Πρώτη… επιλογή οι κατασχέσεις

Υπερδιπλάσιες κατασχέσεις σε εισοδήματα, υπόλοιπα τραπεζικών λογαριασμών και περιουσιακά στοιχεία οφειλετών επέβαλε η ΑΑΔΕ το 2022, ενώ η υπεραπόδοσή τους στα δημόσια έσοδα δίνει το σήμα για περαιτέρω διεύρυνση των κατασχέσεων εντός του 2023.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι οι κατασχέσεις απέδωσαν περισσότερο από ό,τι οι ρυθμίσεις των χρεών προς την εφορία, ενώ, αντίθετα, οριακή είναι η απόδοση των πλειστηριασμών, αφού το περασμένο έτος ολοκληρώθηκαν μόλις 3.

Σύμφωνα με στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση Απολογισμού Δράσεων του 2022 που εξέδωσε η ΑΑΔΕ, το 2022 οι κατασχέσεις εις χείρας τρίτων (σε εισοδήματα και καταθέσεις οφειλετών) για την είσπραξη ληξιπρόθεσμων χρεών προς τη Φορολογική Διοίκηση αυξήθηκαν κατά 110,4% σε σύγκριση με το 2021 και έφθασαν τις 484.136. Σημειώνεται ότι στο πρώτο τετράμηνο του 2021 είχαν ανασταλεί οι κατασχέσεις και όλα τα άλλα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης εναντίον οφειλετών της Φορολογικής Διοίκησης με υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν εκτάκτως λόγω της πανδημίας του COVID-19.

Ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν εξηγεί από μόνο του την τεράστια αύξηση του αριθμού των κατασχέσεων εντός του 2022, η οποία οφείλεται κυρίως στην εντατικοποίηση των προσπαθειών των φορολογικών αρχών να βελτιώσουν τους ρυθμούς είσπραξης των δημοσίων εσόδων και να επιτύχουν τους φιλόδοξους εισπρακτικούς στόχους που είχαν τεθεί για το περσινό έτος. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι το 2022 εισπράχθηκαν συνολικά 5,17 δισ. ευρώ από τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τη Φορολογική Διοίκηση, έναντι στόχου για είσπραξη 4,33 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος των εισπράξεων αυτών (2,67 δισ. ευρώ) πραγματοποιήθηκε μέσω των κατασχέσεων και μικρότερο μέρος (2,5 δισ. ευρώ) μέσω των ρυθμίσεων οφειλών.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην απολογιστική έκθεση της ΑΑΔΕ για το εισπρακτικό και το ελεγκτικό έργο των υπηρεσιών της το 2022:

Το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο των οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση την 1η/1/2023 διαμορφώθηκε σε 113,747 δισ. ευρώ (έναντι 111,398 δισ. ευρώ την 1η/1/2022). Το «πραγματικό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο την 1η/1/2023, το οποίο προκύπτει αν από το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο της 1ης/1/2023 αφαιρέσουμε τις οφειλές οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως ανεπίδεκτες είσπραξης (δηλαδή δεν αναμένονται να εισπραχθούν), ανήλθε σε 87,465 δισ. ευρώ. Το συνολικό «αποτελεσματικό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο , δηλαδή το υπόλοιπο από το οποίο προήλθε το μεγαλύτερο ποσοστό (93,2%) των συνολικών εισπράξεων έναντι ληξιπρόθεσμων οφειλών το 2022, ανήλθε την 1η/1/2023 σε 27,2 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αποτέλεσε το 23,9% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου της 1ης/1/2023.

Από το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο της 1ης/1/2023 (από τα 113,747 δισ. ευρώ):

 45,6% αφορούσε μη φορολογικά έσοδα (πρόστιμα ΚΒΣ, δάνεια κ.λπ.)

 28,4% αφορούσε έμμεσους φόρους (ΦΠΑ, πρόστιμα έμμεσων φόρων κ.λπ.)

 23,3% αφορούσε άμεσους φόρους (φόροι εισοδήματος, φόροι περιουσίας κ.λπ.)

 2,7% αφορούσε λοιπά μη φορολογικά έσοδα.

Όσον αφορά την κατανομή συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου και του πλήθους οφειλετών ανάλογα με την κατηγορία οφειλής, παρατηρούνται τα εξής:

 Ποσά οφειλών μικρότερα των 3.000 ευρώ χρωστά η πλειονότητα των οφειλετών, δηλαδή το 81,2% του συνόλου των οφειλετών που αντιστοιχεί σε 3.990.717 φυσικά και νομικά πρόσωπα. Όλοι αυτοί οι φορολογούμενοι έχουν συνολικές ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους μόλις 1,638 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 1,4% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου της 1η/1/2023.

 Στον αντίποδα, ληξιπρόθεσμες οφειλές μεγαλύτερες των 300.000 ευρώ βαρύνουν πολύ μικρό ποσοστό οφειλετών, μόλις το 0,5% των οφειλετών ή 20.943 οφειλέτες, αλλά οι οφειλέτες αυτοί χρωστούν το 85,2% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου της 1η/1/2023, δηλαδή οφείλουν συνολικά 96,869 δισ. ευρώ.

 Ποσά βασικής οφειλής από 3.000 έως 300.000 ευρώ χρωστά το 18,3% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλετών, δηλαδή 731.820 φυσικά και νομικά πρόσωπα. Το ληξιπρόθεσμο χρέος τους αντιστοιχεί στο 13,4% του
συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου της 1η/1/2023, δηλαδή ανέρχεται σε 15,239 δισ. ευρώ.

Από το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους 113,747 δισ. ευρώ, μόλις 4,689 δισ. ευρώ ή ποσοστό 4,1%, έχει ενταχθεί σε κάποιο σχήμα ρύθμισης.

Αναλύοντας αυτό το ρυθμισμένο υπόλοιπο ανά κατηγορία οφειλής, παρατηρούνται τα εξής:

 Η πλειοψηφία των ποσών που έχουν ρυθμιστεί είναι οφειλές μέχρι 300.000 ευρώ ή το 73,4% του συνόλου των ρυθμισμένων οφειλών. Το ποσό των οφειλών αυτών που έχει ρυθμιστεί ανέρχεται σε 3,44 δισ. ευρώ.

 Στις κατηγορίες οφειλής άνω των 300.000 ευρώ συγκεντρώθηκε το 26,6% του ρυθμισμένου υπολοίπου, ήτοι 1,247 δισ. ευρώ.

Πιο πολλά από κατασχέσεις, παρά από ρυθμίσεις: Το 2022 εισπράχθηκαν συνολικά 5,17 δισ. ευρώ ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη Φορολογική Διοίκηση. Το 50,4% των συνολικών εισπράξεων ύψους 5,17 δισ. ευρώ προέρχεται από το «πραγματικό παλαιό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο των οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί έως 30/11/2021, δηλαδή από ένα ποσό συνολικού ύψους 84,3 δισ. ευρώ, και το υπόλοιπο 49,6% από το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο που διαμορφώθηκε την περίοδο από 1/12/2021 έως 31/12/2022.

Αξιοσημείωτο είναι πως από τις συνολικές εισπράξεις ληξιπρόθεσμων οφειλών του έτους 2022, το 51,7%, δηλαδή τα 2,67 δισ. ευρώ, προήλθε από τις κατασχέσεις εις χείρας τρίτων, δηλαδή από κατασχέσεις σε εισοδήματα και καταθέσεις των οφειλετών και το υπόλοιπο 48,3%, δηλαδή τα 2,5 δισ. ευρώ, προέρχονται από ρυθμίσεις τμηματικής καταβολής. Πιο συγκεκριμένα:

 1,88 δισ. ευρώ εισπράχθηκε από τη ρύθμιση των 120 δόσεων του ν. 4646/2019

 0,24 δισ. ευρώ εισπράχθηκε από την αρχική ρύθμιση των 120 δόσεων του ν.4611/2019, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί πριν από την τροποποίησή της με τον ν. 4646/2019

 200 εκατ. ευρώ εισπράχθηκαν από τη ρύθμιση των 36 ή 72 δόσεων του ν. 4821/2021 για τα χρέη που δημιουργήθηκαν την περίοδο της «πανδημίας» του κορωνοϊού.

 150 εκατ. ευρώ εισπράχθηκαν από τη ρύθμιση των 100 δόσεων του ν. 4321/2015.

Μέτρα αναγκαστικής είσπραξης: Την 31η/12/2022 το συνολικό πλήθος οφειλετών με ληξιπρόθεσμες οφειλές ανήλθε σε 3.990.717, εκ των οποίων η Φορολογική Διοίκηση δύναται να λάβει μέτρα σε 2.036.867, ο δε αριθμός των ΑΦΜ με ληξιπρόθεσμες οφειλές σε μέτρα ανήλθε σε 1.412.322. Το ποσοστό των οφειλετών υπό μέτρα αναγκαστικής είσπραξης (δείκτης ληξιπρόθεσμων ΑΦΜ σε μέτρα) της Φορολογικής Διοίκησης ανήλθε σε 69,34% την 31η/12/2022, αυξημένο κατά 1,08% σε σχέση με την 31/12/2021 (68,26%) και υπερκαλύπτοντας τον ετήσιο στόχο (66,0%).

Υπερδιπλασιασμός κατασχέσεων και άλλων μέτρων αναγκαστικής είσπραξης: Ο συνολικός αριθμός των μέτρων αναγκαστικής είσπραξης που ελήφθησαν το έτος 2022 από τις ΔΟΥ και τα Ελεγκτικά Κέντρα ανήλθε σε 518.622, σημειώνοντας αύξηση κατά 104,9% έναντι του 2021 (253.083). Οι κατασχέσεις εις χείρας τρίτων (τραπεζικών λογαριασμών, ενοικίων κ.λπ.) παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συχνότητα με ποσοστό 93,4% στο σύνολο των μέτρων αναγκαστικής είσπραξης. Ειδικότερα, το 2022 επιβλήθηκαν 484.136 κατασχέσεις σε εισοδήματα και
τραπεζικές καταθέσεις οφειλετών του Δημοσίου. Ο αριθμός αυτός ήταν αυξημένος κατά 110,4% σε σύγκριση με το 2021, στη διάρκεια του οποίου επιβλήθηκαν 230.145 κατασχέσεις σε εισοδήματα και καταθέσεις οφειλετών.

Σημαντική αύξηση, κατά 93,7%, από 620 σε 1.201 σημείωσαν και οι αναγγελίες προγραμμάτων πλειστηριασμού για ληξιπρόθεσμα χρέη προς τη Φορολογική Διοίκηση. Ωστόσο, από τους πλειστηριασμούς αυτούς κατακυρώθηκαν σε υπερθεματιστές μόλις 3 το 2022 και 2 το 2021, στοιχείο το οποίο καταδεικνύει την αναποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου μέτρου.

Αυξημένες κατά 118,1% ήταν το 2022 οι παραγγελίες κατάσχεσης (15.122 έναντι μόλις 6.934 το 2021), ενώ την πιο μεγάλη αύξηση 175,4% (από 2.052 σε 5.651) σημείωσαν οι φάκελοι κατάσχεσης.

Μείωση ποινικών διώξεων για χρέη και αναφορών για ξέπλυμα: Αντιθέτως, οι ποινικές διώξεις που ασκήθηκαν το 2022 για μη καταβολή ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση μειώθηκαν κατά 17,5% το 2022, καθώς ανήλθαν σε 3.178, έναντι 3.851 το 2021. Μειωμένος κατά 17,7% ήταν και ο αριθμός των αναφορών των φορολογικών αρχών προς την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες για αδικήματα που αφορούν το ξέπλυμα μαύρου ή βρόμικου χρήματος. Το 2022 υποβλήθηκαν 705 αναφορές, έναντι 857 το 2021.