Σαν σήμερα: 11 Μαρτίου 1985 – Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ Γενικός Γραμματέας της Κ.Ε. του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης

Φωτ. AP Photo/Boris Yurchenko

Όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ ανέλαβε τα καθήκοντα του γενικού γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, στις 11 Μαρτίου 1985, ελάχιστοι μπορούσαν να προβλέψουν ότι θα αποτελούσε και τον τελευταίο ηγέτη της κραταιάς υπερδύναμης. Γεννημένος το 1931, ήταν ο πρώτος Σοβιετικός ηγέτης που πέρασε όλη τη ζωή του υπό το κομμουνιστικό καθεστώς, ο νεότερος από την εποχή του Στάλιν που έφτασε στην κορυφή της σοβιετικής ιεραρχίας και ο πρώτος ηγέτης μετά τον Λένιν που κατείχε πτυχίο πανεπιστημίου. Ήταν έξυπνος, μορφωμένος, δυναμικός, ειλικρινής, με ιδέες και φαντασία, έγραψε για τον Γκορμπατσώφ στο ημερολόγιό του ο σύμβουλός του Ανατόλι Τσερνιάγεφ. Έχοντας διαγράψει μια αξιοσέβαστη πορεία στο κόμμα και έχοντας την εύνοια των Γιούρι Αντρόπωφ και Μιχαήλ Σουσλώφ, ο Γκορμπατσώφ πληρούσε τις προδιαγραφές ως πιστού στην κομμουνιστική ορθοδοξία για την άνοδό του στην εξουσία της Σοβιετικής Ένωσης.

«Ο “Βενιαμίν” του Πολιτικού Γραφείου του Σοβιετικού Κ.Κ. Μιχαήλ Γκορμπατσώφ είναι από χθες ο νέος ισχυρός άνδρας της Σοβιετικής Ενώσεως, έπειτα από την επίσημη αναγγελία του θανάτου του Κωνσταντίν Τσερνιένκο, από ανακοπή καρδιάς το απόγευμα της Κυριακής, σε ηλικία 74 ετών», έγραφε η «Καθημερινή» στις 12 Μαρτίου 1985, σημειώνοντας παράλληλα: «Με συνοπτικές διαδικασίες και μέσα στον χρόνο-ρεκόρ (για τα δεδομένα του Κρεμλίνου) των τεσσάρων μόλις ωρών από την αναγγελία του θανάτου του Τσερνιένκο, το Πολιτικό Γραφείο όρισε τον ηλικίας 54 ετών Γκορμπατσώφ διάδοχο του εκλιπόντος ηγέτη στη Γενική Γραμματεία του κόμματος. Η αναμενόμενη από τους πολιτικούς παρατηρητές μεταβίβαση εξουσίας στον Γκορμπατσώφ σημαίνει την απομάκρυνση από το χορό της εξουσίας μιας “ελίτ” ηλικιωμένων σοβιετικών πολιτικών προσωπικοτήτων, που κυβέρνησαν τη χώρα από τον θάνατο του Στάλιν και μετά».

Η ανάληψη της θέσης του γενικού γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ από τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, συνέχιζε η εφημερίδα, δεν σημαίνει βέβαια ότι «αναμένεται καμία θεαματική και σύντομη μεταστροφή του Κρεμλίνου, καθώς ο Γκορμπατσώφ δεν παύει να είναι μέλος μιας συλλογικής ηγεσίας, της οποίας τις απόψεις πρέπει να απηχεί», διότι η «ταχύτατη άνοδος του Γκορμπατσώφ στην “κορυφή” της σοβιετικής ηγεσίας, δεν αφήνει ερωτηματικά ότι πρόκειται για έναν ορθόδοξο πολιτικό και αρκετά προσεκτικό ώστε να μην προκαλεί την «παλιά φρουρά» με ριζοσπαστικές αλλαγές». Ταυτοχρόνως, όμως, η «Καθημερινή» επισήμανε τη διαφορά του Γκορμπατσώφ από τους προηγούμενους ηγέτες της υπερδύναμης, αναφέροντας: «Έξω από τη Σοβιετική Ένωση θεωρείται άτομο ιδιοφυές και στα ταξίδια που έχει πραγματοποιήσει τόσο στην ανατολική όσο και στη δυτική Ευρώπη γοήτευσε τους πολιτικούς ηγέτες».

Στο φύλλο της 13ης Μαρτίου 1985, η εφημερίδα συμμεριζόταν τις εκτιμήσεις αναλυτών της εποχής πως ο νέος Σοβιετικός ηγέτης «είναι σε θέση, να πραγματοποιήσει σημαντικές μεταβολές στο εσωτερικό της χώρας και να εδραιώσει την ειρήνη στις σχέσεις του με τις άλλες χώρες, έστω κι αν χρειαστεί αρκετός χρόνος για να πειστούν οι παλαιότεροι Σοβιετικοί ηγέτες να ενδώσουν σε “νεωτερισμούς”».

Πλήθος ξένων ηγετών κατέφθασαν στη Μόσχα για να παραστούν στην κηδεία του Τσερνιένκο, ελπίζοντας όμως ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να συνομιλήσουν έστω και για λίγο με τον νέο Σοβιετικό ηγέτη. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονταν ο αντιπρόεδρος και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζωρτζ Μπους και Τζωρτζ Σουλτς αντίστοιχα, η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μάργκαρετ Θάτσερ και ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Χέλμουτ Κολ. Στην κηδεία του Τσερνιένκο παρευρέθηκε και ο γενικός γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης. Όπως μετέφερε η «Καθημερινή» στις 13 Μαρτίου, ο Φλωράκης απέστειλε στον Γκορμπατσώφ συγχαρητήριο τηλεγράφημα, στο οποίο μεταξύ άλλων τόνιζε «Με τη βεβαιότητα ότι οι στενές αδελφικές σχέσεις και η συνεργασία που υπάρχουν ανάμεσα στο Κ.Κ.Ε και στο Κ.Κ.Σ.Ε θα αναπτύσσονται παραπέρα, στηριγμένες στις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού προς όφελος των λαών και των χωρών μας, της ειρήνης και της κοινωνικής προόδου, σας ευχόμαστε κ. Μ. Γκορμπατσώφ κάθε επιτυχία στα νέα σας καθήκοντα».

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης