Στενάζουν οι Ευρωπαίοι μπροστά ράφια των σούπερ μάρκετ

Οι τιμές των τροφίμων μειώνονται παγκοσμίως, αλλά συνεχίζουν να αυξάνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως ανακοίνωσε ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), κατά μέσο όρο, οι παγκόσμιες τιμές τον Μάρτιο ήταν κατά ένα πέμπτο χαμηλότερες από αυτές του προηγούμενου έτους. Οι χαμηλότερες τιμές των σιτηρών, των φυτικών ελαίων και των γαλακτοκομικών αντισταθμίζουν τις αυξήσεις στη ζάχαρη και το κρέας.

Στις 20 χώρες της ευρωζώνης όμως, οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται ιδιαίτερα γρήγορα, ειδικά για τα βασικά είδη διατροφής. «Τα τρόφιμα έχουν γίνει ένας από τους ισχυρότερους μοχλούς ανόδου του πληθωρισμού. Δεν νομίζω ότι έχουμε φτάσει ακόμη στην κορύφωση του πληθωρισμού των τροφίμων», δήλωσε ο Φίλπ Λέιν, επικεφαλής οικονομολόγος στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Σε παγκόσμιο επίπεδο, όμως, η κατάσταση είναι διαφορετική. Οι τιμές των τροφίμων υποχώρησαν για 12ο  συνεχόμενο μήνα, τον Μάρτιο. Είναι 20,5% κάτω από το υψηλό ρεκόρ που επιτεύχθηκε πριν από ένα χρόνο, λόγω της  ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όπως ανακοίνωσε ο FAO.  Ένας συνδυασμός άφθονης προσφοράς, υποτονικής ζήτησης εισαγωγών και η επέκταση της Ρωσο-ουκρανικής συμφωνίας που επιτρέπει την ασφαλή εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας βοήθησε στη μείωση των τιμών. «Ενώ οι τιμές στα τρόφιμα υποχωρούν σε παγκόσμιο επίπεδο, εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλές στις εγχώριες αγορές και συνεχίζουν να αυξάνονται σε περιοχές όπως η Ευρώπη», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος του FAO, Μάξιμο Τορέρο .

Περίπλοκο σενάριο

Το σενάριο για τον πληθωρισμό στην Ευρώπη γίνεται πιο περίπλοκο και υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι επιδείνωσης των προβλέψεων: Τα τρόφιμα και το πετρέλαιο. Σύμφωνα με διάφορες αναλύσεις, η μάχη της Γηραιάς ηπείρου ενάντια στη σοβαρότερη κρίση κόστους ζωής εδώ και μια γενιά, απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει. Για παράδειγμα, ακόμη και όταν ο πληθωρισμός  έχει αρχίζει να μειώνεται, η ανοδική πίεση στις τιμές των τροφίμων παραμένει σταθερά σε ισχύ. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος των ειδών παντοπωλείου, γίνεται όλο και πιο ακριβό. Για να πάρουμε μόνο ένα παράδειγμα, η τιμή της ζάχαρης, που χρησιμοποιείται σε μυριάδες προϊόντα, έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας την περασμένη εβδομάδα.

Αλλά και η επιλογή του ΟΠΕΚ να μειώσει κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου από τον Μάιο, έχει εκτοξεύσει τις τιμές των καυσίμων στα ύψη. Ξεκινώντας ακριβώς από αυτούς τους δύο τομείς, τα τρόφιμα και το πετρέλαιο, το πεπρωμένο για την Ευρώπη εξακολουθεί να είναι ο υψηλός πληθωρισμός. Και ως αποτέλεσμα, τα επιτόκια αυξάνονται.

 Όλο και πιο ακριβό το φαγητό

Για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, είναι επείγουσα η ανάγκη για δράση ώστε να μειωθεί το κόστος ζωής, καθώς τα ρεκόρ του πληθωρισμού έχουν κάνει ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή των νοικοκυριών, πυροδοτώντας απεργίες και διαμαρτυρίες σε όλη την Ευρώπη καθώς οι εργαζόμενοι απαιτούν υψηλότερους μισθούς. Στις περισσότερες χώρες της ευρωζώνης, οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται με ρυθμό που δεν έχει παρατηρηθεί στη μεταπολεμική ιστορία, σύμφωνα με την επικεφαλής οικονομολόγο του ομίλου Rabobank, Μάρτιγιε Βίφελαρς. «Με τις τιμές των τροφίμων να εκτινάσσονται κατά 15-20%, για ορισμένα είδη μάλιστα, ακόμη περισσότερο, οι κυβερνήσεις γίνονται όλο και πιο νευρικές», λέει Ο Ανχελ Ταλαβέρα, επικεφαλής ευρωπαϊκών οικονομικών στην Oxford Economics. «Ο πληθωρισμός των τροφίμων είναι πραγματικά κακός και προκαλεί θυμό στους ανθρώπους » .

Αύξηση κερδών και κλοπών

Η άνοδος των κερδών ήταν ο πρώτος λόγος για την απότομη αύξηση των τιμών των τροφίμων κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022. Αυτό είναι το συμπέρασμα της έρευνας του  γαλλικού Ινστιτούτου La Boétie. Η έρευνα δείχνει ότι ο πληθωρισμός «δεν είναι πλέον τομεακός και παροδικός, αλλά διαρκής και γενικευμένος».

Η αιτία, σύμφωνα με το Ινστιτούτο οφείλεται στη δημιουργία ενός βρόχου κέρδους-τιμής «ιδιαίτερα σε τομείς που συνδέονται με την ενέργεια, τις διεθνείς εμπορευματικές μεταφορές και τη βιομηχανία αγροδιατροφής.

Η αύξηση των τιμών στα τρόφιμα έχει αυξήσει και το ποσοστό των κλοπών στα σούπερ μάρκετ σε όλη την Ευρώπη. Και αυτό είναι κάτι καινούργιο, δεν γινόταν το ίδιο πριν από δύο χρόνια. Στη Γαλλία για παράδειγμα, οι καταγγελίες από τα καταστήματα για κλοπές τροφίμων έχουν αυξηθεί κατά 40% για τα ζυμαρικά, 34% για τα φρέσκα λαχανικά και άλλο 15% για τα γαλακτοκομικά προϊόντα, γράφει η Le Monde. Η γαλλική εφημερίδα υπενθυμίζει ότι το 2022, οι «τράπεζες τροφίμων» στη Γαλλία υποδέχθηκαν 2,4 εκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή τρεις φορές περισσότερο από ό,τι το 2011.

Η δράση των κυβερνήσεων

Για πολλές κυβερνήσεις, η πρόκληση είναι να βρουν πώς θα προστατεύσουν τους καταναλωτές, χωρίς να στρεβλώνουν τις αγορές.

Στη Γαλλία, η κυβέρνηση έχει διαπραγματευτεί μια συμφωνία με τα σούπερ μάρκετ που επιτρέπει να πωλούνται βασικά είδη σε μειωμένες τιμές με ένα επίσημο αυτοκόλλητο στα χρώματα της εθνικής σημαίας. Υπολογίζεται ότι οι εταιρείες θα υποστούν ζημιά πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ σε τρεις μήνες.

Η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Πορτογαλίας μείωσε τον ΦΠΑ σε 44 είδη πρώτης ανάγκης και συνεργάζεται επίσης με λιανοπωλητές και παραγωγούς τροφίμων για να προσπαθήσει να μειώσει τις τιμές. Η Modelo Continente, η μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ της χώρας, δήλωσε πρόθυμη να δεχθεί χαμηλότερα περιθώρια κέρδους για να απορροφήσει μέρος των αυξήσεων που ανάγκασαν τους πελάτες να μειώσουν τα έξοδα.