Ψηφιακό ευρώ: Απειλή για την δημοκρατία ή αναγκαιότητα;

Η πορεία της ψηφιοποίησης στα χρηματοοικονομικά, η φθίνουσα χρήση μετρητών και η άνοδος των κρυπτονομισμάτων έχουν επιταχύνει τις συζητήσεις γύρω από τα CBDC και ένα ψηφιακό ευρώ. Το θέμα φέρεται να τέθηκε στην -υπό συνθήκες μυστικότητας -συνάντηση των 20 κεντρικών τραπεζιτών της ευρωζώνης στην παγωμένη Λαπωνία.

Το βασικό δόγμα για την έκδοσή του, σύμφωνα με τους υπουργούς Οικονομικών της ζώνης του ευρώ στηρίζεται στο «θεμελιώδες δικαίωμα» της ιδιωτικής ζωής, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διασφαλίζεται η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ευρωζώνης.

Ριζική ανατροπή

Από τότε που ο Γάλλος πρόεδρος Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν διατύπωσε την ιδέα για ένα ενιαίο νόμισμα το 1978, το ευρωπαϊκό νόμισμα δεν έχει βρεθεί αντιμέτωπο με μια τόσο ριζική ανατροπή.

Της υιοθέτησης του ευρώ προηγήθηκαν χρόνια συχνά έντονης, και τελικά υγιούς, πολιτικής συζήτησης.

Η συζήτηση, ωστόσο,  γύρω από τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της υιοθέτησης ενός ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας (CBDC) έχει μέχρι στιγμής περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τεχνοκρατών και ακαδημαϊκών κύκλων.

Ένα ψηφιακό ευρώ, εάν εφαρμοστεί, θα αναδιαμορφώσει ριζικά τον τρόπο διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων των κεντρικών Τραπεζών με στόχο να καταστήσει τις συναλλαγές πιο εκτεταμένες και αποτελεσματικές.

Τους τελευταίους μήνες όμως, η αδιαφάνεια και η έλλειψη δημόσιας συμμετοχής στις σχετικές συζητήσεις έχουν επισημανθεί από πολλούς στο πολιτικό παρασκήνιο.

Ζήτημα δημοκρατίας;

Καθώς οι καταναλωτές αξιολογούν ως σημαντικά θέματα την ασφάλεια και εμπιστευτικότητα των συναλλαγών, influencers όπως ο Ράσελ Μπραντ, κωμικός που μετατράπηκε σε κοινωνικοπολιτικό σχολιαστή με εκατομμύρια οπαδούς στο YouTube, δράττονται της ευκαιρίας να σχολιάζουν αρνητικά όλο και πιο συχνά τα  CBDC, σε σημείο…συνωμοσιολογίας.

Σε πρόσφατο βίντεο, ο Μπραντ υποστήριξε ότι τα CBDC ανοίγουν το δρόμο για «αποφάσεις των γκλομπαλιστών που καθοδηγούνται από ψηλά, με στόχο την δημοκρατία».

Τέτοιες συζητήσεις έχουν πείσει τους κεντρικούς τραπεζίτες ότι είναι αντιμέτωποι με μία μεγάλη πρόκληση:  να πετύχουν την ευρεία αποδοχή  από το κοινό, της ιδέας ότι μια εικονική επέκταση των τραπεζογραμματίων και κερμάτων του ευρώ αξίζει τον κόπο, και δεν αποτελεί απειλή για τη δημοκρατία ή τις ελευθερίες.

«Θα ήταν λάθος όχι μόνο για τις κεντρικές τράπεζες, αλλά για ένα κράτος γενικότερα, να αποφασίσει ότι θα εξαιρεθεί από την έκδοση ψηφιακού fiat νομίσματος και να το αφήσει εξ ολοκλήρου στον ιδιωτικό τομέα», είπε ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ιρλανδίας, Γκάμπριελ Μαχλούφ, στο POLITICO.

«Δεν μας ενδιαφέρει η παρακολούθηση…»

Ένα ψηφιακό νόμισμα, όπως ακριβώς και τα μετρητά, επιτρέπει στους καταναλωτές να πληρώνουν  άμεσα μέσω ενός εικονικού πορτοφολιού σε ένα smartphone, χωρίς την ανάγκη τραπεζικού λογαριασμού.

Παράλληλα, καθώς υποστηρίζεται από μια κεντρική τράπεζα, δεν έχει τους ίδιους κινδύνους που συνδέονται με τα κρυπτονομίσματα.

Σε μια κίνηση που αποσκοπούσε στην καταστολή της ανησυχίας του κοινού, το στέλεχος της ΕΚΤ Φάμπιο Πανέτα διαβεβαίωσε τους Ευρωπαίους πολιτικούς τον περασμένο μήνα ότι το ψηφιακό ευρώ δεν θα μιμηθεί ποτέ το σύστημα κοινωνικής πίστωσης της Κίνας, περιλαμβάνοντας χαρακτηριστικά προγραμματισμού, όπως ο καθορισμός χρονικών ορίων στις συναλλαγές, ή ο περιορισμός των δαπανών σε ορισμένες περιπτώσεις.

«Το ψηφιακό ευρώ δεν θα είναι προγραμματιζόμενο χρήμα», τόνισε ο Ιταλός σε κοινοβουλευτική ακρόαση τον Ιανουάριο. “Η ΕΚΤ δεν θα έθετε περιορισμούς για το πού, πότε ή σε ποιον μπορούν οι άνθρωποι να πληρώνουν με ένα ψηφιακό ευρώ”.

Η ΕΚΤ έχει επίσης δηλώσει, πολλές φορές, ότι δεν την ενδιαφέρει να παρακολουθεί τις αγοραστικές συνήθειες  και ότι το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να συμπληρώσει τα μετρητά και όχι να τα αντικαταστήσει.

Κι αν μας κατακλύσει το ψηφιακό γιουάν;

Η αυξανόμενη επιτακτικότητα για την ανάπτυξη ενός ψηφιακού ευρώ μπορεί να συνδεθεί με τις πρόσφατες ενέργειες του Πεκίνου. Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας ξεκίνησε την ανάπτυξη του ψηφιακού γουάν κατά τη διάρκεια των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων πέρυσι, προκαλώντας φόβους στις δυτικές δημοκρατίες ότι η απουσία ενός «αντίπαλου» νομίσματος θα μπορούσε να τις οδηγήσει σε απώλεια μεριδίου αγοράς.

«Ας υποθέσουμε ότι σε 20 χρόνια από τώρα, αυτό το νόμισμα θα γίνει πολύ δημοφιλές. Μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να μην  κατακλύσει τις αγορές;» είπε ο Πανέτα στους δύσπιστους ευρωβουλευτές κατά τη διάρκεια της ακρόασης του Ιανουαρίου, κατονομάζοντας συγκεκριμένα την Κίνα.

Οι τεχνικοί της ΕΚΤ εμφανίζονται βέβαιοι ότι μια βιώσιμη έκδοση θα μπορούσε να κυκλοφορήσει  από το 2027, μετά από σχεδόν δύο χρόνια εσωτερικών πειραματισμών.

Το τελικό πράσινο φως θα στηριζόταν στην υπογραφή των διοικητών για το αν οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα δεν υπερτερούν των πλεονεκτημάτων.

Αυτό δεν είναι εγγυημένο.

Η γοητεία ενός αποταμιευτικού μέσου χωρίς κίνδυνο απειλεί να στερήσει τις τράπεζες από τις καταθέσεις των πελατών, αλλά και την κυριαρχία και τον λόγο ύπαρξης του χρήματος των κεντρικών τραπεζών.

Πίσω από κλειστές πόρτες

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να προτείνει ένα νομικό πλαίσιο για το CBDC μέχρι τον Μάιο. Αλλά οι συζητήσεις που γίνονται πίσω από κλειστές πόρτες έχει εκνευρίσει ορισμένα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

«Υπάρχει έλλειψη διαφάνειας και επικοινωνίας με το κοινό και τον χρηματοπιστωτικό κλάδο» , δήλωσε ο Τσέχος φιλελεύθερος ευρωβουλευτής Οντρέι Κοβαρίκ ο οποίος συνέβαλε στη συγγραφή του εγχειριδίου κανόνων της ΕΕ για την αγορά κρυπτογράφησης. «Χρειάζεται πλήρης εμπιστοσύνη τόσο από την πλευρά των πολιτών όσο και από την πλευρά των επιχειρήσεων. Διαφορετικά, υπάρχει κίνδυνος το ψηφιακό ευρώ να αποτύχει»

naftemporiki.gr