από τα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Ο πληθωρισμός, που ουσιαστικά απουσίαζε εδώ και δεκαετίες, αυξήθηκε στο 4,3% στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 41 ετών, με καταστροφικές επιπτώσεις στην αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Όμως κάτω από την πίεση του πληθωρισμού, όλο και περισσότερες εταιρείες εγκαταλείπουν τις σφικτές μισθολογικές πολιτικές τους.Αυτό σημαίνει ότι οι πραγματικοί μισθοί για πολλούς εργαζόμενους σε μεγάλες εταιρείες αυξάνονται αισθητά και πάλι για πρώτη φορά.

Μέχρι τώρα, παρόλο που ο ιαπωνικός πληθυσμός συρρικνώνεται ταχύτερα και η έλλειψη εργατικού δυναμικού αυξάνεται, οι εταιρείες είχαν κάνει λιγότερα από όσα επιθυμούσαν οι  πολιτικοί. Αυτό τώρα αλλάζει. «Φέτος, οι αυξήσεις των μισθών θα μπορούσαν να υπερβούν ακόμη και τον επίσημο στόχο», προβλέπει ο Κεντάρο Κογιάμα, οικονομολόγος της Deutsche Bank στην Ιαπωνία. «Εμμένουμε στην πρόβλεψή μας ότι θα αυξηθούν κατά 3,5%, πολύ πάνω από τη συναίνεση της αγοράς που ήταν κάτω του 3% », έγραψε σε έκθεσή του ο Κογιάμα.

Σε αντίθεση με την κεντρική τράπεζα, ο Κογιάμα δεν αναμένει πλέον ότι ο βασικός πληθωρισμός θα πέσει κάτω από τον στόχο του 2% μέχρι το τέλος του έτους, λόγω των τιμών της ενέργειας. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, αυτή η προοπτική ήταν ένα επιχείρημα που χρησιμοποίησε η κεντρική τράπεζα για να μην αυξήσει τα επιτόκια, σε αντίθεση με πολλές κεντρικές τράπεζες σε βιομηχανικές χώρες.

Ο απερχόμενος διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας, Χαρουχίκο Κουρόντα, είχε δηλώσει προηγουμένως ότι η αύξηση των μισθών κατά 3% ήταν απαραίτητη προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του πληθωρισμού του 2% μακροπρόθεσμα. Ως εκ τούτου, η Τράπεζα της Ιαπωνίας ενθαρρύνει ακόμη και τα συνδικάτα εδώ και χρόνια να υποβάλουν επιτέλους υψηλότερες απαιτήσεις.

Να τονωθεί η εγχώρια ζήτηση

Ακόμη και συντηρητικοί ηγέτες προέτρεψαν τους διευθυντές κερδοφόρων εταιρειών να αυξήσουν περισσότερο τους μισθούς για να τονώσουν την εγχώρια ζήτηση. Ο πρωθυπουργός Φούμιο Κισίντα δεν αποτελεί εξαίρεση. Τον Ιανουάριο υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας για τη δημιουργία της βάσης για βιώσιμες αυξήσεις μισθών και περισσότερη οικονομική ανάπτυξη. «Πρώτα και κύρια, πρέπει να επιτευχθούν αυξήσεις μισθών που να υπερβαίνουν τις αυξήσεις των τιμών», είπε ο Κισίντα.

Αντιστρέφοντας την πολιτική που τηρείται από το 2000 χάρη και στον ανταγωνισμό που εξασφαλίζουν εταίροι χαμηλού κόστους (εργοστάσια στην Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και την Κίνα), τα μεγάλα ονόματα της βιομηχανίας στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου αποδέχθηκαν τα αιτήματα του πρωθυπουργό Κισίντα, που θεωρεί απαραίτητο την  αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης για την εξάλειψη του αποπληθωρισμού που εμποδίζει την οικονομία.

Θα είναι σωστή η θεραπεία;

Η νέα πολιτική των ισχυρών βιομηχανικών κολοσσών στην Ιαπωνία, θα είναι η σωστή θεραπεία;  Ίσως ναι, αν το μήνυμα ληφθεί από τα εκατομμύρια των μικρών επιχειρήσεων που απασχολούν το 70% του εργατικού δυναμικού. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, παραμένουν η κύρια πηγή αβεβαιότητας. Υπό το βάρος του πληθωρισμού και της αυξανόμενης έλλειψης εργατικού δυναμικού, έχουν λιγότερα αποθέματα ασφαλείας από τους κολοσσούς, οι οποίοι έχουν συσσωρεύσει αποθέματα ρεκόρ μετά από χρόνια ισχυρών κερδών.

Περίπου το 60% των μικρομεσαίων δεν πληρώνουν εταιρικό φόρο επειδή επίσημα δεν έχουν κέρδη. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι σε έρευνα της εταιρείας ασφάλισης ζωής Daido Life στα τέλη του 2022, μόνο το 34% από τις 9.000 μικρομεσαίες εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσαν ότι ήθελαν να αυξήσουν τους μισθούς. Μόνο το 15% ήταν διατεθειμένο να πληρώσει περισσότερο από 4%  πάνω από το ποσοστό πληθωρισμού.

Όχι λιγότερο περίπλοκος είναι ο ρόλος του νέου Διοικητή της Τράπεζας της Ιαπωνίας, Καζούο Ουέντα.

Ο Στέφαν Ανγκρικ οικονομολόγος στη Moody’s Analytics στο Τόκιο, αναμένει «ότι η νέα ηγεσία της τράπεζας θα τονίσει ότι μια πραγματική αύξηση των επιτοκίων , θα παραμείνει εξαρτημένη από την ισχυρότερη αύξηση των μισθών και την υψηλότερη ζήτηση».

Το παράδειγμα της Toyota όμως δεν μπορεί να αγνοηθεί. Η Ιαπωνία αναλαμβάνει και πάλι το καθήκον της αλλαγής των κανόνων του παιχνιδιού. Μήπως πρέπει να ακολουθήσει και η Ευρώπη;