Είναι η στιγμή που πρέπει όλα να σιγήσουν, άνθρωποι και μηχανήματα. Οποιοσδήποτε εξωτερικός θόρυβος μπορεί να υποσκάψει την προσπάθεια. Με τη χρήση ενός γεώφωνου, οι διασώστες θα επιχειρήσουν να ανιχνεύσουν και το πιο ισχνό κάλεσμα για βοήθεια, βαθιά, μέσα από τα τσιμεντένια ερείπια. Τέσσερις πυροσβέστες φορώντας ακουστικά μετακινούνται πάνω από τις πλάκες του ισοπεδωμένου κτιρίου, μέχρι να συγκλίνουν στο σημείο όπου όλοι θα ακούν το κάλεσμα με την ίδια ένταση. Μπορεί να είναι μια φωνή που φτάνει ως ψίθυρος στην επιφάνεια ή χτυπήματα που φανερώνουν ότι εκεί πρέπει να βρίσκεται θαμμένος κάποιος αγνοούμενος.
Ανοίγουν με περιστροφικό τρυπάνι μικρές οπές στα χαλάσματα, μέσα από τις οποίες ελίσσεται μια κάμερα. Την κατευθύνουν μέχρι τον επιζώντα. Μετά, θα αρχίσει η φάση της προσέγγισης. Οι πυροσβέστες ανασηκώνουν τσιμεντόπλακες, σκάβουν και υποστυλώνουν, σκάβουν και υποστυλώνουν, φτιάχνοντας ένα στενό λαγούμι για να τρυπώσουν εκεί όπου άλλοι δύσκολα θα τολμούσαν.
Αυτά τα βήματα, δοκιμασμένα εδώ και χρόνια σε άλλες παρόμοιες φυσικές καταστροφές, ακολουθούν τα στελέχη της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών του Πυροσβεστικού Σώματος, που επιχειρούν στη σεισμόπληκτη Τουρκία. Με την επιμονή τους έχουν ήδη κατορθώσει να ανασύρουν παγιδευμένους ανθρώπους από στραπατσαρισμένα οικοδομήματα. Αργά χθες το απόγευμα, έπειτα από μεγάλη προσπάθεια, απεγκλώβισαν μια 20χρονη. Την κρίσιμη στιγμή, όλοι στηρίζονται πάνω τους.
Από μια πολυκατοικία 14 ορόφων που σωριάστηκε στη γη οι Ελληνες πυροσβέστες κατόρθωσαν να απεγκλωβίσουν ζωντανούς έναν 50χρονο και την 6χρονη κόρη του. Νωρίτερα επικοινωνούσαν και με την 7χρονη αδελφή της, την οποία δεν κατόρθωσαν να σώσουν και την ανέσυραν χωρίς τις αισθήσεις της. Η ομάδα της ΕΜΑΚ έχει στη διάθεσή της ανυψωτικούς γρύλους που λειτουργούν με υδραυλική πίεση, καθώς και ανυψωτικούς σάκους που δημιουργούν ζωτικά κενά μεταξύ επιφανειών που δεν είναι αιχμηρές. Μπορεί να χρησιμοποιήσουν κομπρεσέρ, διαστολέα και άλλα σκαπτικά εργαλεία. Η κάμερα που στέλνουν προς το θύμα φέρει και μικρόφωνο, παρέχοντας και δυνατότητα ακουστικής επαφής.
Συνήθως, αφού αξιοποιηθούν πληροφορίες τοπικών αρχών ή μαρτυρίες συγγενών αγνοουμένων, οι πυροσβέστες επιλέγουν το σημείο όπου θα δράσουν. Γίνεται διαλογή κτιρίων και αξιολόγηση των πληροφοριών, καθορίζονται προτεραιότητες ώστε η προσπάθεια να επικεντρωθεί όπου υπάρχουν ελπίδες ανεύρεσης και διάσωσης. Μπορεί και να φωνάξουν αρχικά, περιμένοντας μήπως κάποιος αποκριθεί μέσα από τα χαλάσματα. Μετά θα στείλουν έναν ειδικά εκπαιδευμένο διασωστικό σκύλο για να οσμιστεί ανθρώπινη παρουσία και στη συνέχεια και δεύτερο σκύλο για να επιβεβαιώσει το σήμα του πρώτου. Δεν υπάρχει η πολυτέλεια της σπατάλης χρόνου σε κάποια λανθασμένη υπόδειξη.
Θα χρησιμοποιήσουν το γεώφωνο, ένα ειδικό όργανο μέτρησης μηχανικών δονήσεων, και έπειτα την κάμερα. Αφού γίνει ο εντοπισμός, ακολουθεί επιλεκτική μετατόπιση και αποκομιδή των ερειπίων. Οι όποιες κινήσεις πρέπει να γίνουν με χειρουργική ακρίβεια για να μην προκληθεί τραυματισμός ή φράξει κάποια σωτήρια δίοδος.
Είναι μια αποστολή κόντρα στον χρόνο, που απαιτεί υπομονή, προσήλωση και προσεκτικές κινήσεις.
Μέσα στο λαγούμι
«Ο χώρος όπου θα κινηθεί ο διασώστης μπορεί να φτάνει τους 40 με 50 πόντους πλάτος, αναλόγως το πόσο γρήγορα θα πρέπει να προσεγγίσει το θύμα. Εάν κριθεί ότι δεν υπάρχει χρονικό περιθώριο, τότε θα σκάψουν ένα πιο στενό λαγούμι», εξηγεί στην «Κ» ο Δημήτρης Σιμιτσής, πρώην διοικητής της 2ης ΕΜΑΚ και εμπειρογνώμονας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, ο οποίος αποστρατεύτηκε το 2019. Κινδυνεύουν οι πυροσβέστες κατά τη διάρκεια της επιχείρησης από τους μετασεισμούς, από το ενδεχόμενο μιας νέας κατάρρευσης; «Οταν έχουμε ολική κατάρρευση του κτιρίου τα ερείπια αποκτούν ευστάθεια και δεν πρόκειται ένας μετασεισμός να τα μετακινήσει πολύ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται σε κτίρια που έχουν πέσει μερικώς», λέει ο ίδιος.
Το σκάψιμο για την προσέγγιση του εγκλωβισμένου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τα υλικά συνήθως είναι σφηνωμένα και βγαίνουν με πολύ κόπο, ενώ εάν συναντήσουν στην πορεία τους κάποιο στρώμα, ίσως χρειαστεί να το κόψουν για να ανοίξουν δρόμο. Οι τρόποι προσέγγισης είναι τρεις: οριζόντια διείσδυση, κατακόρυφη διείσδυση ανόδου ή καθόδου και μετωπική ή μεικτή διείσδυση, η οποία αποσκοπεί στο να δημιουργηθεί η δυνατότητα πολλαπλών οριζόντιων διεισδύσεων σε μία ή διαφορετικές στάθμες ταυτόχρονα.
Οπως τονίζει ο κ. Σιμιτσής, απαγορεύεται η κατακόρυφη διείσδυση ακριβώς πάνω ή κάτω από το παγιδευμένο άτομο και πρέπει να τηρείται απόσταση τουλάχιστον δύο μέτρων από αυτό. Ακόμη, το τελευταίο στάδιο προσέγγισης και απεγκλωβισμού γίνεται με οριζόντια διείσδυση. Η υποστήριξη των τεχνικών μέσων δεν εξασφαλίζει από μόνη της μια επιτυχή διάσωση. Είναι μια αποστολή κόντρα στον χρόνο, που απαιτεί υπομονή, προσήλωση και οξυμένες αισθήσεις.