Ντοκουμέντο: Η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για την «Κιβωτό του Κόσμου»

Η έρευνα του Συνηγόρου του Πολίτη διενεργήθηκε έπειτα από αναφορές που δέχθηκε στο διάστημα Μαΐου - Σεπτεμβρίου 2022 σχετικά με όσα εκτυλίσσονταν πίσω από τις κλειστές πόρτες των δομών της «Κιβωτού του Κόσμου». Φωτ. ΙΝΤΙΜΕ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΙΑΚΟΣ

Συνθήκες Μεσαίωνα περιγράφονται στο πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για την «Κιβωτό του Κόσμου». Η σύνταξη της έκθεσης ολοκληρώθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου και μόλις τη Μ. Δευτέρα διαβιβάστηκε στην αρμόδια υφυπουργό Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δόμνα Μιχαηλίδου. Στην έκθεση, που αριθμεί 24 σελίδες, περιγράφονται με μελανά χρώματα ο τρόπος λειτουργίας των δομών της οργάνωσης και οι μέθοδοι «διαπαιδαγώγησης» που εφαρμόζονταν σε αυτές. Τιμωρίες που περιελάμβαναν ακόμη και διακοπή σχολικής φοίτησης, εξαναγκασμό σε πολύωρη και υπό δυσμενείς συνθήκες εργασία, ξυλοδαρμούς και απομόνωση καταγράφει ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πόρισμα που φέρει τις υπογραφές του επικεφαλής Ανδρέα Ποττάκη και της βοηθού Συνηγόρου, Θεώνης Κουφονικολάκου.

Για τον πατέρα Αντώνιο, που πλέον αντιμετωπίζει δίωξη για ασέλγεια εις βάρος δύο ανηλίκων, ο Συνήγορος διαπιστώνει ότι το μοντέλο λειτουργίας της «Κιβωτού» βασιζόταν στην κρίση και τις απόψεις του για τη διαπαιδαγώγηση και μεταχείριση των παιδιών και δεν επιδεχόταν κριτική ή αμφισβήτηση. «Το κύρος και η ευρεία κοινωνική αποδοχή που περιέβαλλε τη δημόσια εικόνα του είχαν καταστήσει την “Κιβωτό του Κόσμου” ουσιαστικά υπεράνω κριτικής ή ελέγχου από τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας», αναφέρεται στην έκθεση.

Η έρευνα του Συνηγόρου ξεκίνησε έπειτα από αναφορές που δέχθηκε στο διάστημα Μαΐου – Σεπτεμβρίου 2022 σχετικά με όσα εκτυλίσσονταν πίσω από τις κλειστές πόρτες των δομών της «Κιβωτού του Κόσμου». Ελέγχθηκαν καταγγελίες για αντιπαιδαγωγικές ή και κακοποιητικές συμπεριφορές, ενώ διαβίβασε στον εισαγγελέα τις πληροφορίες για σεξουαλική κακοποίηση φιλοξενουμένων στη δομή που στη διάρκεια της έρευνας περιήλθαν εις γνώσιν του. Αυτές οι αναφορές αποτέλεσαν την αφετηρία της εισαγγελικής έρευνας που είχε ως κατάληξη την άσκηση στις 7 Απριλίου ποινικών διώξεων αφενός κατά του πατρός Αντωνίου για ασέλγεια εις βάρος ανηλίκων και αφετέρου εναντίον πρώην εργαζομένων στη δομή για κακοποιητικές συμπεριφορές εις βάρος αγοριών και κοριτσιών που φιλοξενούνταν στην «Κιβωτό».

«Αξιολόγηση»

Ως προς τη μεταχείριση των ανηλίκων από τους υπευθύνους της δομής, ο Συνήγορος του Πολίτη συγκέντρωσε μαρτυρίες από πρώην φιλοξενουμένους και εργαζομένους, οι οποίοι περιέγραψαν ότι τα φιλοξενούμενα παιδιά υποβάλλονταν σε ένα σύστημα αξιολόγησης. Σε περίπτωση θετικής αξιολόγησης κέρδιζαν προνόμια, όπως για παράδειγμα δικαίωμα εξόδου με φίλους. Σε διαφορετική περίπτωση υφίσταντο συνέπειες που περιελάμβαναν «συναισθηματικά επώδυνες τιμωρίες», όπως ακύρωση προγραμματισμένης συνάντησης με την οικογένεια ή ακόμη και περιορισμό σε απομόνωση, που μπορούσε να διαρκέσει μέχρι και αρκετές εβδομάδες. Ως μέτρο σωφρονισμού εφαρμοζόταν και η διακοπή της σχολικής φοίτησης και μάλιστα σε μια περίπτωση διεκόπη οριστικά η υποχρεωτική φοίτηση στο γυμνάσιο ενός αγοριού, το οποίο υποχρεώθηκε να δουλεύει σε αποθήκη στο υπόγειο του παραρτήματος της «Κιβωτού» στον Κολωνό.

«Το κύρος που περιέβαλλε τη δημόσια εικόνα του (πατρός Αντωνίου) είχε καταστήσει την “Κιβωτό” υπεράνω κριτικής ή ελέγχου από τους φορείς της πολιτείας», αναφέρεται στην έκθεση.

Ως πρωταγωνιστές περιστατικών σωματικής βίας εντός της δομής που φέρονται να έχουν διαδραματιστεί στο διάστημα από το 2014 έως το 2022 και καταγράφηκαν από τον Συνήγορο, περιγράφονται τρεις εργαζόμενοι της «Κιβωτού» – στενοί συνεργάτες του πατρός Αντωνίου. Οι καταγγέλλοντες «εξέφρασαν ομόφωνα την πεποίθηση ότι ο πατέρας Αντώνιος είχε πλήρη γνώση των πρακτικών αυτών, δεδομένου ότι οι εν λόγω συνεργάτες του ήταν πρόσωπα απολύτου εμπιστοσύνης του, ενώ κάποιοι υποστήριξαν ότι επιχείρησαν να θέσουν υπόψη του περιστατικά βίας κατά ανηλίκων, αλλά εκείνος αρνήθηκε να τους μιλήσει».

Παρακολουθήσεις

Στις σελίδες του πορίσματος αναφέρεται ακόμη ότι οι υπεύθυνοι της δομής και συγκεκριμένα η πρεσβυτέρα Σταματία Γεωργαντή διατηρούσε τους κωδικούς πρόσβασης των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ασκούσε έλεγχο στις επαφές και επικοινωνίες τους, ενώ πάγια τακτική της δομής ήταν οι συναντήσεις των παιδιών με συγγενικά τους πρόσωπα να επιτηρούνται και οι τηλεφωνικές επικοινωνίες τους να γίνονται μέσω ανοικτής ακρόασης για τον ίδιο ακριβώς λόγο.

Τα στελέχη της ανεξάρτητης αρχής συγκέντρωσαν μαρτυρίες σύμφωνα με τις οποίες με ευθύνη και πρωτοβουλία των υπευθύνων της δομής η φοίτηση στο λύκειο αρκετών παιδιών, ιδίως αγοριών, παρεμποδιζόταν ή ακόμα και διακοπτόταν και στις περιπτώσεις που τα ίδια τα παιδιά είχαν εκφράσει κατηγορηματικά την επιθυμία τους να συνεχίσουν να φοιτούν στο σχολείο. Αντ’ αυτού τα παιδιά υποχρεώνονταν να απασχολούνται σε βαριές αγροτικές και άλλες εργασίες στο εσωτερικό της δομής, με το πρόσχημα της δήθεν συμμετοχής τους σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, τα οποία όμως δεν είχαν κανενός είδους πιστοποίηση.

Περιορισμοί

Στο ίδιο πνεύμα ο Συνήγορος διαπιστώνει ότι οι υπεύθυνοι της «Κιβωτού» δεν ενίσχυαν ή ακόμα και παρεμπόδιζαν την επαφή των παιδιών με τους γονείς τους ή άλλα συγγενικά πρόσωπα, ακόμη και με τα αδέλφια τους, ενώ τα ανήλικα αγόρια και κορίτσια δεν προετοιμάζονταν με κάποιον τρόπο για το ενδεχόμενο αναδοχής – υιοθεσίας. Στις σελίδες του πορίσματος, τέλος, περιγράφονται αυστηροί περιορισμοί στην κοινωνική ζωή των παιδιών και τη συμμετοχή –ιδίως των κοριτσιών– σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες εκτός της δομής. Κορίτσι που φιλοξενείτο σε δομή του Πειραιά περιέγραψε ότι της επιτρεπόταν να βγαίνει από τη δομή μόνο δύο φορές τον μήνα και μόνο εφόσον η απόδοσή της στις δουλειές του σπιτιού κρινόταν ικανοποιητική, ενώ πρώην φιλοξενούμενη στη δομή της «Κιβωτού» στην Κόνιτσα είπε ότι απαγορευόταν κάθε μετακίνηση κοριτσιών εφηβικής ηλικίας χωρίς συνοδεία.