Σε γεωπολιτικό ναρκοπέδιο η Ε.Ε.: Η κρίση του φυσικού αερίου δεν είναι πίσω μας…

Όχι, η ενεργειακή κρίση δεν είναι πίσω μας. Παρά το γεγονός ότι οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν επιστρέψει σε λογικά επίπεδα. Ο ήπιος χειμώνας, η πραγματική αλλαγή στην ενεργειακή συμπεριφορά μας, η χρήση από τις βιομηχανίες άλλων μορφών ενέργειας,μπορεί να οδήγησαν σε μείωση της κατανάλωσης αερίου στην Ευρώπη κατά 13%! Αλλά θα μπορούμε να κάνουμε συνεχώς το ίδιο από χρόνο σε χρόνο;

«Οι πολίτες και οι βιομηχανίες μας μείωσαν τις ανάγκες τους σε φυσικό αέριο κατά 20% και βρήκαμε εναλλακτικές πηγές προμήθειας μέσω διεθνών εταίρων και επενδύοντας σε νέες εγχώριες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», είπε η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον.

Κώδων κινδύνου από ΙΕΑ

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) κρούει όμως τον κώδωνα του κινδύνου σε έκθεσή του για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο της Ευρώπης την περίοδο 2023-2024.
Ο Διεθνής Οργανισμός πραγματοποίησε ένα απολύτως ρεαλιστικό stress test με σενάριο τον πλήρη τερματισμό των παραδόσεων ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με την οικονομική ανάκαμψη στην Ασία και έναν σκληρό χειμώνα στο τέλος του 2023 στη Γηραιά ήπειρο: θα υπήρχε ένα έλλειμμα 40 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.

Ο ΙΑΕ πιστεύει ότι μπορούμε να ελπίζουμε πώς θα μειώσουμε τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά άλλο 3% (10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα). Αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο με μείωση κατά 20% στη χρήση φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η βελτίωση της γαλλικής παραγωγής πυρηνικής ενέργειας θα μπορούσε επίσης να εξοικονομήσει 2% περισσότερο φυσικό αέριο.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασε την ΕΕ να επανεξετάσει δραστικά τον ενεργειακό εφοδιασμό της και να απομακρυνθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

Κίνδυνοι από τη διαφοροποίηση

Ωστόσο, οι προσπάθειες διαφοροποίησης της ΕΕ εγκυμονούν επίσης νέους κινδύνους.
Η Ρωσία ήταν παραδοσιακά ο κύριος προμηθευτής ορυκτών καυσίμων στην ΕΕ. Οι δεσμοί αυτοί ενισχύθηκαν με τεράστια έργα υποδομής όπως οι αγωγοί εδώ και δεκαετίες. Έτσι, σύμφωνα με τη Eurostat, το 2021 η Ρωσία κάλυψε το 40% του φυσικού αερίου, το 30% του αργού πετρελαίου και το 30% των αναγκών της ΕΕ σε άνθρακα. Παρά τις καλύτερες προσπάθειες, η Ευρώπη δεν έχει απαλλαγεί εντελώς από τη ρωσική ενέργεια και συνεχίζει να πληρώνει χρήματα στη χώρα σε αντάλλαγμα για προμήθειες. Συνολικά, η ΕΕ έχει πληρώσει σχεδόν 140 δισεκατομμύρια ευρώ σε αντάλλαγμα για ρωσικά ορυκτά καύσιμα από την αρχή του πολέμου.

Η ΕΕ έχει βέβαια σταδιακά, αυστηροποιήσει τις κυρώσεις της και αναζήτησε εναλλακτικούς τρόπους για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης. Μέχρι το τέλος του έτους, το μερίδιο του ρωσικού φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές εισαγωγές είχε μειωθεί από 50% σε λιγότερο από 10% .«Με τις κοινές μας προσπάθειες και σε αλληλεγγύη με την Ουκρανία, σταματήσαμε τις εισαγωγές άνθρακα από τη Ρωσία, καταργήσαμε το 90% των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και οι προμήθειες φυσικού αερίου μέσω των αγωγών έχουν μειωθεί σημαντικά», λέει η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον.
Σε κάθε περίπτωση όμως , η Ευρώπη πρέπει τώρα να ασκήσει μια διπλωματία φυσικού αερίου που θα βοηθούσε στην εξασφάλιση των προμηθειών μας. Αλλά εδώ αρχίζουν τα …ναρκοπέδια!

Δυστυχώς, η ζήτηση στην Ασία θα αυξηθεί το 2023. Η Κίνα θα αυξήσει τη ζήτηση για φυσικό αέριο κατά 6,5% (24 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα)
Στην Ινδία, θα αυξηθεί επίσης κατά 3%, για την εξυπηρέτηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ισως μόνο η επαναλειτουργία πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής θα μειώσει τη ζήτηση σε χώρες όπως η Ιαπωνία και Κορέα.
Ταυτόχρονα, ενώ η Ευρώπη υποφέρει από τιμές ρεκόρ στην ενέργεια, η Κίνα έχει ωφεληθεί μαζικά από τις κυρώσεις στη Ρωσία: η Μόσχα παρέδωσε στη χώρα περίπου 22 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου και 53 εκατομμύρια τόνους άνθρακα . Επιπλέον, η Rosneft παρέδωσε 33% περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια στην Κίνα πέρυσι .

Εξάρτηση από την Κίνα

Η ΕΕ εξασφάλισε πάντως όγκους ρεκόρ υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), οι οποίοι αυξήθηκαν κατά 66% από το 2021. Οι ΗΠΑ προμήθευσαν την Ευρώπη με το 42 % των προμηθειών LNG πέρυσι, ενισχύοντας έτσι τη θέση τους ως αξιόπιστη πηγή ενέργειας για τη Γερμανία και την Ευρώπη. Αλλά ,ο ανταγωνισμός για το LNG θα ενταθεί, παρά τις σημαντικές προσπάθειες που καταβλήθηκαν τους τελευταίους 12 μήνες στην Ολλανδία, τη Φινλανδία και ιδιαίτερα τη Γερμανία όσον αφορά την υποδομή λήψης LNG.

Η Κίνα είναι ο σημαντικότερος «παίκτης» στις αγορές LNG και συνεπώς και αντίπαλος της Ευρώπης. Η τάση θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια καθώς η χώρα έχει εξαγοράσει μεγάλο μέρος της προγραμματισμένης δυναμικότητας. «Θα μπορούσαμε να εισέλθουμε σε έναν κόσμο όπου η Κίνα θα ελέγχει την πορεία αυτής της αγοράς»,λέει εκπρόσωπος του ινστιτούτου Bruegel.

H Ευρώπη εξαρτάται επίσης σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα για ηλιακούς συλλέκτες και βασικές πρώτες ύλες. Η ΕΕ είναι πιθανό να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα στη νομοθετική της δέσμη που έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο, η οποία θα αφορά την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και τις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού.«Πρέπει να περιμένουμε και να δούμε πώς θα εξελιχθεί η ζήτηση στην Ασία και ο καιρός», ανέφεραν κύκλοι της ΕΕ.
Με λιγότερη ενέργεια από τη Ρωσία, η ΕΕ έπρεπε να καλύψει το κενό. Αυτό έγινε εν μέρει με την αύξηση των προμηθειών φυσικού αερίου από τρίτες χώρες, τη διατήρηση υψηλών προμηθειών από τη Νορβηγία και την Αλγερία προς την ΕΕ και την ελαφρά αύξηση εισαγωγών από το Αζερμπαϊτζάν.

Διολίσθηση σε νέες εξαρτήσεις

Καθώς η ΕΕ αναζητά εναλλακτικές λύσεις στον ενεργειακό εφοδιασμό της, πρέπει να αποφύγει τη διολίσθηση από τη μια εξάρτηση στην άλλη. « Θα ήταν ιδανικό εάν η Ευρώπη δεν εξαρτιόταν ποτέ ξανά από τις ρωσικές προμήθειες ορυκτών καυσίμων .Αλλά υπάρχει φυσικά ο κίνδυνος δημιουργίας νέων εξαρτήσεων, είτε από υποτιθέμενες φιλικές χώρες όπως η Νορβηγία και οι ΗΠΑ, αλλά και από χώρες με αυταρχικά καθεστώτα ή παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως το Αζερμπαϊτζάν και το Κατάρ, και έτσι φυσικά κινδυνεύουμε να ενισχύσουμε αυτά τα καθεστώτα», λέει η Λίζα Φίσερ , ειδικός για την ενέργεια στο κέντρο προβληματισμού για το κλίμα E3G.

Ανανεώσιμες πηγές

Σύμφωνα με την εμπειρογνώμονα , η ΕΕ θα μπορούσε να αντικαταστήσει τα δύο τρίτα του ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2025 προωθώντας την ανανεώσιμη ενέργεια και την καλύτερη ενεργειακή απόδοση, και γρήγορα να το αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου μετά το 2025.

Η ΕΕ πιέζει ήδη για την εισαγωγή περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την αύξηση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Μακροπρόθεσμα, αυτή η επέκταση θα αυξήσει την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ, δεδομένου ότι θα είναι λιγότερο εξαρτημένη από άλλες χώρες. «Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η καλύτερη επιλογή για να αυξήσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια. Το 2023 πρέπει να επικεντρωθούμε στο να φέρουμε όσο το δυνατόν περισσότερη νέα χωρητικότητα στο διαδίκτυο», δήλωσε η Κάντρι Σίμσον. «Το 2022 ήταν επίσης έτος ρεκόρ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην ΕΕ. Προσθέσαμε σχεδόν 50 γιγαβάτ, κυρίως από αιολική και ηλιακή ενέργεια», πρόσθεσε η Ευρωπαία Επίτροπος.