O «Προμηθέας λυόμενος» ταξιδεύει από το Τατόι στη Δανία

Ο εντυπωσιακός σε διαστάσεις πίνακας ανήκει στη συλλογή ζωγραφικών έργων του πρώην βασιλικού κτήματος του Τατοΐου.

Μια νέα ματιά στην ιστορία ενός ζωγράφου που η ιστορία της τέχνης δεν στάθηκε πολύ καλή μαζί του, πρόκειται να ρίξει το Κρατικό Μουσείο Τέχνης της Δανίας (SMK – Statens Museum for Kunst). Ο Καρλ Μπλοχ (1834-1890) υπήρξε ένας σούπερ σταρ της εποχής του, ζωγράφος αναγνωρισμένος και πολυάσχολος, αλλά αργότερα το πλούσιο έργο του θεωρήθηκε από τους κριτικούς ξεπερασμένο. Ομως το κοινό ποτέ δεν τον ξέχασε, όπως αποδεικνύεται από μερικούς πίνακές του στο SMK, που παραμένουν εξαιρετικά δημοφιλείς. Ετσι το εθνικό μουσείο της Δανίας ετοιμάζει μια εντυπωσιακή ρετροσπεκτίβα για τον Μπλοχ, και σε αυτή τη διοργάνωση θα συμβάλει και η χώρα μας.

Ο «Προμηθέας λυόμενος», εντυπωσιακός σε διαστάσεις πίνακας τεσσάρων μέτρων που ανήκει στη συλλογή ζωγραφικών έργων του πρώην Βασιλικού Κτήματος του Τατοΐου, ιδιοκτησίας Ελληνικού Δημοσίου, πρόκειται να ταξιδέψει στην Κοπεγχάγη το προσεχές διάστημα. Η εξαγωγή και ο προσωρινός δανεισμός του συγκεκριμένου έργου που μόλις πριν από τρεις μήνες χαρακτηρίστηκε μνημείο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) του ΥΠΠΟΑ, έχει εγκριθεί, κι έτσι ο πίνακας θα περιλαμβάνεται στην περιοδική έκθεση που ξεκινάει στις 11 Φεβρουαρίου.

Το έργο, πέρα από την καλλιτεχνική του αξία, έχει ως φαίνεται και ιστορική σημασία τόσο για την Ελλάδα όσο και για τη Δανία. Υπήρξε παραγγελία του Γεωργίου Α΄ αμέσως μετά τον ορισμό του ως βασιλιά της Ελλάδας. Ο νεαρός πρίγκιπας Γουλιέλμος, όταν πληροφορήθηκε από τους πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων ότι άλλαζε η πορεία της ζωής του κι αντί για στρατιωτικός καριέρας επρόκειτο να βασιλεύσει σε μια μακρινή χώρα του Νότου –που είχε ωστόσο σπουδαία αρχαία ιστορία– ζήτησε από τον Μπλοχ έναν πίνακα με αρχαιοελληνικό μυθολογικό θέμα. Ο καλλιτέχνης υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητός στους βασιλικούς οίκους, και πραγματικά ζωγράφιζε τα πάντα –θρησκευτικές εικόνες, ρομαντικές και κωμικές σκηνές– με δεξιοτεχνία κι έναν εκκολαπτόμενο ρεαλισμό στις καλύτερες δουλειές του.

Παρηγοριά και προσδοκία

Ο «Προμηθέας λυόμενος» φιλοτεχνήθηκε από τον Μπλοχ στη Ρώμη το 1864 και εκτέθηκε το 1865 στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών της Δανίας. Για τους Δανούς, ο μυθολογικός ήρωας που απελευθερώνεται από τον Ηρακλή, καθώς το βέλος του τελευταίου καρφώνει τον γύπα, ήταν παρηγοριά και προσδοκία για καλύτερο μέλλον μετά την ήττα της χώρα τους από την πανίσχυρη Πρωσία στον πόλεμο του Σλέσβιγκ-Χολστάιν. Αλλά και για τους Ελληνες που περίμεναν τον καινούργιο βασιλιά, ευελπιστώντας ότι το νεαρό κράτος θα μπορέσει να επεκτείνει τα σύνορά του, αυτός ο λυτρωμένος Προμηθέας ήταν ελπίδα για δικαίωση.

Το έργο στάλθηκε στην Ελλάδα και τοποθετήθηκε στο Ανάκτορο των Αθηνών, τη σημερινή Βουλή. Εκτέθηκε στη Δανία άλλες δύο φορές, το 1910 και το 1932, στο Βασιλικό Ανάκτορο της Κοπεγχάγης. Μετά το 1932 τα ίχνη του χάθηκαν. Tο 2012 εντοπίστηκε από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων (ΔΣΑΝΜ) στον χώρο του πρώην Ανακτόρου του Τατοΐου, και στην πορεία οδηγήθηκε στα εργαστήρια συντήρησης.

Εκτός του δανεισμού, το Κρατικό Μουσείο της Δανίας ζήτησε από το ΥΠΠΟ άδεια κινηματογράφησης του έργου στην Ελλάδα, με σκοπό την παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ περίπου 15 λεπτών που θα παρουσιάζει την ιστορία του, καθώς και τη διαδικασία συντήρησής του. Το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ είχε επίσης σκοπό να διερευνήσει τη σύνδεση της Ελλάδας με τον πίνακα και πρόκειται θα προβληθεί στον χώρο του μουσείου για την προώθηση της έκθεσης και κατά αποκλειστικότητα από το κρατικό τηλεοπτικό κανάλι DR – Danish Broadcasting Corporation.

Εντέλει, το ΚΣΝΜ αποδέχθηκε να γίνουν κινηματογραφικές λήψεις του έργου από το συνεργείο του Κρατικού Μουσείου της Δανίας μόνο μετά τη μεταφορά του μνημείου στην Κοπεγχάγη. Διαθέσιμο οπτικοακουστικό και φωτογραφικό υλικό για το πρώην βασιλικό κτήμα, καθώς επίσης και για το ίδιο το έργο και τις εργασίες συντήρησής του στην Αθήνα, θα παρασχεθεί από τη Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων και τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων.