«Ο Αη Νικόλας είναι φίλος, όχι άγιος»

Κυριακή 26 Μαρτίου, δύση του ηλίου. Εν πλω πάνω στο συριανό τρεχαντήρι «Κάλλια Μ», στα ανοιχτά της Πάρου, με προορισμό την Ερμούπολη.

Σάββατο πρωί, ξηµερώµατα της 25ης Μαρτίου: αναχώρηση με το συριανό τρεχαντήρι «Κάλλια Μ» από την Ερμούπολη με προορισμό τη Νάουσα της Πάρου. Είκοσι τέσσερα ναυτικά μίλια και τέσσερις ώρες πλεύση με ένα παραδοσιακό ξύλινο σκάφος τόσο αργό, που καθετί που συμβαίνει τριγύρω αποτελεί γεγονός. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη ζωή στην επαρχία και δίπλα στη φύση, όπου οι ρυθμοί είναι αρκετά αργοί ώστε να πρωταγωνιστεί ο καιρός και τα φαινόμενά του, οι αλλαγές και οι εποχές του. Και εκείνο το ξημέρωμα ήταν φανερό πως ο χειμώνας αποχωρούσε.

Ο ήλιος μόλις είχε βγει εκτυφλωτικός πάνω από τη Δήλο και το τοπίο έφερνε στον νου τα λόγια του Στράτη Μυριβήλη, που είχε γράψει πως στο Αιγαίο «η άνοιξη βγαίνει από τη θάλασσα». Μια θάλασσα γαλήνια, με ένα ελαφρύ φούσκωμα που είχε ξεμείνει από τις μέρες του βοριά που είχαν προηγηθεί.

Η βραχονησίδα της Νάτας, που οι Συριανοί λένε «Εξαμίλι», εμφανίστηκε στα αριστερά μας σαν υποβρύχιο-φάντασμα και στο βάθος τα βουνά της Νάξου ξεμύτιζαν γιγάντια πάνω από μια γραμμή από σύννεφα, χίλια μέτρα πάνω από τις Κυκλάδες.

Σύντομα φάνηκαν οι απόκρημνες πλαγιές της βορινής ακτής της Πάρου και, όταν περάσαμε το φανάρι στο ακρωτήρι του Κόρακα, τα κάτασπρα σπίτια της Νάουσας έμοιαζαν με χαρμόσυνο πλήθος που μας υποδεχόταν. Σε μια πλατεία, μαθητές ντυμένοι με ρούχα παρέλασης χόρευαν παραδοσιακούς νησιώτικους χορούς, ενώ σε ένα στενό εξελισσόταν ένα πολύχρωμο πανηγύρι με κεράσματα. Οι κάτοικοι της ναυτικής κωμόπολης ήταν όλοι έξω, λες και ήθελαν να απολαύσουν τον τόπο τους τον λίγο καιρό που τους έμενε πριν πάρει μπρος μια ακόμα ξέφρενη τουριστική σεζόν.

Στο παλιό λιμάνι, εκεί όπου κάποτε τα αλιευτικά σκάφη δεν χωρούσαν, η ναυτική παράδοση παλεύει να επιβιώσει. Η Νάουσα είχε έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους των Κυκλάδων, και ενώ σήμερα είναι σημαντικά αποδεκατισμένος, παραμένει ζωντανός, με μερικούς από τους παλιούς ναυτικούς ακόμα να πολεμούν. 

Ανατολή, Σάββατο 25 Μαρτίου. Αναχώρηση με το καΐκι από την Ερμούπολη με προορισμό την Πάρο. Φωτ. Δημήτρης Καραΐσκος.

Ενας από αυτούς είναι και ο καπτα-Νικήτας με τη δεκαπεντάμετρη τρεχαντήρα του, που έχει πρόσφατα συντηρήσει στην εντέλεια, ένα σκάφος φτιαγμένο στην Κοιλάδα της Αργολίδας, ενώ άλλα παρόμοια αλιευτικά στο ίδιο λιμάνι φέρουν το χαρακτηριστικό σήμα του Συριανού ναυπηγείου του Βλάμη. Και, κάπου στο βάθος του όρμου, κοιτώντας δυτικά, το βλέμμα διακρίνει την έδρα των ντόπιων ναυπηγών. Είναι η ναυπηγοεπισκευαστική μονάδα της οικογένειας Αλιπράντη, στο τιμόνι της οποίας βρίσκεται ο Στάθης Αλιπράντης, ένας μάστορας γύρω στα σαράντα που ακολουθεί το χνάρι που άφησε ο χαρισματικός και αγαπητός σε όλους πατέρας του Πέτρος, που έφυγε απρόσμενα πέρυσι από τη ζωή. Πριν φύγει, άφησε ένα δώρο στους νεότερους, ένα τρεχαντήρι οκτώμισι μέτρα σκαρωμένο για μαθήματα ναυτοσύνης. Ενα σκαρί «για να μπορούν να μαθαίνουν οι μαθητές του ομίλου ιστιοπλοΐα», όπως μας λέει ο Μανώλης Σωμαρίπας, ένας ντόπιος νέος επιχειρηματίας και «ψυχή» της τοπικής ναυτικής κοινότητας. Το σκάφος ανήκει στον Ναυτικό Ομιλο της περιοχής, τον «Ναϊά», ο οποίος έχει έναν ξεκάθαρο στόχο που κυνηγά ενεργά: να αναπτυχθεί ο ναυταθλητισμός σε κάθε του μορφή. Ο άνθρωπος που βρίσκεται στο τιμόνι του ομίλου, ο Τάσος Κασαπίδης, είναι από αυτούς που λένε λίγα και κάνουν πολλά.

Στο λιμάνι της Νάουσας: ένα από τα παλιά καΐκια που έχει αναπαλαιώσει εικαστικά η Χριστιάννα Οικονόμου μέσα από το πρόγραμμα «Καράβια που δεν φοβήθηκαν». Φωτ. Δημήτρης Καραΐσκος.

Το τοπίο έφερνε στον νου τα λόγια του Στράτη Μυριβήλη, που είχε γράψει πως στο Αιγαίο «η άνοιξη βγαίνει από τη θάλασσα».

Κάνοντας μια βόλτα προς το ναυπηγείο, στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη, συναντάμε μερικούς πιτσιρικάδες μαθητές του ομίλου να ξεκινούν ένα μάθημα σε σκάφη τύπου «laser», ενώ ένα ολιγόλεπτο περπάτημα προς το ακρωτήρι του Κόρακα μας φέρνει στο κατώφλι του παλιού φάρου, ενός από τους 120 του παλαιού φαρικού μας δικτύου. Στέκεται εκεί από το 1887, φωτίζοντας ακούραστα τα μπουγάζια του βοριά και κοιτώντας εποπτικά προς τη Μύκονο, τη Σύρο και την Τήνο. Στο διάβα μας, ο ερχομός της άνοιξης προδίδεται από τα μοβ λούπινα που φυτρώνουν παντού, αγκαλιάζοντας το καλοστρωμένο μονοπάτι. 

Το βράδυ, στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, στο παλιό λιμανάκι, στήνεται μια λαμπαδηφορία αφιερωμένη στον Παριανό ήρωα της Επανάστασης Παναγιώτη Δημητρακόπουλο. Μέσα στο ήσυχο βράδυ, οι Κυκλάδες μοιάζουν να απλώνονται μακάριες γύρω από την Πάρο, μακριά από τις έγνοιες και τα δεινά του κόσμου, και όλα θυμίζουν αυτό που είχε γράψει ο ποιητής Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου για μια ζωή που «συσπειρώνεται γύρω από την καθημερινή επαγγελία».

Την επομένη μέρα, σε μια βόλτα στα ήσυχα στενά του παλιού οικισμού, ζωντανεύουν οι μαγικές φωτογραφίες που είχαν τραβήξει σπουδαίοι μας φωτογράφοι, όπως ο Σπύρος Μελετζής, η Μαρία Χρουσάκη και η Βούλα Παπαϊωάννου κατά τη δεκαετία του ’50, λίγο πριν οι Κυκλάδες ανακαλύψουν τον τουρισμό. Για λίγα δευτερόλεπτα επικρατεί η ψευδαίσθηση πως, από τότε, λίγα έχουν αλλάξει.

Το απόγευμα, πριν σαλπάρουμε για πίσω, έχει σηκωθεί ένα ελαφρύ, απρόβλεπτο βοριαδάκι. Οι παλιοί ψαράδες λένε να περιμένουμε να πέσει λίγο ο καιρός, αλλά αποφασίζουμε να φύγουμε, κρίνοντας από τις μετεωρολογικές προβλέψεις πως πρόκειται για τοπικό φαινόμενο που θα εξασθενήσει. Λίγο πριν επιβιβαστούμε στο καΐκι, ο Μανώλης Σωμαρίπας μας χαιρετά, ενώ νωρίτερα έχει πει κάτι που μου μένει στο μυαλό: «Ο Αη Νικόλας δεν είναι άγιος, είναι πατέρας, φίλος και αδερφός».

Ο συνταξιδιώτης μου, ο καπετάνιος του καϊκιού, αποκοιμιέται στο αμπάρι και κάθομαι στο τιμόνι. Η θάλασσα μας κουνά ώσπου να βγούμε από τον όρμο της Νάουσας, αλλά μετά αρχίζει να καλμάρει. Ο ήλιος δύει και ο καιρός θυμίζει δειλινό του καλοκαιριού. Μέσα στο ημίφως, η μαύρη σκιά ενός δελφινιού κάνει δίπλα μας ένα σιωπηλό σάλτο. Η λάμψη της Αφροδίτης αντικατοπτρίζεται στο νερό και το φανάρι πάνω στον βράχο του Μέρμηγκα, πέντε μίλια προς τα δυτικά, εκπέμπει ένα μοναχικό σινιάλο.

Βράδυ 25ης Μαρτίου, στο παλιό λιμάνι της Νάουσας. Λαμπαδηφορία που διοργάνωσε η ενορία του Ιερού Ναού Παντάνασσας, αφιερωμένη στον ηγέτη της Επανάστασης στην Πάρο. Φωτ. Δημήτρης Καραΐσκος.

Τα ορεινά χωριά της Τήνου εμφανίζονται πάνω στις πλαγιές του νησιού σαν φωτισμένες νότες σε σκοτεινό πεντάγραμμο. Οταν το στίγμα του φαναριού της βραχονησίδας της Νάτας έρχεται σε ευθεία με τα φώτα των Ιστερνίων, ξέρω πως πλησιάζουμε στη Σύρο. Σύντομα η Ερμούπολη κάνει μεγαλόπρεπη εμφάνιση, σαν μια φωλιά που μας περιμένει. Πέρα από το Ασπρονήσι, τη Νάτα, και τη λάμψη του φάρου του Κόρακα, η Νάουσα, ναυτική πολιτεία και αυτή όπως και η δική μας, αχνοφαίνεται στον ορίζοντα.