Σαν σήμερα: 19 Απριλίου 1961 – Η αποτυχία της επιχείρησης για την ανατροπή του καθεστώτος του Φιντέλ Κάστρο

«Απέτυχεν η εισβολή των Κουβανών αντεπαναστατών;» διερωτάτο η «Καθημερινή» στο πρωτοσέλιδο της 20^ής Απριλίου 1961, καθότι σύμφωνα με πληροφορίες της «λέγεται ότι η ηγεσία των εισβολέων παρεδέχθη ήδη την αποτυχίαν». Όπως αποσαφήνιζε στο ίδιο φύλλο η ανταπόκριση της «Καθημερινής» από το Λονδίνο, «αι κυβερνητικαί δυνάμεις της Κούβας φαίνεται, ότι συνέτριψαν σήμερον [19 Απριλίου] τους εισβολείς. Εγνώσθη, ότι δραξ εκ των αποβιβασθέντων διέφυγεν εις τα όρη Εσκαμπραί δια να συνεχίση τον ανταρτοπόλεμον. Αι κύριαι όμως δυνάμεις εισβολής είτε εξωντώθησαν είτε διεσκορπίσθησαν υπό των κυβερνητικών αρμάτων, αεροπλάνων και πυροβολικού, τα οποία συνέτριψαν τα προγεφυρώματά των. Ο ραδιοσταθμός των εισβολέων εσίγησεν απόψε και η ηγεσία των αντεπαναστατών εις Μαϊάμι παρεδέχθη την αποτυχίαν της εισβολής».

Η έναρξη της συνεργασίας ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και το καθεστώς του Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα μέσα στο 1960 είχε θορυβήσει την αμερικανική ηγεσία, η οποία θεωρούσε το δυτικό ημισφαίριο ως πεδίο αποκλειστικά δικής της ευθύνης, ως απόρροια του Δόγματος Μονρόε. Εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν να επιτρέψουν να εμφανιστεί η Σοβιετική Ένωση ως προστάτιδα δύναμη ενός κράτους ευρισκόμενου τόσο κοντά στις αμερικανικές ακτές, όπως ήταν η Κούβα. Έπειτα από εντολή του Αμερικανού προέδρου Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, η CIA ετοίμασε μέσα στο 1960 ένα σχέδιο εισβολής στην Κούβα με στόχο την ανατροπή του Φιντέλ Κάστρο. Στην επιχείρηση επρόκειτο να συμμετάσχει μια ομάδα εξόριστων αντικαθεστωτικών Κουβανών, γνωστή ως «Ταξιαρχία 2506». Το σχέδιο ενέκρινε μετά την εκλογή του και ο Τζον Φ. Κένεντι, ο οποίος θεωρούσε τον Κάστρο ως απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα στη Λατινική Αμερική.

Τα μέλη της «Ταξιαρχίας 2506» αποβιβάστηκαν στον Κόλπο των Χοίρων στις 17 Απριλίου 1961. Έπειτα από μάχες δύο ημερών οι κουβανικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες τελούσαν υπό την άμεση διοίκηση του Κάστρο, νίκησαν τις δυνάμεις των εισβολέων. Η επιχείρηση ανατροπής του Κάστρο απέτυχε παταγωδώς.

Όπως ανέφερε η «Καθημερινή» στις 21 Απριλίου, την επομένη της αποτυχίας της επιχείρησης στην Κούβα (20 Απριλίου) ο Αμερικανός πρόεδρος Κένεντι τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν θα ανεχθούν την «εγκατάλειψιν της Κούβας εις τους κομμουνιστάς» και ότι η κυβέρνησή του «δεν θα διστάση να ανταποκριθή εις τας πρωταρχικάς υποχρεώσεις της, αι οποίαι συνίστανται εις την κατοχύρωσιν της ασφαλείας του έθνους».

Συνεχίζοντας, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως «μία χώρα ως η Κούβα, δεν αποτελεί τόσον απειλήν διά την επιβίωσιν των Ην. Πολιτειών, όσον βάσιν ανατροπής και υπονομεύσεως εις βάρος των λοιπών χωρών του δυτικού ημισφαιρίου. Η σημερινή κατάστασις εις την Κούβαν κατέστησεν αναγκαίον όπως τα έθνη του δυτικού ημισφαιρίου υιοθετήσουν περισσότερον ρεαλιστικήν άποψιν έναντι της απειλής εξωτερικής επεμβάσεως. Η απόδειξις είναι σαφής και ήδη ευρισκόμεθα εν καθυστερήσει. Ημείς και οι φίλοι μας της Λατινικής Αμερικής, οφείλομεν να αντιμετωπίσωμεν το γεγονός ότι δεν δυνάμεθα να αναβάλωμεν περισσότερον το πραγματικό δι’ ημάς πρόβλημα, το οποίον είναι η επιβίωσίς μας. Δεν υπάρχει μέση οδός εις το θέμα της επιβιώσεώς μας».

Η αποτυχία της επιχείρησης στην Κούβα είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων Κούβας και Σοβιετικής Ένωσης. Μέσα στο 1962, η Μόσχα απέστειλε στην Κούβα δύναμη 50.000 στρατιωτών, μονάδες πυροβολικού και αεροπορίας. Ωστόσο, εκείνο το οποίο ανησύχησε τους Αμερικανούς και έφερε τον κόσμο στο χείλος ενός πυρηνικού πολέμου ήταν η ετοιμότητα των Σοβιετικών να εγκαταστήσουν σε κουβανικό έδαφος πυραύλων ικανών να πλήξουν την αμερικανική ενδοχώρα με πυρηνικά. Μετά την εκτόνωση της Κρίσης της Κούβας, δημιουργήθηκε στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα του Ψυχρού Πολέμου η ιδέα του ελέγχου των πυρηνικών εξοπλισμών.

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης