Σαν σήμερα: 3 Απριλίου 1948 – Ο πρόεδρος Τρούμαν θέτει σε εφαρμογή το σχέδιο Μάρσαλ

Στις 3 Απριλίου 1948, σχεδόν ένα χρόνο μετά την ιστορική ομιλία του Χάρι Τρούμαν στο Κογκρέσο με την οποία ζητούσε την παροχή οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας στην Ελλάδα και την Τουρκία, ο Αμερικανός πρόεδρος ενέκρινε ένα ακόμα πιο φιλόδοξο σχέδιο εξωτερικής πολιτικής: το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανασυγκρότησης, το οποίο έμεινε στην ιστορία ως «σχέδιο Μάρσαλ».

To όνομά του προήλθε από τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Τζορτζ Κ. Μάρσαλ, ο οποίος στην ομιλία του στην τελετή αποφοίτησης του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, στις 5 Ιουνίου 1947, είχε εκθέσει τη μεταπολεμική αμερικανική πολιτική, λέγοντας ότι «οι ΗΠΑ πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν στην επιστροφή της φυσιολογικής οικονομικής υγείας στον κόσμο, χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική σταθερότητα, ούτε και εγγυημένη ειρήνη».

«Εις επίσημον τελετήν εν Ουασιγκτώνι ο Πρόεδρος Τρούμαν υπέγραψε σήμερον το νομοσχέδιον περί παροχής εξωτερικής βοηθείας», γράφει η «Καθημερινή» στις 4 Απριλίου. Την προηγούμενη ημέρα, ανέφερε σχετικά με το σχέδιο Μάρσαλ: «Ως έχει τώρα το νομοσχέδιον προβλέπει 5.300 εκ. δολλ. διά την βοήθειαν ενός έτους, βάσει του σχεδίου Μάρσαλ, 200 εκ. διά την Ελλάδα και 75 διά την Τουρκίαν ως πρόσθετον στρατιωτικήν βοήθειαν μέχρι 30 Ιουνίου 1949, 338 εκ. βοήθειαν προς την Κίναν και 125 εκ. εις διάθεσιν της κινεζικής Κυβερνήσεως και 60 εκ. διά το παιδικόν ταμείον του ΟΗΕ. Προβλέπει επίσης […] καταβολήν 1 δισεκατομμυρίου διά το πρόγραμμα βοηθείας και ανά 50 εκ. διά την στρατιωτικήν βοήθειαν Ελλάδος, Τουρκίας και Κίνας».

Όπως αναφέρει το σχετικό ρεπορτάζ της «Καθημερινής», μετά την υπογραφή του νομοσχεδίου ο πρόεδρος Τρούμαν δήλωνε ότι «ο ψηφισθείς νόμος αποτελεί την καλυτέραν απάντησιν την οποίαν δύναται να δώση η χώρα αυτή εις την πρόκλησιν που αντιμετωπίζει ο ελεύθερος κόσμος σήμερον. Είναι μέτρον αποβλέπον εις την δημιουργίαν συνθηκών μονίμου ειρήνης εις όλον τον κόσμον και αποτελεί απόφασιν του αμερικανικού λαού να εργασθή προς τον σκοπόν αυτόν. Η απόφασις αυτή θα ενθαρρύνη τους απανταχού ελευθέρους άνδρας και τας γυναίκας και θα δώση νέας ελπίδας εις ολόκληρον το ανθρώπινον γένος περί του ότι μιαν ημέραν θα υπάρχη επί γης ειρήνη και εν ανθρώποις ευδοκία».

Το Σχέδιο Μάρσαλ εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από το 1948 έως το 1952.  Σύμφωνα με τις διακηρύξεις των ΗΠΑ, σκοπός τους ήταν να προσέφεραν πόρους και τεχνογνωσία, ώστε να βοηθήσουν τα ρημαγμένα από τον πόλεμο κράτη της Ευρώπης να ανασυγκροτήσουν τις οικονομίες τους και να αναζωογονήσουν τους θεσμούς τους. Παράλληλα βέβαια και παρότι δεν δηλωνόταν ρητά κάτι τέτοιο, στόχος τους ήταν να απομακρύνουν τα κράτη αυτά από τη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.

Υπολογίζεται ότι οι ΗΠΑ διέθεσαν συνολικά 13,3 δισ. δολάρια (με σημερινούς όρους περίπου 150 δισ. δολάρια) στο πλαίσιο του σχεδίου Μάρσαλ. Από αυτά, η Ελλάδα έλαβε περίπου 700 εκατομμύρια.

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης