Πώς «πρέπει» να είναι μια μητέρα; 7 τηλεοπτικές μαμάδες μας δείχνουν τον δρόμο

Στο Catastrophe περιγράφονται τα απρόοπτα της γονεϊκότητας, όταν αποφασίζεις να φέρεις στον κόσμο ένα παιδί με έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζεις ούτε στο ελάχιστο. © Channel 4

Τον τελευταίο καιρό έχω βάλει μια πρόκληση στον εαυτό μου, να μη ζαχαρώνει το χάπι καθόλου γύρω από τη μητρότητα. Να σταματήσει να τα παρουσιάζει όλα σε ένα ροζ συννεφάκι, όπου κάθε στιγμή είναι ποτισμένη από την ατόφια αγάπη για το παιδί σου. Μη με παρεξηγείτε, είμαι εντελώς και ολοκληρωτικά ερωτευμένη με τον ενός έτους γιο μου. Κι εγώ, όταν τον βλέπω να μπουσουλάει σαν γοριλάκι, μονόπατα, ή ακούω το γέλιο του ή μασάει με πάθος ένα παξιμάδι, το είναι μου γίνεται μικρά μικρά κομματάκια γυαλιού και η καρδιά μου μεγαλώνει. Όμως, όμως, δεν παύει να είναι ένα μωρό: δεν μπορεί να μιλήσει, δεν σταματάει ούτε λεπτό να κινείται και χρειάζεται διαρκώς όρια για να μη σπάσει το κεφάλι του ή βγάλει τα μάτια του σε ένα σπίτι από το οποίο αφαιρεί με τρομακτική ακρίβεια κάθε babyproof συσκευή που έχω τοποθετήσει για την ασφάλειά του. Μετά από λίγη ώρα, νιώθεις μόνος σου και χρειάζεσαι λίγη ενήλικη παρέα. Ψάχνοντας αυτή την παρέα, στράφηκα στην ποπ κουλτούρα.

Και λυτρώθηκα. Πριν γίνω μαμά, σχεδόν πριν αποφασίσω ότι αυτό είναι κάτι που θα κυνηγήσω ενεργά, έπεσα πάνω στην αυστραλέζικη σειρά The Letdown, που έχει γραφτεί από την Άλισον Μπελ, η οποία επίσης πρωταγωνιστεί με αχτένιστα μαλλιά και μαύρους κύκλους στα μάτια. Το μόνο που βλέπει η ηρωίδα είναι η ανικανότητά της να εναρμονιστεί με τα πρότυπα της μητρότητας που υπάρχουν γύρω της. Ο λίγων μηνών γιος της κοιμάται μόνο όταν οδηγεί, οπότε βγάζει τα βράδια της σε μεταμεσονύκτιες βόλτες με το αμάξι της, ενώ αναγκάζεται να πει ψέματα για το αν πίνει καφεΐνη – που «απαγορεύεται» λόγω του θηλασμού. Ο σύντροφός της λείπει για δουλειά και όλη η ευθύνη του μωρού πέφτει πάνω της. Η διαρκής προσπάθεια να κάνεις αφενός όλα τα σωστά βήματα για να μεγαλώσεις ένα μωρό ανεξάρτητο και χαρούμενο και αφετέρου να έχεις λίγο προσωπικό χρόνο για να νιώθεις ολοκληρωμένη ως άνθρωπος, ως γυναίκα, αντικατόπτριζαν ακριβώς τη δική μου πραγματικότητα.

Είναι παράλογο να τα θέλεις όλα; Αυτό αναρωτιούνται οι Workin’ moms. Καθεμιά τους δεν μπορεί να αρκεστεί μονάχα στον ρόλο της μητέρας. © 2021 Netflix, Inc.

Περισσότερο, πάντως, με άγγιξαν οι γυναίκες του Workin’ moms – αυτές τα θέλουν όλα. Και ποιος τις κακίζει; Δεν είναι φυσιολογικό να θέλεις να πραγματώνεσαι μέσα από όλες τις λειτουργίες σου; Εδώ η Κάθριν Ρέιτμαν, η οποία υπογράφει το σενάριο και πρωταγωνιστεί, μοιράζεται τις αντιφατικές της ανάγκες σε ένα γκρουπ μαμάδων στο Τορόντο. Δουλεύει σε δημόσιες σχέσεις και στην αρχή της σειράς επιστρέφει στη δουλειά μετά την άδεια εγκυμοσύνης. Μέσω του χιούμορ επιχειρείται ένα σχόλιο για τη μητρότητα μιας σύγχρονης, φιλόδοξης γυναίκας σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο. Η απόφασή της να μετακομίσει για ένα διάστημα στο άλλο άκρο του Καναδά για να κυνηγήσει μια επαγγελματική ευκαιρία θα τη φέρει αντιμέτωπη με τις τύψεις της που δεν της αρκεί ένα παιδί για να ολοκληρώσει την ύπαρξή της – και μετέπειτα τη δυσκολία της να διαχειριστεί και τις δύο λειτουργίες της. Η Ρέιτμαν εμπνεύστηκε από τη δική της εμπειρία με την επιλόχεια κατάθλιψη και καταφέρνει μέσα από αυτή την «ελαφριά» κωμωδία να θίξει την αξία της γυναικείας αλληλεγγύης. Αισθάνθηκα μια εγγύτητα για τις επιλογές αυτών των γυναικών, όταν κι εγώ θέλησα να κυνηγήσω μια δουλειά, ως δημοσιογράφος, με ωράρια που δεν εναρμονίζονται ακριβώς με αυτά του μωρού μου. 

Στο Fleishman is in trouble μαθαίνουμε σταδιακά ότι στις σχέσεις και στη γονεϊκότητα τα πράγματα δεν είναι ποτέ μόνο μαύρα ή μόνο άσπρα. ©Courtesy of FX Networks/ Linda Kallerus

Οι ζωές των άλλων

Στο Fleishman is in Trouble, η Ρέιτσελ (Κλερ Ντέινς) εξαφανίζεται, για ένα Σαββατοκύριακο – όπως πιστεύουμε αρχικά. Έχει μόλις πάρει διαζύγιο από τον Τόμπι (Τζέσε Έισενμπεργκ), με τον οποίο έχουν δύο μικρά παιδιά. Από τα βασικά τους προβλήματα είναι το παράπονό της ότι εκείνος δεν είναι αρκετά φιλόδοξος στην ιατρική του καριέρα, ενώ αυτός της προσάπτει ότι δεν έχει ποτέ χρόνο να αφιερώσει στην οικογενειακή τους ζωή. Ο Τόμπι δεν μπορεί να καταλάβει τι πήγε στραβά στη σχέση του, ούτε πώς βρέθηκε ξαφνικά να αναζητά καινούργια σύντροφο. Δεν είναι κακός πατέρας, αλλά είναι κοντόφθαλμος και η έλλειψη επικοινωνίας με τη μέχρι πρότινος σύζυγό του δεν οφείλεται μόνο σ’ εκείνη. Η σειρά αφενός παρουσιάζει μια συνθήκη όπου η γυναίκα δεν είναι ο πρωταρχικός φροντιστής στην οικογένεια, αφετέρου θίγει με αριστοτεχνικό τρόπο την ανάγκη για αγάπη και αποδοχή, και την ταυτόχρονη αδυναμία να το καταφέρεις, είτε γιατί δεν έδειξες ποτέ τα τρωτά σου σημεία είτε γιατί δεν παραδέχτηκες ότι είχες τέτοια ούτε στον εαυτό σου. Θίγεται επίσης το ζήτημα της επιλόχειας κατάθλιψης ως αποτέλεσμα μιας βίαιης γέννας και παρουσιάζεται η σπαρακτική μοναξιά μιας νέας μητέρας που αρνείται να δεχτεί βοήθεια. Προβλήματα του «πρώτου κόσμου»; Δεν μπορούμε να ταυτιστούμε με τα σπίτια στα Χάμπτονς, αλλά η ματιά από την κλειδαρότρυπα στη ζωή των Φλέισμαν είναι αποκαλυπτική. Μου άνοιξε τα μάτια απέναντι στο πολύ σημαντικό ζήτημα μιας ήπιας γέννας και το πόσο τραυματικό μπορεί να είναι το να εισχωρήσεις στον ρόλο της μητέρας έχοντας υποφέρει τόσο πολύ στην πρώτη σου επαφή με το παιδί σου.

Στο άλλο άκρο ζει η Άλεξ (Μάργκαρετ Κουάλι) στο εξαιρετικό Maid, μια κοπέλα που γίνεται μητέρα από έναν σύντροφο που σίγουρα δεν έχει ό,τι χρειάζεται. Ξεβρασμένη από ένα σύστημα που μπορεί να την εγκλωβίσει στο white trash στάτους από όπου ξεκάθαρα προέρχεται, κάνει ό,τι μπορεί για να επιβιώσει, αν όχι για την ίδια, τότε για το κατάξανθο δίχρονο πιτσιρίκι της. Καθαρίζει σπίτια (κάποια στιγμή αναφέρει ότι ξεβούλωσε 338 τουαλέτες) και μετράει μέχρι και το τελευταίο της δολάριο, πριν αναγκαστεί να δεχτεί βοήθεια από την πρόνοια ή από ευγενικούς ξένους. 

Στο maid, η κεντρική ηρωίδα παλεύει για την επιβίωση εκείνης και της κόρης της, χωρίς βοήθεια από κανέναν. 

Η οδύσσεια της νεαρής μητέρας είναι σπαρακτική. Αν έχεις έστω και λίγη ενσυναίσθηση, σε κάνει να καταλάβεις πόσο πιο δύσκολη μπορεί να είναι η γονεϊκότητα όταν όλο το σύστημα λειτουργεί εναντίον σου. Καλό είναι, βέβαια, να μη σε γεμίσει τύψεις το γεγονός ότι βασανίζεσαι κι εσύ όντας γονιός, κι ας μη σου φέρεται σαν απόβλητο η κοινωνία, αλλά να το πάρεις ως ένα καμπανάκι ώστε να κατανοήσεις ότι είσαι τυχερός για όσα μπορείς να εξασφαλίσεις για το παιδί σου. 

Πιο κοντά στην εμπειρία ενός μέσου γονιού είναι το Breeders και το Catastrophe, δύο σειρές που διαδραματίζονται στο Λονδίνο. Το πρώτο αποτελεί μια ειλικρινή απεικόνιση της γονεϊκότητας, με δύο παιδιά κάτω των δέκα ετών, με όλες τις ασταμάτητες ερωτήσεις και τους παράλογους ή όχι και τόσο φόβους τους. Ξεχωρίζει η περίπτωση του πατέρα, Πολ (Μάρτιν Φρίμαν), ο οποίος έχει προβλήματα διαχείρισης θυμού, δεν μπορεί να πει παραπάνω από τρεις λέξεις χωρίς να συμπεριλάβει την πιο κοινή αγγλοσαξονική βρισιά. Η σειρά τον αντιμετωπίζει με επιείκεια και κάπως επιδερμικά, σαν η λεκτική κακοποίηση να μη δημιουργεί τραύματα. Αναρωτήθηκα πόσο συχνά θα επαναλαμβάνουν αυτή τη βρισιά τα παιδιά ή πόσο λίγη υπομονή μπορεί να έχουν κι αυτά με τη σειρά τους όταν μεγαλώσουν. Προσπάθησα κι εγώ να αντιμετωπίσω τον πατέρα με επιείκεια, αλλά μου ήταν δύσκολο να μην παρατηρήσω το πόσο θυμό έχει για τον ρόλο του, έναν ρόλο που ο ίδιος επέλεξε, όχι μία αλλά δύο φορές.

Στο Catastrophe, οι Σάρον Χόργκαν και Ρομπ Ντελάνεϊ, δημιουργοί της σειράς και πρωταγωνιστές της, βρίσκονται αντιμέτωποι με το προφανές αποτέλεσμα έπειτα από ένα μαραθώνιο σεξ χωρίς προφυλάξεις. «Τι περίμενες ότι θα συμβεί;» ρωτάει η Σάρον τον Ρομπ όταν του ανακοινώνει ότι είναι έγκυος. Εξαιρετικά αστεία, όσο πρέπει ανάλαφρη, με περάσματα από ενδιαφέροντες χαρακτήρες, η ιστορία αφορά τα ευτράπελα της γονεϊκότητας για δύο ανθρώπους που αποφάσισαν να γίνουν γονείς πριν καλά καλά μάθουν ο ένας το επώνυμο ή τη διεύθυνση μέιλ του άλλου.

Το σπίτι του Better Things είναι πάντοτε γεμάτο ζωή, θόρυβο, χαρές και λύπες, με μια μητέρα που αντιμετωπίζει με χιούμορ το μεγάλωμα των τριών κοριτσιών της. 

Εκεί που θα θέλαμε να είμαστε

Η Σαμ, μια μετρίου βεληνεκούς ηθοποιός, έχει περάσει τα 50 της, μεγαλώνει μόνη της τρία κορίτσια στο Λος Άντζελες και δεν έχει ψευδαισθήσεις: ο δρόμος, για μια γυναίκα, μόνο κατήφορος είναι από δω και πέρα. Το Better Things της Πάμελα Άντλον είναι μια σειρά-βάλσαμο για όσους έχουμε κουραστεί να βλέπουμε σενάρια που περιστρέφονται γύρω από ένα τέχνασμα, και απογειώνει το παλιό καλό δόγμα του «a show about nothing» του Seinfeld. Τον περισσότερο καιρό, η Σαμ τον περνάει στην κουζίνα της.

Κυκλοφορεί πάντοτε με ένα μαύρο παλιό τζιν και κάτι ξεχαρβαλωμένες μπότες, και δεν την ενδιαφέρει το μέικαπ ή το μπότοξ. «Δεν είμαι boomer», φωνάζει σε κάποιο από τα τελευταία επεισόδια, «για τελευταία φορά, είμαι generation x», ενώ δεσμεύει τα κινητά όλης της οικογένειας για μία εβδομάδα σε μια απόπειρα σύσφιξης των σχέσεων. Είμαστε μαζί της. Παρά τους έντονους ρυθμούς του, το σπίτι της Σαμ θα ήταν εκεί όπου θα θέλαμε να τρυπώσουμε, όταν έρθει μια καταιγίδα ή ακόμη κι αν αυτή κοπάσει. Βρίσκομαι αρκετά μακριά από την εμπειρία της Σαμ, αλλά η ειλικρινής της ματιά κάπως ηρέμησε τα δικά μου γονεϊκά άγχη. Γι’ αυτό και, όταν χάνω την πίστη μου, ανοίγω τον υπολογιστή μου και βρίσκω όλες αυτές τις «αμεταμέλητες» μαμάδες, καθεμιά με τις ανεπάρκειες και την πληθωρικότητά τους, που όλες λατρεύουν τα παιδιά τους προσπαθώντας να βρουν μια ισορροπία σε όλους τους ρόλους τους – ένα απίθανο επίτευγμα. Ακόμη κι αν καμιά μας δεν τα καταφέρει, τουλάχιστον θα έχουμε διασκεδάσει στη διαδρομή.