Σε ιστορικά υψηλό επίπεδο η διεθνής αγορά της τέχνης

Tζάσπερ Τζόουνς, «Small False Start», 1930. Πωλήθηκε έναντι 55.350.000 δολαρίων από τον οίκο Christie’s τον Νοέμβριο του 2022. [Φωτ. Courtesy of the Paul G. Allen Estate]

Κι όμως, η πανδημία δεν κατάφερε να καταβάλει τη διεθνή αγορά τέχνης. Για να είμαστε πιο σαφείς, με εξαίρεση το 2020 –χρονιά στην οποία οι πωλήσεις συρρικνώθηκαν κατά 22% λόγω του πολύ δύσκολου πλαισίου λειτουργίας για τον συγκεκριμένο επιχειρηματικό κλάδο–, το 2021 έδειξε από την αρχή τη δυναμική του. Το εμπόριο της τέχνης προσαρμόστηκε ταχύτατα στα ψηφιακά κανάλια πωλήσεων και ο αυξανόμενος πλούτος που συσσωρεύτηκε σε λίγους αλλά ισχυρότατους ιδιώτες οδήγησε σε αύξηση των πωλήσεων κατά 31% σε σχέση με το 2020, με την αξία αγορών να φτάνει τα 65,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Με άλλα λόγια, η αγορά ανέβηκε ψηλότερα από τα προ πανδημίας επίπεδα του 2019.

Ομως το 2022 είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό, σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έρευνας «The Art Market 2023», που εκπόνησαν η Art Basel και η UBS. Οι πωλήσεις το 2022 όχι μόνον ήταν μεγαλύτερες από εκείνες πριν από την πανδημία, αλλά με αξία στα 67,8 δισεκατομμύρια δολάρια έφτασαν στο δεύτερο υψηλότερο σημείο που επιτεύχθηκε στη συγκεκριμένη αγορά μέχρι σήμερα – λίγο κάτω από την κορυφή του 2014. Tα ευρήματα βασίζονται σε δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από εμπόρους, οίκους δημοπρασιών, συλλέκτες, γκαλερί, ψηφιακές βάσεις και εμπειρογνώμονες του κλάδου, γενικότερα από ειδικούς που εμπλέκονται στο εμπόριο τέχνης.

Το πρώτο εξάμηνο του 2022 σημαδεύτηκε από μεγάλες πωλήσεις στον κλάδο των δημοπρασιών, με επαναλαμβανόμενες τιμές ρεκόρ. Αποκορύφωμα για τις ΗΠΑ υπήρξε η πώληση ύψους 1,6 δισ. δολαρίων από τον οίκο δημοπρασιών Christie’s της περίφημης συλλογής έργων τέχνης του μεγιστάνα της τεχνολογίας Πολ Αλεν, συνιδρυτή της Microsoft. Στο ίδιο διάστημα, θετικοί ήταν οι δείκτες και για τους dealers, καθώς οι διεθνείς εκθέσεις τέχνης και οι φουάρ –ακόμη και οι ιδιω-τικές γκαλερί– γέμισαν και πάλι με κόσμο, και εν δυνάμει αγοραστές.

Ενώ όμως το 2022 ξεκίνησε αισιόδοξα, οι πολιτικές και οικονομικές τάσεις που εντέλει διαμόρφωσαν τη χρονιά –κυρίως ο πόλεμος στην Ουκρανία, τα ραγδαία αυξανόμενα ποσοστά πληθωρισμού, οι αυξήσεις των επιτοκίων, τα lockdowns στην Κίνα για την COVID-19 και η ύφεση σε βασικές αγορές, όπως οι ΗΠΑ– δημιούργησαν μια αβέβαιη προοπτική. Αυτό το απαισιόδοξο πλαίσιο είχε ως αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται μικρότερες προσφορές σε ορισμένες δημοπρασίες και πιο αργές και προσεκτικές συναλλαγές στον ιδιωτικό τομέα.

Βεβαίως, όπως συμβαίνει συνήθως σε περιόδους αβεβαιότητας, το ανώτατο άκρο της αγοράς επηρεάστηκε λιγότερο. Οι πλούσιοι αγοραστές ανέβασαν και διατήρησαν πολύ ψηλά τις τιμές των καταξιωμένων καλλιτεχνών, καθώς τα έργα τους θεωρούνται επενδύσεις χαμηλότερου ρίσκου και υψηλότερης απόδοσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι, παρά τις εκτεταμένες αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, οι δισεκατομμυριούχοι σε όλο τον κόσμο αύξησαν την περιουσία τους κατά σχεδόν το ένα τρίτο το 2020, αφού ορισμένες βιομηχανίες, όπως η τεχνολογία, το ηλεκτρονικό εμπόριο και η υγειονομική περίθαλψη, ευδοκίμησαν. Η ανάπτυξη του πλούτου συνεχίστηκε το 2021, με τον αριθμό των δισεκατομμυριούχων και την περιουσία τους να αυξάνεται περαιτέρω, φτάνοντας στο ιστορικό ανώτατο όριο των 13,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και 2.657 ατόμων.