Σαν σήμερα: 31 Μαρτίου 1947 – Η τελετή παράδωσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα

«Μετά εξακοσίων ετών δουλείαν… Τα Δωδεκάνησα χθες παρεδόθησαν εις την Ελλάδα», έγραφε η «Καθημερινή» της 1ης Απριλίου 1947. Ο Βρετανός διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων κατοχής Δωδεκανήσου, Πάρκερ, θα παρέδιδε τη Στρατιωτική Βρετανική Διοίκηση.

Τα Δωδεκάνησα, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, δέχτηκαν επιδρομές -μεταξύ άλλων- από Πέρσες, Σαρακηνούς, Βενετούς, Γενουάτες. Από το 1309 βρίσκονταν υπό την κυριαρχία των Ιωαννιτών ιπποτών μέχρι την κατάληψή τους από τους Οθωμανούς, το 1522. Το 1821, τα Δωδεκάνησα επαναστάτησαν, χωρίς όμως να πετύχουν την απελευθέρωσή τους. Το 1912 τα κατέλαβαν οι Ιταλοί. Με τη Συνθήκη μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας περί της Δωδεκανήσου, η οποία υπογράφτηκε στο πλαίσιο της Συνθήκης των Σεβρών, το 1920, προβλεπόταν η ένταξή τους στην Ελλάδα, εκτός από τη Ρόδο, η οποία θα παρέμενε για ένα διάστημα υπό την κυριαρχία της Ιταλίας με ευρεία τοπική αυτονομία. Ωστόσο, η σταδιακή αλλαγή στάσης των Συμμάχων και η Μικρασιατική Καταστροφή, που ακολούθησε, άλλαξαν τα δεδομένα. Τα Δωδεκάνησα θα παρέμεναν υπό ιταλική κυριαρχία μέχρι και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στις 27 Ιουνίου 1946, αποφασίστηκε στο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών των τεσσάρων πρώην Συμμάχων ότι τα Δωδεκάνησα θα περιέρχονταν στην Ελλάδα. Στις 10 Φεβρουαρίου 1947, υπογράφτηκε στο Παρίσι συνθήκη ειρήνης, σύμφωνα με την οποία η Ιταλία εκχωρούσε τα νησιά της Δωδεκανήσου και τις παρακείμενες νησίδες με πλήρη κυριαρχία στην Ελλάδα. Αυτό το διάστημα, στα Δωδεκάνησα υπήρχαν οι συμμαχικές δυνάμεις κατοχής της Δωδεκανήσου υπό τον Βρετανό Πάρκερ. Ο πρώτος σταθμός για την ενσωμάτωσή τους στην Ελλάδα θα ήταν η 31 Μαρτίου, με την τελετή παράδοσης.

«Μίαν ώραν πριν αρχίση η τελετή δια την επίσημον ύψωσιν της ελληνικής σημαίας εις το Διοικητήριον, η προ αυτού μεγάλη πλατεία Βασιλέως Γεωργίου είχε κατακλυσθή από Ροδίους, οι οποίοι είχαν αναρριχηθή και εις τας στέγας των σπιτιών, εις τα δένδρα, εις τους φανοστάτας και τα βάθρα ακόμη των συντριβέντων πλέον αγαλμάτων των Ρωμαίων αυτοκρατόρων», διαβάζουμε στην «Καθημερινή». Η ελληνική σημαία μεταφέρθηκε με μεγάλη συγκίνηση, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, με προπορευόμενο τον δήμαρχο Ρόδου, τον γραμματέα της διοίκησης και συνοδεία «ενός μικρού Έλληνος με φουστανέλλαν που προκαλλεί φρενίτιδα ενθουσιασμού».

Λίγο αργότερα εμφανίστηκε το αυτοκίνητο των επισήμων, όπου επέβαιναν ο Βρετανός διοικητής Πάρκερ και ο αντιναύαρχος Ιωαννίδης. Ο Πάρκερ, μετά την τελετή παράδοσης, ανέφερε σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας: «Το σημερινόν γεγονός αποτελεί δι’ εμέ αλησμόνητον και αξιοσημείωτον τιμήν, διότι ως ανώτατος στρατιωτικός διοικητής παραδίδω την διοίκησιν της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα. […] Δεν θα λησμονήσω τας ευτυχείς ημέρας τας οποίας διήλθον εις τας νήσους και ενώ πρόκειται ν’ αναχωρήσω η καρδία μου είναι πλήρης ευχών δια την ευημερίαν της Δωδεκανήσου και της μητρός Ελλάδος». Ο Ιωαννίδης, από πλευράς του, ανέφερε ότι θα διοικούσε με πνεύμα δικαιοσύνης, ευνομίας και ισοπολιτείας, με στόχο την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών.

Στην Αθήνα, ανταλλάχτηκαν τα απαραίτητα έγγραφα μεταξύ του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών και Βρετανού πρέσβη. Τα Δωδεκάνησα, μέχρι την πλήρη ενσωμάτωσή τους, θα διοικούνταν βάσει των όρων της σχετικής συμφωνίας της Χάγης «περί κατεχομένων εδαφών». Ο Πρόεδρος της Βουλής, Ι. Θεοτόκης, αλλά και υπουργοί της κυβέρνησης, έστειλαν, σύμφωνα με την «Καθημερινή», συγχαρητήρια τηλεγραφήματα στον Ιωαννίδη.

Στις 9 Ιανουαρίου 1948, δημοσιεύτηκε ο νόμος 518 «Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα», που σήμανε το τέλος του μεταβατικού σταδίου της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης. Η επίσημη τελετή ενσωμάτωσης πραγματοποιήθηκε στις 7 Μαρτίου 1948.

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης