Ο πόλεμος των σιτηρών

Περίπου τρεισήμισι εβδομάδες πριν από τη λήξη της διεθνούς συμφωνίας για τις εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία στις 18 Μαΐου, η Ρωσία απείλησε και πάλι να την τερματίσει. «Η συμφωνία για τα σιτηρά, που λήγει στα μέσα Μαΐου, δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί πλήρως, δήλωσε ο εκπρόσωπος της ρωσικής προεδρίας Ντμίτρι Πεσκόφ. «Δεν έχουν εφαρμοστεί οι όροι που αφορούσαν τη Ρωσία. Επομένως, μέχρι στιγμής οι συνθήκες δεν ευνοούν αυτή τη συμφωνία», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου.

Η συμφωνία για τα σιτηρά, η οποία υπογράφηκε στις 22 Ιουλίου 2022 από εκπροσώπους της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Τουρκίας και του στην Κωνσταντινούπολη, παρατάθηκε για τελευταία φορά κατά 60 ημέρες στα μέσα Μαρτίου. Η συμφωνία προβλέπει  την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών, τροφίμων και λιπασμάτων μέσω των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας. Προβλέπει επίσης την απεμπλοκή των ρωσικών εξαγωγών τροφίμων και λιπασμάτων. Σύμφωνα με τη Μόσχα, αυτό ακριβώς δεν γίνεται, παρά τις διαβεβαιώσεις του ΟΗΕ.

Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας απέδωσε πάντως το ενδεχόμενο μη ανανέωσης της συμφωνίας για τα σιτηρά, στις «τρομοκρατικές επιθέσεις από το καθεστώς του Κιέβου. Η Μόσχα κατηγόρησε την Ουκρανία ότι εξαπέλυσε επιθέσεις με drones στη ναυτική βάση του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας στη Σεβαστούπολη. «Μια ανάλυση της διαδρομής πτήσης των drones του ουκρανικού ναυτικού που καταρρίφθηκαν, αποκάλυψε ότι προέρχονταν από την περιοχή του λιμανιού της Οδησσού, απ` όπου γίνεται η μεταφορά των ουκρανικών σιτηρών», υποστήριξε Ρώσος αξιωματούχος.

Δεδομένου ότι η Ουκρανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς αγροτικών προϊόντων στον κόσμο, αυξήθηκαν οι διεθνείς φόβοι για μαζική αύξηση των τιμών των τροφίμων για τα σιτηρά.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο του ΟΗΕ, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες πρότεινε  στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να βελτιωθεί η συμφωνία εξαγωγής των σιτηρών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Η πρόταση διατυπώνεται σε επιστολή που  δόθηκε από τον Γκουτέρες στον  Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.

«Σιτάρι διχόνοιας»

Τα σιτηρά είναι πηγή ζωής για την Ουκρανία. Αντιπροσωπεύουν μια κρίσιμη πηγή εισοδήματος για τις εξαγωγές και για την προοπτική απόκτησης σκληρού νομίσματος. Αντιπροσωπεύει, ταυτόχρονα, ένα σύμβολο αυτονομίας και ανεξαρτησίας, ακόμη περισσότερο σήμερα που βρίσκεται σε εξέλιξη ο πόλεμος με τη Ρωσία.

Πρόσφατα όμως, στα προβλήματα του Κιέβου προστέθηκε η «μάχη των σιτηρών» που δίχασε την Ευρώπη. Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εισάγει ουκρανικά σιτηρά χωρίς δασμούς εφέτος, έχει προκαλέσει σοκ στους δυτικούς γείτονες του Κιέβου. Η Πολωνία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία εξέφρασαν την αντίθεσή τους. Εκαναν λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό, έναντι των αγροτών των χωρών αυτών, λόγω της εισαγωγής του φθηνότερου, αδασμολόγητου  ουκρανικού σιταριού. Οι εφημερίδες έγραφαν για «σιτάρι διχόνοιας», πυροδοτώντας μάλιστα διλήμματα σχετικά με την άνευ όρων υποστήριξη της Ουκρανίας ακόμη και στον βασικά αντι-ρωσικό πληθυσμό της Πολωνίας. Και η αποζημίωση των 60 εκατομμυρίων ευρώ που χορήγησαν οι Βρυξέλλες για τις ζημιές που υπέστησαν οι Ανατολικο-Ευρωπαίοι αγρότες δεν ήταν αρκετές για τους αγρότες των τριών χωρών.

Αναταραχή για τις επιδοτήσεις

Το πρόβλημα είναι η προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: την αναταραχή που θα προκαλούσε στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) , από την οποία το Κίεβο θα έπαιρνε τη μερίδα του λέοντος στις επιδοτήσεις. «Αν η Ουκρανία γινόταν μέλος της ΕΕ αύριο, θα έπαιρνε μακράν το μεγαλύτερο κομμάτι από τα 386 δισεκατομμύρια ευρώ της ΚΑΠ, η οποία επιβραβεύει τις χώρες με βάση τη γεωργική τους έκταση.

Η ΚΑΠ, είναι άλλωστε των ευρωπαϊκών ταμείων, αφού καλύπτει το 33% του κοινοτικού προϋπολογισμού. Οι αγροτικές εκτάσεις της Ουκρανίας καλύπτουν έκταση μεγαλύτερη από όλη την Ιταλία. Και το μέσο αγρόκτημα  εκτείνεται πάνω από 4.000 στρέμματα, σε σύγκριση με τα μόλις 70 στρέμματα, που είναι ο μέσος όρος  στην ΕΕ», γράφει το Politico.

Η εικόνα μιας υπερ-επιδοτούμενης ουκρανικής γεωργίας από τους κανόνες της ΚAΠ, με προϊόντα ικανά να ανταγωνιστούν χωρίς τελωνειακούς φραγμούς με τους ευρωπαϊκούς ομολόγους και ευνοούνται από το χαμηλό εργατικό κόστος της χώρας, πανικοβάλει τις κυβερνήσεις της Ανατολικής Ευρώπης. Και οι χώρες αυτές, ενώ είναι έτοιμες να καλωσορίσουν το Κίεβο στο ΝΑΤΟ, αρνούνται την ένταξη στην ΕΕ. Και μιλάμε για την ίδια πρώην κομμουνιστική «νέα Ευρώπη» που λατρεύει την ιδέα να εξοπλίσει την Ουκρανία για να χτυπήσει τη Ρωσία, αλλά τρέμει μπροστά στην υπόθεση του αγροτικού ανταγωνισμού.

Πολλές χώρες είναι έτοιμες να «πεθάνουν για το Κίεβο», τουλάχιστον στα λόγια. Αλίμονο όμως, αν αγγίξει τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις που χρηματοδοτούν την οικονομική ανάπτυξη της Ανατολής.