Οι προσλήψεις στον ΟΣΕ, τα μπλοκάκια και τα δύο ζητήματα

Διάβασα την προκήρυξη 1/2022 για πλήρωση 90 θέσεων στον ΟΣΕ, αορίστου χρόνου, Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διαφόρων ειδικοτήτων, από εύλογο ενδιαφέρον, αφού επί 33 χρόνια ως υπάλληλός του γνωρίζω τη λειτουργία και αντιλαμβάνομαι τις παθογένειες σε διοικητικό και λειτουργικό επίπεδο.

Ο αριθμός των θέσεων που προκηρύχθηκε είναι πάρα πολύ μικρός, έτσι τίθεται θέμα αν μπορεί να καλύψει και αυτά τα κενά των αποχωρούντων υπαλλήλων που συνταξιοδοτούνται, ενώ διαψεύδει τις προσδοκίες για ανάταξη του σιδηροδρόμου εκεί όπου υπήρχε και έπαψε ουσιαστικά να υπάρχει, δηλαδή στη Θράκη, στη Μακεδονία, στην Πελοπόννησο και υπολειτουργεί σε βασικούς τομείς όπου συνεχίζει να υφίσταται.

Ομως, η προκήρυξη εκπέμπει και σοβαρότερα μηνύματα προς την κοινωνία: για παράδειγμα, προκηρύσσονται 36 θέσεις σταθμαρχών Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Εύλογο ερώτημα: γιατί δεν ζητούνται απόφοιτοι ΤΕΙ και ΑΕΙ ώστε ο Οργανισμός να στελεχωθεί με προσωπικό υψηλότερου επιπέδου με εξειδικευμένες γνώσεις; Κυρίως για να αναβαθμιστεί ο συγκεκριμένος κλάδος, ο οποίος είναι καθοριστικός για τη ρύθμιση και την ασφάλεια της κυκλοφορίας, ενώ οι σταθμάρχες εξελισσόμενοι καταλαμβάνουν επιτελικές θέσεις στον Οργανισμό. Μάλιστα η εκθετική εξέλιξη της τεχνολογίας καθιστά τα αυξημένα προσόντα αδήριτη ανάγκη.

Τότε γιατί; Διότι μειώνοντας το υπουργείο το επίπεδο σπουδών, διευρύνει τη δεξαμενή των υποψηφίων, σε βαθμό ώστε η συντριπτική πλειονότητα των νέων να μπορούν να υποβάλουν αίτηση, καλλιεργώντας προεκλογικά ελπίδες σε χιλιάδες οικογένειες, αφού τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν μετεκλογικά. Αλλά τίθεται και ένα σοβαρότερο θέμα: πριν από την προκήρυξη 1/2022 προσλήφθηκαν από τον ΟΣΕ σταθμάρχες (προφανώς και στις άλλες ειδικότητες της προκήρυξης) με μπλοκάκι για ορισμένο χρόνο. Είναι δυνατόν; Από πότε άρχισε ο ΟΣΕ να προσλαμβάνει υπαλλήλους με μπλοκάκι; Πώς έγινε η επιλογή, με ποια κριτήρια; Γνωστοποιήθηκε στην κοινωνία; Υπήρξε διαφάνεια; Μήπως, πρόσθετα, η επιλογή των προσληφθέντων επέβαλε τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως προσόν έναντι της Τριτοβάθμιας, πέραν των προεκλογικών σκοπιμοτήτων του υπουργείου; Γιατί δεν αύξησαν τον αριθμό των θέσεων που προκηρύσσουν και κατέφυγαν σε επιλεκτικές προσλήψεις με μπλοκάκι και δεν προκήρυξαν νωρίτερα τις θέσεις;

Ομως, η πρόσληψη ενός σταθμάρχη για ορισμένο χρόνο, αλλά και των άλλων κλάδων, δεν θα είχε κανένα νόημα αν δεν απέβλεπε στη μονιμοποίησή του. Διότι προκειμένου να αναλάβει υπεύθυνα καθήκοντα ρυθμίζοντας με ασφάλεια την κυκλοφορία, υποβάλλεται σε πολύμηνη εκπαίδευση. Είναι παράλογο να προσλαμβάνεις έναν υπάλληλο για έναν χρόνο, όταν για να αναλάβει υπεύθυνη υπηρεσία, να ρυθμίζει με ασφάλεια την κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών, θα πρέπει να υποστεί θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση ενός εξαμήνου τουλάχιστον. Το κόστος της εκπαίδευσης, μισθοδοσία, διαμονή, σίτιση, δεν δικαιολογεί σύμβαση ορισμένου χρόνου, ενός έτους μάλιστα.

Γι’ αυτό, μήπως τελικά η προκήρυξη έρχεται να μετατρέψει τους εργαζομένους με μπλοκάκι από υπαλλήλους ορισμένου χρόνου σε υπαλλήλους αορίστου χρόνου, διαμορφώνοντας ευνοϊκές συνθήκες γι’ αυτούς, ακυρώνοντας έτσι τον αξιοκρατικό χαρακτήρα που προϋποθέτει μια προκήρυξη και δημιουργώντας φρούδες ελπίδες στις χιλιάδες των υποψηφίων; Κατ’ αρχάς διότι δίδεται δυσανάλογη βαρύτητα στην εμπειρία, αφού ως εμπειρία χαρακτηρίζεται «η απασχόληση… σε καθήκοντα ή έργα συναφή με το αντικείμενο της προς πλήρωση θέσης» και είναι σαφές ότι δίνει προβάδισμα στους ήδη υπηρετούντες για ορισμένο χρόνο. Στην ειδικότητα του σταθμάρχη ποια εμπειρία μπορεί να επικαλεσθεί ένας υποψήφιος;

Ομως, πέραν των τυπικών προσόντων και της εμπειρίας, οι υποψήφιοι θα υποβληθούν σε «πρακτική δοκιμασία», όπως χαρακτηρίζεται, και αποτελεί το κομβικό σημείο της προκήρυξης, η οποία αν δεν απατώμαι θεσπίζεται για πρώτη φορά: «Αποβλέπει στον έλεγχο της ικανότητας των υποψηφίων να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πραγματικών συνθηκών εκτέλεσης της εργασίας», όπως σημειώνεται. Μάλιστα «αξιολογείται ως επιτυχής ή μη επιτυχής» και «αν ο υποψήφιος αποτύχει στην πρακτική δοκιμασία διαγράφεται από τους πίνακες κατάταξης». Τι ζητείται; Για τους σταθμάρχες π.χ. «έλεγχος προσανατολισμού, που αφορά τον έλεγχο των εγκαταστάσεων γραμμολογίας και συνδεσμολογίας του σταθμού εργασίας του, καθώς και της κατεύθυνσης των αμαξοστοιχιών», «εκτέλεση προσομοίωσης για τον έλεγχο των αντιδράσεων των υποψηφίων σε συνθήκες πίεσης κατά την εκτέλεση των καθηκόντων», «δοκιμή φωνής», «καταμέτρηση βαγονιών σε αμαξοστοιχία», «κίνηση και βάδισμα επί (!) και εντός των σιδηροδρομικών γραμμών». Πρόκειται για απλούστατες και οικείες δοκιμασίες για κάποιον που ήδη έχει υποστεί εκπαίδευση και υπηρετεί. Πλεονεκτούν δηλαδή σαφέστατα οι ήδη υπηρετούντες. Ομως, όσους προσέλαβε ο ΟΣΕ με μπλοκάκι, τους υπέβαλε σε αυτή την πρακτική δοκιμασία που τώρα θεωρεί απαραίτητη;

Τίθενται, ως εκ τούτου, δύο ζητήματα: Aπό τη στιγμή που για να προσληφθεί ένας υπάλληλος στον ΟΣΕ, παλαιόθεν αλλά και τώρα σύμφωνα με την προκήρυξη, πρέπει να κριθεί ικανός σύμφωνα με τον «Κανονισμό κρίσεως και σωματικής ικανότητας», προς τι η πρακτική δοκιμασία; Διότι είναι αυτονόητο ότι ένας υγιής πνευματικά και σωματικά μπορεί να ανταποκριθεί με μεγάλη ευκολία σε αυτά τα καθήκοντα. Δεύτερον, η αξιολόγηση των υποψηφίων, σύμφωνα με την προκήρυξη, γίνεται από τον ΟΣΕ που συντάσσει τους προσωρινούς πίνακες και καλεί άμεσα τους επιλεγέντες να αναλάβουν εργασία. Αποστέλλει τους πίνακες στο ΑΣΕΠ για έλεγχο της νομιμότητας μόνον και όχι για αξιολόγηση, ενώ κάθε υποψήφιος μπορεί να υποβάλει ένσταση στο ΑΣΕΠ. Πώς όμως μπορεί να ευδοκιμήσει μια ένσταση που αφορά την πρακτική δοκιμασία;

Συμπέρασμα: Oι νέοι δεν οδηγούνται κατά χιλιάδες στο brain drain μόνον εξαιτίας της δυσκολίας ανεύρεσης εργασίας, των ευέλικτων μορφών της και των χαμηλών αποδοχών. Αλλά κυρίως λόγω της απογοήτευσής τους που μετατρέπεται σε βεβαιότητα, ότι δηλαδή το πελατειακό κράτος δεν θα τους δώσει αξιοκρατικά μια ευκαιρία.

* Ο κ. Δημήτρης Μακροδημόπουλος είναι τ. αρχιμηχανικός ΟΣΕ, πολιτικός μηχανικός ΑΠΘ.