Μέσα στη βουή του Μήτσου Παπανικολάου

Σε λίγες μέρες κυκλοφορεί ο τόμος «Μήτσος Παπανικολάου. Απαντα τα Ευρεθέντα. Ποιητικά Εργα και Αθησαύριστα Πεζά» από το Ογδοο.

Μέσα στον θόρυβο των ημερών, ανάμεσα σε τραγικά γεγονότα και στον προεκλογικό τζόγο, ένα νέο βιβλίο, μέσα σε δεκάδες άλλα, κλέβει τις εντυπώσεις. Πώς κερδίζει στον κόσμο της εικόνας; Με το που ξεφυλλίζεις τη φιλολογική έκδοση «Μήτσος Παπανικολάου. Απαντα τα Ευρεθέντα.

Ποιητικά Εργα και Αθησαύριστα Πεζά», ένας άλλος κόσμος στη σκιά της ελληνικής κοινωνίας του Μεσοπολέμου αναδύεται μέσα από τη δραματική ιστορία ενός «καταραμένου» ποιητή, που δεν ευτύχησε να αναγνωριστεί στα μόλις 43 χρόνια της ζωής του. Εξαρτήσεις και απαγορευμένα, τότε, πάθη τον οδήγησαν στην εξαθλίωση.

Ογδόντα χρόνια από τον θάνατο του Μήτσου Παπανικολάου στο Δρομοκαΐτειο, από υπερβολική δόση, το Ογδοο κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες μια έκδοση 304 σελίδων για το έργο και τη ζωή του. Στις δεκαετίες 1960-1990 υπήρξαν κάποιες εκδόσεις, αλλά ελλιπείς όπως κρίνονται σήμερα. Η συγκεκριμένη, που επιμελήθηκε με ζήλο και πολύχρονη έρευνα ο Μιχάλης Χ. Ρέμπας, είναι ολοκληρωμένη. Φιλόλογος, καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με δημοσιεύσεις φιλολογικών εργασιών, ο Μ. Ρέμπας φωτίζει νέα, άγνωστα, ποιήματα, εξαιρετικές μεταφράσεις ξένων ομότεχνων του ποιητή και, για πρώτη φορά, 11 αθησαύριστα πεζά έργα.

Πολλοί δεν γνωρίζουν τα ποιήματα του Μήτσου Παπανικολάου, ούτε το όνομά του. Ομως, ίσως έχουν τραγουδήσει το «Μέσα στη βουή του δρόμου» που μελοποίησαν το 2002 οι Domenica, ένα ροκ συγκρότημα που ξεχώρισε τη δεκαετία του ’90 και έντυσε μουσικά ποιήματα του Παπανικολάου και του Λαπαθιώτη.

Να πώς συστήνει ο Θωμάς Κοροβίνης τον ποιητή στον πρόλογο της έκδοσης: «Σπαράγματα της χαμοζωής των στερνών του χρόνων, μας έχουν παραδοθεί: αδειάζει τη βιβλιοθήκη του Λαπαθιώτη και την πουλάει στα παλιατζίδικα δίνοντάς του ελάχιστα απ’ τα κέρδη, έτσι που αγανακτισμένος ο άλλος τον κάνει πέρα, σέρνεται πελιδνός κουρελής στα Χαυτεία, ψωμοζήτουλας στα παρασόκακα της Ομόνοιας, ικέτης σε εκδότες για λίγες δεκάρες, με τους άλλους ποιητές και λογίους που δεν τους ταίριαζε η εικόνα του και δεν ενέκριναν τα τερτίπια του να τον περιφρονούν και να τον αποπαίρνουν». Και συνεχίζει ο συγγραφέας για όσα βίωσε «ο Μήτσος, στα εκστασιακά του ταξίδια στην νταμίρα της ουτοπίας, στις μυτιές και τις ενδοφλέβιες, σε συνοπτικές συνευρέσεις με βίαιους μαχαλόμαγκες και εκβιαστές, σε τεκεδάκια και χαμαιτυπεία της Τρούμπας, σε άγρια μεθύσια παρέα με τον Ναπολέοντα, σε τέτοιες και άλλες εμπειρίες, παράμερα από “την βουή του δρόμου”, όπου σχηματίστηκε η “μορφή της ποιήσεώς” του, μιας χούφτας ποιημάτων δηλαδή, που έγραψε, δημοσίευσε σε περιοδικά, αλλά δεν πρόλαβε να δει τυπωμένα σε συλλογή με τ’ όνομά του».

«Η ποίηση του Παπανικολάου είναι το πουλί που μας χτύπησε το τζάμι και δεν του ανοίξαμε», υπογραμμίζει ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, ενώ ο Μ. Ρέμπας βοηθά τον αναγνώστη να παρακολουθήσει την πορεία του ποιητή, λεπτομέρειες του έργου του, των μεταφράσεων και των πεζογραφημάτων του. Οσο για την μπαλάντα που αγαπήσαμε από τους Domenica, η επιλογή τους να μελοποιήσουν τον λόγο ενός από τους αποκαλούμενους «ελάσσονες» Ελληνες λυρικούς ποιητές του Μεσοπολέμου δείχνει, κατά τον επιμελητή, «πώς μπορεί η λεγόμενη “παραδοσιακή” ποίηση να παραμείνει ζωντανή…».