Ντοκιμαντέρ: Επιτάφιος τα ξημερώματα στολισμένος με αγάπη και… συνθήματα

Στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ που περιγράφει από τη διαδικασία του στολισμού μέχρι την κατανυκτική περιφορά στα πλακόστρωτα σοκάκια τις πρώτες πρωινές ώρες, καθώς το έθιμο αποκτά ξεχωριστό χαρακτήρα στη Σκιάθο.

Ενα τελετουργικό που έφθασε μαζί με Κολλυβάδες μοναχούς του Αγίου Ορους και ρίζωσε σε έναν άλλον τόπο. Δύο Επιτάφιοι οι οποίοι περιφέρονται στα στενά σοκάκια του νησιού στις 4 τα ξημερώματα. Μια πομπή πιστών που ψάλλει δυνατά την ώρα που η φύση ησυχάζει, σαν να θέλει να ακουστεί παντού, ακόμη και να «διακόψει» τον αιώνιο ύπνο των νεκρών. Στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ολην εκείνην την αχόρταστον μαγείαν», ο κινηματογραφιστής Παναγιώτης Κουντουράς παρακολουθεί με την κάμερά του αυτό το μοναδικό έθιμο της Σκιάθου που μπλέκει τη θρησκευτική πίστη με τη λαογραφία και τους ήρωες του Παπαδιαμάντη. Ο τίτλος πάντως είναι δανεισμένος από τον άλλον μεγάλο Αλέξανδρο του νησιού, τον Μωραϊτίδη, τον οποίο επίσης οι Σκιαθίτες τιμούν ιδιαιτέρως και επικαλούνται με σεβασμό σχεδόν εφάμιλλο των ευαγγελιστών.

«Η “μαγεία” του τίτλου έχει να κάνει με αυτή την ατμοσφαιρική διάσταση, την οποία δίνει κυρίως η αλλαγή της ώρας του κλασικού εθίμου της περιφοράς του Επιταφίου. Ηταν στοίχημα για εμάς να καταφέρουμε να αποτυπώσουμε κινηματογραφικά όλη αυτή τη μυσταγωγική τελετουργία, στην οποία παίρνουν μέρος άνθρωποι όλων των ηλικιών· εγώ προσωπικά ένιωσα σαν οι μορφές του Παπαδιαμάντη να ήταν όντως έτοιμες να ξεπηδήσουν μέσα στη νύχτα», μας λέει ο Παναγιώτης Κουντουράς και συμπληρώνει: «Μια άλλη ιδιαιτερότητα ήταν ότι αποφασίσαμε να γυρίσουμε τα πάντα μέσα στα δύο 24ωρα που διαρκεί το έθιμο· ακόμη και οι συνεντεύξεις έγιναν όλες τότε, ώστε να είμαστε ακριβώς μέσα στο κλίμα».

Ο ίδιος δεν είναι από τη Σκιάθο, έχει ωστόσο μεγάλη εξοικείωση με το νησί και τους κατοίκους του, οι οποίοι, είτε μένουν μόνιμα εκεί είτε σε άλλα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού, επιστρέφουν σταθερά για τις ημέρες του Πάσχα και ειδικά για τον Επιτάφιο. Οπως βλέπουμε και στο φιλμ, ήδη από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης και με μεγάλη φροντίδα ξεκινάει στις δύο ενορίες ο στολισμός των Επιταφίων. Μέσα και έξω από τους ναούς οι άνθρωποι προετοιμάζονται για κάτι που ολοφάνερα σημαίνει πολλά για εκείνους. Το τελετουργικό θα κορυφωθεί τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου, οπότε και οι δύο Επιτάφιοι βγαίνουν στα πλακόστρωτα σοκάκια. Στην κορυφή της πομπής της πάνω ενορίας, που είναι και η πιο «σκληροπυρηνική», ένας νεαρός άνδρας φωνάζει με όλη τη δύναμη των πνευμόνων του τους στίχους των διαφόρων εγκωμίων, τους οποίους στη συνέχεια επαναλαμβάνει ψάλλοντας το πλήθος που ακολουθεί. Περίπου δηλαδή όπως συμβαίνει και στις ποδοσφαιρικές κερκίδες…

«Πράγματι είναι πολύ ξεχωριστός ο τρόπος που γίνεται η περιφορά, όπως χαρακτηριστικό είναι και το κοντράστ ανάμεσα στις δύο ενορίες, τη μία που ψάλλει μελωδικά και την άλλη που θέλει να ακουστεί μέχρι τη… Σκόπελο. Το κοινό χαρακτηριστικό πάντως, που το σημειώνει και μία από τους ομιλητές του ντοκιμαντέρ, είναι η αγάπη. Αγάπη για τον τόπο, για την παράδοση, για τον φίλο, ακόμη και για τον εχθρό, ζωντανούς και νεκρούς. Είτε το δεις υπό χριστιανικό πρίσμα είτε υπό καθαρά ανθρωπιστικό, ο κοινός παρονομαστής είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι έρχονται κοντά».

Το ντοκιμαντέρ «Ολην εκείνην την αχόρταστον μαγείαν» πρόκειται να προβληθεί από την ΕΡΤ1 τη Μεγάλη Παρασκευή (14/4) στη 1 μ.μ., ενώ στη συνέχεια θα ξεκινήσει το φεστιβαλικό ταξίδι του.