Σαν σήμερα: 2 Μαΐου 1936 – Ο Χαϊλέ Σελασιέ εγκαταλείπει την Αιθιοπία

Στις 2 Οκτωβρίου 1935, τα ιταλικά στρατεύματα υπό τον Πιέτρο Μπαντόλιο εισβάλουν στην Αιθιοπία, σηματοδοτώντας την έναρξη του Β΄ Ιταλο-αβησσυνιακού πολέμου. Αφορμή στάθηκε το λεγόμενο επεισόδιο του Ουόλγουολ, στην ομώνυμη όαση της Αιθιοπίας, όπου οι Ιταλοί κατασκεύασαν ένα φρούριο το οποίο παραβίαζε τα σύνορα της χώρας. Μερικούς μήνες αργότερα, οι Ιταλοί είχαν καταφέρει να φτάσουν στην Αντίς Αμπέμπα. Στις 2 Μαΐου, με την είσοδο των ιταλικών στρατευμάτων στην πρωτεύουσα, ο τελευταίος αυτοκράτορας της Αιθιοπίας, Χαϊλέ Σελασιέ, παραιτείται του θρόνου και εγκαταλείπει τη χώρα.

«Κατ’ ειδήσεις ληφθείσας εν Λονδίνω ο αυτοκράτωρ της Αιθιοπίας ανεχώρησε την πρωΐαν εξ Αντίς Αμπέμπα διά Τζιμπουτί συνοδευόμενος υπό της αυτοκράτειρας, του διαδόχου και της οικογενείας του», αναφέρει η «Καθημερινή» στις 3 Μαΐου 1936. «Η αναχώρησις αύτη θεωρείται ως σημαίνουσα το τέλος της ωργανωμένης αντιστάσεως των Αβησσυνών. Δεν είναι γνωστόν αν μεταξύ της ακολουθίας του υπάρχη και τις των υπουργών».

Φαίνεται ότι ο Αιθίοπας αυτοκράτορας και η οικογένειά του κατευθύνθηκαν προς το Τζιμπουτί και στη συνέχεια στην Παλαιστίνη, για να καταλήξουν τελικώς στο Λονδίνο. Όμως, δεν συνάντησαν υποστήριξη παντού. «Η γαλλική κυβέρνησις εις την οποίαν ανεκοινώθη απροόπτως σήμερον ότι ο Νεγκούς πρόκειται να φθάση εις Τζιμπουτί, περιωρίσθη να λάβη υπό σημείωσιν την ανακοίνωσιν ταύτην και να δηλώση ότι δεν υπήρχεν αντίρρησις διά την τοιαύτην άφιξιν του Αιθίοπος Αυτοκράτορος. Εξέφρασεν όμως την ευχήν όπως η διαμονή του Νεγκούς και της ακολουθίας του εις Τζιμπουτί είναι όσον το δυνατόν βραχεία λόγω των δυσχερειών προς περιφρούρησιν της ασφαλείας του χάριν της οποίας ουδέν μέτρον κατά φυσικόν λόγον ήτο δυνατόν να ληφθή λόγω του απροόπτου της μεταβάσεως του Αυτοκράτορος εις Τζιμπουτί», γράφει η «Καθημερινή».

Την ίδια ώρα, οι περιγραφές των ανταποκριτών από την Αντίς Αμπέμπα είναι χαρακτηριστικές. «Από πρωΐας η αβησσυνιακή πρωτεύουσα είναι το θέατρον ταραχών και λεηλασιών. Τα αυτοκρατορικά ανάκτορα ελεηλατήθησαν ομοίως». Η κατάσταση στην πρωτεύουσα ολοένα και επιδεινωνόταν: «Ευθύς ως η είδησις αύτη [η αναχώρηση του Χαϊλέ Σελασιέ] εγένετο γνωστή εις την πόλιν άτακτοι και ασύντακτοι στρατιώται ελεηλάτησαν τα ανάκτορα ενώ ένοπλοι ομάδες διατρέχουν τας οδούς ρίπτουσαι πυροβολισμούς εις τον αέρα λαφυραγωγούσαι αδιακρίτως τα καταστήματα και τας οικίας. Η λεηλασία συνεχίζεται από πρωΐας. Οι εν τη αιθιοπική πρωτευούση ξένοι υπήκοοι αβλαβείς κατώρθωσαν να καταφύγουν εις τας πρεσβείας των και περί την εσπέραν εγκύρως εγνώσθη ότι ουδείς εκ των ξένων έπαθέ τι», αναφέρει η «Καθημερινή» σύμφωνα με πληροφορίες του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων.

Στις 30 Ιουνίου 1936, ο Χαϊλέ Σελασιέ εκφώνησε έναν ιστορικό λόγο ενώπιον της Κοινωνίας των Εθνών, μαχόμενος για τα δίκαια της χώρας του και καταδικάζοντας την αποικιοκρατική επέκταση της Ιταλίας: «Δεν υπάρχει –είπεν ο Αυτοκράτωρ– παράδειγμα εμφανίσεως αρχηγού έθνους ενώπιον της Συνελεύσεως, αλλά και δεν υπήρξε ποτέ ενώπιον της Κοινωνίας των Εθνών παράδειγμα έθνους απειλουμένου να απαλειφθή του χάρτου διά μεθόδων πολεμικής τέχνης εκ των βαρβαροτέρων εξ όσων ποτέ εγνώρισεν ο κόσμος. Πρόκειται περί πολέμου καθαρώς και απολύτως κατακτητικού απηγορευμένου και υπό του Καταστατικού της ΚΤΕ και υπό του πολιτισμού. […] Η Ιταλία –είπε– παρεσκεύαζε τον πόλεμον από δεκατεσσάρων ετών, αλλ’ η κατάστασις δεν θα ελάμβανε την εξέλιξιν την οποίαν έλαβεν εάν ένιαι των ευρωπαϊκών χωρών δεν έκρινον ότι ήτο αναγκαίον να επιτύχουν την φιλίαν της Ιταλίας. […] Έρχομαι ίνα κάμω έκκλησιν ενώπιον της Κοινωνίας των Εθνών όπως παρέμβη και σώση τον εν συντριβή λαόν μου. Ποίαν απάντησιν θα δώσω εις τον λαόν μου επιστρέφων; Ο Θεός και η Ιστορία θα ενθυμηθούν την κρίσιν σας».

Ο Χαϊλέ Σελασιέ θα επιστρέψει στην Αιθιοπία (και στον θρόνο του) το 1942, ηγούμενος των συμμαχικών στρατευμάτων που εισήλθαν στη χώρα. Η βασιλεία του, διακρινόμενη από τις εκσυγχρονιστικές πολιτικές του, διήρκεσε μέχρι το 1974, οπότε και ανατράπηκε, στο πλαίσιο της Αιθιοπικής Επανάστασης.

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης