Νέα μέτρα στήριξης: Κρίνονται από δύο παράγοντες

Με σημαντική υπέρβαση έναντι του επικαιροποιημένου στόχου όσον αφορά τα φορολογικά έσοδα αναμένεται ότι θα κλείσει το 2022.

Η διατήρηση της δυναμικής όσον αφορά τα φορολογικά έσοδα, αλλά και η συγκράτηση της τιμής του φυσικού αερίου θα προσδιορίσουν και τα περιθώρια δημιουργίας πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου κατά το τρέχον έτος, ώστε να χρηματοδοτηθούν πρόσθετα μέτρα στήριξης.

Το 2023 ξεκινά με συγκράτηση των τιμών της ενέργειας, αλλά και με σημαντικές ανατιμήσεις προ των πυλών στο «μέτωπο» των τροφίμων. Ο υπουργός Οικονομικών άφησε και χθες ανοικτό το ενδεχόμενο πρόσθετης στήριξης, θέτοντας όμως ως απαραίτητη προϋπόθεση να μην υπάρξει επίπτωση στην εκτέλεση του προϋπολογισμού της χρονιάς που μόλις ξεκίνησε.

O πήχης για τα φορολογικά έσοδα του 2022 έχει μπει στα 55,135 δισ. ευρώ ενώ μέχρι και τον Νοέμβριο έχουν συλλεγεί τα 50,178 δισ. ευρώ. Λόγω της παράτασης που δόθηκε στα τέλη κυκλοφορίας -από μόνα τους εξασφαλίζουν έσοδα 1 δισ. ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό- η πλήρης εικόνα για την πορεία των εσόδων του 2022 θα σχηματιστεί στο τέλος Φεβρουαρίου. Ωστόσο, με δεδομένη και την «κληρονομιά» του 11μηνου -καταγράφηκε υπέρβαση 444 εκατ. ευρώ στα φορολογικά έσοδα, ποσό σαφώς μεγαλύτερο σε σχέση με τα 190 εκατ. ευρώ που ήταν η υπέρβαση στις επιστροφές των φορολογικών εσόδων- η διατήρηση ή και διεύρυνση του ποσού υπέρβασης είναι πλέον αρκετά πιθανή.

Η οριστική εικόνα για τα έσοδα του 2022 θα προκύψει στο τέλος Φεβρουαρίου αφού ολοκληρωθεί η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ -εκκρεμούν οι δύο τελευταίες δόσεις-, του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, αλλά και των τελών κυκλοφορίας, η προθεσμία για την καταβολή των οποίων εκπνέει επίσης στο τέλος του επόμενου μήνα. Μέχρι τότε, βέβαια, το οικονομικό επιτελείο θα έχει εικόνα και για την πορεία των φορολογικών εσόδων στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς. Καθοριστικής σημασίας είναι η πορεία της κατανάλωσης, αλλά και η διατήρηση της αυξητικής τάσης στις ηλεκτρονικές πληρωμές. Τα έσοδα στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς αναμένεται να επηρεαστούν και από την πορεία των τιμών των καυσίμων και της ενέργειας, καθώς ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και πετρελαιοειδή συμβάλλουν τα μέγιστα και στα έσοδα του ΦΠΑ, αλλά και στα έσοδα από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης.

Το φυσικό αέριο

Αν η πορεία των φορολογικών εσόδων θα κρίνει το κατά πόσο μπορεί να παραχθεί δημοσιονομικός χώρος από το σκέλος των δημοσίων εσόδων, η τιμή του φυσικού αερίου είναι αυτή που θα καθορίσει αν μπορεί να υπάρξει αντίστοιχη «συμβολή» και από το σκέλος των δημοσίων δαπανών. Ο προϋπολογισμός έχει ένα αποθεματικό 1 δισ. ευρώ, το οποίο προορίζεται για να καλύψει τις αυξημένες ενεργειακές ανάγκες των φορέων της γενικής κυβέρνησης, να χρηματοδοτήσει την οριζόντια επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης και να καλύψει το κομμάτι που αντιστοιχεί στον κρατικό προϋπολογισμό για την επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος. Προς το παρόν υπάρχει η εξής θετική συγκυρία:

1. Οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες περιορίζουν τις ενεργειακές ανάγκες και κατά συνέπεια μειώνουν το ύψος των πρόσθετων κονδυλίων που θα απαιτηθούν για τους φορείς της γενικής κυβέρνησης.

2. Η επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης λόγω της μείωσης της τιμής έχει ήδη ψαλιδιστεί. Από 0,25 ευρώ η επιδότηση έχει πέσει από τις αρχές του χρόνου σε 0,15 ευρώ και αυτή η μείωση ισοδυναμεί με εξοικονόμηση περίπου 80 εκατ. ευρώ.

3. Με την τιμή του φυσικού αερίου στην περιοχή των 70-80 ευρώ/MWh, η συμμετοχή που πρέπει να έχει ο κρατικός προϋπολογισμός για να επιδοτηθεί το ηλεκτρικό ρεύμα, είναι από περιορισμένη έως μηδενική.

Αυτό σημαίνει ότι αν συνεχιστεί επί μακρόν η σημερινή κατάσταση, τότε υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να μείνει διαθέσιμο μεγάλο μέρος από το ειδικό αποθεματικό του 1 δισ. ευρώ.

Το ερώτημα στο οποίο θα κληθεί να απαντήσει το οικονομικό επιτελείο -δεδομένου ότι βαδίζουμε ολοταχώς προς την προκήρυξη των εθνικών εκλογών- έχει να κάνει με το αν θα «ρισκάρει» να προβλέψει την παραγωγή δημοσιονομικού χώρου από το ξεκίνημα της χρονιάς προκειμένου να προχωρήσει και στη σχετική διανομή ή αν θα κρατήσει δημοσιονομικό χώρο διαθέσιμο προκειμένου να καλύψει έκτακτες ανάγκες που ενδεχομένως θα προκύψουν κατά τη διάρκεια της χρονιάς.