Ο Μάης της μετάλλαξης

Στη δημοκρατία οι εκλογές είναι πάντα κρίσιμες, καθώς εκφράζουν την επιθυμία των πολιτών για συνέχεια ή αλλαγή και την κρίση τους. Αυτόν τον μήνα, όμως, διεξάγονται εκλογές ιδιαίτερης σημασίας στην Ελλάδα και την Τουρκία. Στις τουρκικές –στις 14 Μαΐου– συγκρούονται δύο κόσμοι. Οσο εμείς θέλουμε να κρίνουμε τη γείτονα με βάση τον βαθμό επιθετικότητας που εκφράζει προς την Ελλάδα, η αναμέτρηση μεταξύ των αντιλήψεων του Ερντογάν και των αντιπάλων του είναι σύγκρουση μεταξύ της απολυταρχίας και της δημοκρατίας. Εάν κερδίσει ο Ερντογάν, η Τουρκία θα προχωρήσει στον δρόμο της δικτατορίας. Εάν χάσει, ο νέος πρόεδρος και η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσουν τεράστιες δυσκολίες – και με το ξήλωμα του καθεστώτος που αυτός εδραίωσε και με τις οικονομικές και διπλωματικές δυσκολίες που κληροδοτεί. Οπως και να ‘χει, η Τουρκία θα διανύσει δύσκολη περίοδο απρόβλεπτης διάρκειας και χωρίς να μπορεί κανείς να προβλέψει τις συνέπειες για την ίδια και για τους γείτονές της.

Αυτό που θα κριθεί στις δικές μας εκλογές είναι η ωριμότητα, η ευελιξία και η υπευθυνότητα όσων πρωταγωνιστούν σε κόμματα και δημοκρατικούς θεσμούς.

Ενώ η Ελλάδα θα επηρεαστεί άμεσα απ’ όσα θα συμβούν στην Τουρκία, οι δικές μας εθνικές εκλογές, μια εβδομάδα αργότερα, είναι εξίσου σημαντικές, αν και για πολύ διαφορετικούς λόγους. Εδώ δεν κινδυνεύει η δημοκρατία. Αυτό που θα κριθεί είναι η ωριμότητα, η ευελιξία και η υπευθυνότητα όσων πρωταγωνιστούν σε κόμματα και δημοκρατικούς θεσμούς, καθώς και πόσο οι πολίτες αναζητούν την ανανέωση της πολιτικής μέσα από τη σταθερότητα ή εάν ελπίζουν σε θαύματα μέσα στην ταραχή. (Ας σημειώσουμε ότι είναι ευτύχημα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη αφήνει μια δικλίδα ασφαλείας: η επιστροφή της ενισχυμένης αναλογικής στις επόμενες εκλογές θα μας επιτρέψει να ζήσουμε την περιπέτεια της αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, χωρίς, όμως, να φθάσουμε στο αδιέξοδο της Βουλγαρίας, όπου πέντε εκλογικές αναμετρήσεις σε δύο χρόνια ακόμη δεν κατέληξαν σε βιώσιμο αποτέλεσμα.)

Το πρόβλημα δεν είναι το ίδιο το σύστημα της απλής αναλογικής, το οποίο αντανακλά τη διασπορά θέσεων και αντιλήψεων στην πολιτική και την κοινωνία, όσο το πώς οι πολιτικοί μας δεν έχουν δείξει ότι διαθέτουν τις αρετές που θα επέτρεπαν το σύστημα να πετύχει σταθερότητα μέσω συνεργασιών. Οι θέσεις των κομμάτων –λιγότερο από τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές– αυτό υπογραμμίζουν. Ενώ η Νέα Δημοκρατία διαθέτει πρόγραμμα και παρουσίασε πλούσιο κυβερνητικό έργο, με επιτυχίες, αποτυχίες και σκιές που απαιτούν διερεύνηση, στο επίκεντρο της προσοχής δεν είναι η πολιτική της επόμενης κυβέρνησης όσο η διάθεση για σύγκρουση και το πώς κάθε κόμμα θα διαχειριστεί το διάστημα μεταξύ των εκλογών. Ετσι, η ευθύνη για την εξεύρεση λύσεων πέφτει σε πολίτες και θεσμούς – σε κάθε ψηφοφόρο, στο Σύνταγμα, στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Πρώτα θα μάθουμε προς τα πού εξελίσσεται η κοινωνία μας και μετά ποιοι θα μας κυβερνήσουν.