Μάρκος Φ. Δραγούμης (1934-2023): ο άνθρωπος που λάτρεψε τη μουσική

Ο Μάρκος Φ. Δραγούμης σε νεαρή ηλικία, φωτογραφία που μας έστειλε η κόρη του Ελένη.

Θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει άλλο δρόμο. Hταν άλλωστε συγγενής του Παύλου Μελά, ανιψιός του Iωνος Δραγούμη, εγγονός πρωθυπουργού και γιος υπουργού. Oμως ο Μάρκος Δραγούμης, ο οποίος «έφυγε» πριν από λίγες ημέρες από τη ζωή, δεν πάτησε στα χνάρια του παππού του Στέφανου και του πατέρα του Φιλίππου. Αντιθέτως, πήρε μια άλλη κλίση, από την οικογένεια της μητέρας του, το γένος Βαλαωρίτη: την αγάπη για τα γράμματα και τη μουσική. Eγινε ένας από τους λαμπρότερους μουσικολόγους του καιρού μας, βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών. Η μεγαλύτερη συνεισφορά του ήταν ότι κατάφερε με τη μελέτη και τη γνώση να συνεχίσει το έργο του Οκτάβιου και της Μέλπως Μερλιέ ως «ψυχή» του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

Γεννημένος στην Αθήνα το 1934 άρχισε να αγαπά εξ απαλών ονύχων τη μουσική, ενώ είχε την τύχη να πέσει στα χέρια εξαιρετικών δασκάλων, κάτι που τον έκανε να γίνει σπουδαίος στη διδασκαλία και ο ίδιος. Eμαθε πιάνο, και ανώτερα θεωρητικά με τον συνθέτη Παπαϊωάννου, βυζαντινή μουσική με τον Μαργαζιώτη και παρακολούθησε για δύο χρόνια τη Σχολή Παραδοσιακής Μουσικής του Σίμωνα Καρά. Μετά το τέλος των σπουδών του στην Αθήνα, το 1962, πήγε με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου για μαθήματα μουσικολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με επιβλέποντα καθηγητή τον Εγκον Βέλεσζ. Επιστρέφοντας διορίστηκε καθηγητής Μουσικής και υπεύθυνος του μουσικού τμήματος του γυμνασίου-λυκείου του Κολλεγίου Αθηνών έως το 1988. Παράλληλα, από το 1970 έως το 2003 δίδαξε γενική ιστορία της μουσικής στο Ωδείο Αθηνών και το 1975 έγινε υπεύθυνος του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. «Είχε σπάνια παιδεία. Από γνώστης της δημοτικής μουσικής και της μουσικής των προσφύγων ήξερε και την ευρωπαϊκή μουσική», επισημαίνει στη στήλη ο διευθυντής του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, ακαδημαϊκός Πασχάλης Κιτρομηλίδης.

Αξιος συνεχιστής του έργου της Μέλπως Μερλιέ.

Ο ιστορικός τέχνης Ντένης Ζαχαρόπουλος ήταν ένας άνθρωπος που μαθήτευσε κοντά στον Δραγούμη και διαμορφώθηκε από τη γνωριμία με τον μουσικολόγο, αλλά και μια σειρά από προσωπικότητες με τις οποίες ο τελευταίος έκανε παρέα. Να πώς περιγράφει τον χαρακτήρα του: «Ο Μάρκος είχε ευγένεια, χιούμορ, βαθιά αγάπη για τη μουσική, μια λεπτή και ποτέ προσβλητική του ειρωνεία. Μετέδιδε πάντα γελαστός τις ατελείωτες γνώσεις του σε κάθε κατεύθυνση. Σε αντίθεση με όλους τους σοφολογιότατους “δασκάλους” που έλεγαν συχνά κοινοτοπίες, ήταν ένας θησαυρός εμπειριών, προσωπικής περιπέτειας. Στα μαθήματα με τον Μάρκο, περνούσαμε από τον Γιάννη Χρήστου στους Μπιτλς, από τον Μάλερ στον Μητρόπουλο, από το ρεμπέτικο στην Καθλίν Φεριέ, από τον τελευταίο Λιστ στο Μεσσιάν, και συνήθως όλα οδηγούσαν στον Μπερλιόζ (που ήξερε όσο ελάχιστοι τα χρόνια εκείνα). Ξεκοκαλίζαμε όλο τον 19ο αιώνα, μέχρι τον Μπέλα Μπάρτοκ, τους ρυθμούς, τις λαϊκές μουσικές, τα κείμενα του Μπέλα Μπαλάσζ και τη σχέση ποίησης και κινηματογράφου και αρχαίας και σύγχρονης μουσικής». Η κηδεία του Μάρκου Φ. Δραγούμη πρόκειται να τελεστεί στις 11 το πρωί της Δευτέρας, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Ηταν η «ψυχή» του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.