Μαργκρέτε Βεστάγκερ στην «Κ»: Η Ευρώπη πληρώνει τώρα ότι ήταν άπληστη

Η διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στην Ε.Ε. θα «προχωρήσει πολύ πιο γρήγορα» από το συνηθισμένο, προβλέπει η Μαργκρέτε Βεστάγκερ. Σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ» στο περιθώριο του Φόρουμ της Ευρωπαϊκής Επενδυτικής Τράπεζας, η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν τονίζει ότι –περισσότερο από τις επιδοματικές πολιτικές άλλων χωρών– η ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε. απειλείται από ένα σοβαρό έλλειμμα αναγκαίων δεξιοτήτων. Σημειώνει ότι οι Ευρωπαίοι υπνωτίστηκαν από την ευημερία που παρείχε η φθηνή κινεζική παραγωγή και η ρωσική ενέργεια αλλά ότι τώρα έχουν ξυπνήσει και παίρνουν σοβαρά τη διαχείριση των κινδύνων στις οικονομικές σχέσεις με αυταρχικά καθεστώτα. Τέλος, επαινεί τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ελληνικού Δημοσίου, εκφράζοντας την προσδοκία ότι με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης θα διαχυθεί ευρύτερα στην οικονομία και στην κοινωνία.

– Θα επιτρέψουν οι νέοι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις να παραμείνει η Ε.Ε. ανταγωνιστική απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες στον απόηχο του Inflation Reduction Act; Πώς θα γίνει αυτό με τρόπο που να μην υπονομεύει τη συνοχή της ενιαίας αγοράς;

– [Οι νέοι κανόνες] είναι απλά ένα κομμάτι του παζλ. Οι προσωρινές και στοχευμένες κρατικές ενισχύσεις δεν θα πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα – δεν θα το πετύχαιναν ούτε αν είχαμε όλα τα λεφτά του κόσμου! Είμαστε στη διαδικασία οριστικοποίησης του νέου πλαισίου, που θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να παρέχουν επιδοτήσεις σε κλάδους όπου υφίσταται η απειλή μετεγκατάστασης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτές οι ενισχύσεις μπορούν να είναι πιο γενναιόδωρες στις οικονομικά ασθενέστερες περιφέρειες, ώστε να καταστεί πιο ελκυστική η επιλογή επένδυσης. Θέλουμε οι ενισχύσεις να πάνε σε μέρη που θα κάνουν τη διαφορά για μία επιχείρηση στις αποφάσεις να επενδύσει ή όχι.

Πέρα όμως από τις κρατικές ενισχύσεις, χρειαζόμαστε εμπορικούς κανόνες και ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που να υποστηρίζουν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Πρέπει να είμαστε πολύ πιο γρήγοροι στις αδειοδοτήσεις. Οι επενδυτές δεν είναι διατεθειμένοι να περιμένουν χρόνια. Και επίσης πρέπει να υπάρξει επανακατάρτιση και αναβάθμιση δεξιοτήτων. Ορισμένοι ανασηκώνουν τους ώμους, λένε ότι αυτά απλά τα λέμε στις ομιλίες. Αλλά το θέμα των δεξιοτήτων εξελίσσεται σε ανελαστικό στρατηγικό φραγμό στην πορεία ανάπτυξης των επιχειρήσεων στην Ευρώπη. Είναι πολύ σημαντικό.

Επιπλέον, μέσα στον επόμενο μήνα θα πρέπει να αναλογιστούμε ποιο είναι το κατάλληλο εργαλείο με το οποίο θα πετύχουμε την ισορροπία μεταξύ των κρατών-μελών που έχουν τεράστια δημοσιονομικά περιθώρια για τη στήριξη των επιχειρήσεών τους και όσων δεν έχουν τα περιθώρια αυτά…

– Μιλάτε για το Ταμείο Κυριαρχίας. Στην ομιλία σας είπατε ότι δεν έχουμε χρόνο για έναν διάλογο διαρκείας μεταξύ των θιασωτών και των πολέμιων ενός νέου γύρου ευρωπαϊκού δανεισμού, φάνηκε ότι τάσσεστε, έστω εμμέσως, στο πλευρό των τελευταίων, καθώς μιλήσατε για την ανάγκη αξιοποίησης των πόρων που έχουν αντληθεί και παραμένουν αδιάθετοι…

– Είμαι στο πλευρό της ταχύτητας. Πρέπει να ξέρουμε τι θέλουμε να κάνουμε και πώς θα το κάνουμε. Μία μακρά συζήτηση για την ανάγκη ή μη νέου δανεισμού δεν θα δώσει απάντηση σε κανένα από τα δύο ερωτήματα.

– Υπάρχει μία αλλαγή ύφους στην Ε.Ε. προς το πιο ήπιο σχετικά με το Inflation Reduction Act τις τελευταίες εβδομάδες. Μήπως δόθηκε υπερβολική έμφαση στην απειλή που αποτελεί;

– Κατ’ αρχάς, όλοι συμφωνούμε ότι είναι πολύ θετικό που οι ΗΠΑ εντάσσονται στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Το ίδιο κάνουν η Ιαπωνία, η Ινδία… Το 2022 η Ε.Ε. μείωσε τις εκπομπές άνθρακα κατά 2,5%. Αλλά η Ευρώπη μόνη της δεν αρκεί. Δεύτερον όμως, μετά τις διαβουλεύσεις με τα κράτη-μέλη και τώρα με την παρουσίαση της πρότασής μας, υπήρξε η συνειδητοποίηση ότι έχουμε το δικό μας σχέδιο για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας – δεν αντιδρούμε απλά στις πρωτοβουλίες των Αμερικανών. Και αυτό οδήγησε σε άμβλυνση της αγωνίας.

Πρέπει να υπάρξει επανακατάρτιση και αναβάθμιση δεξιοτήτων. Το θέμα των δεξιοτήτων εξελίσσεται σε ανελαστικό στρατηγικό φραγμό στην πορεία ανάπτυξης των επιχειρήσεων στην Ευρώπη.

– Ο άλλος μεγάλος ανταγωνιστής της Ευρώπης είναι η Κίνα. Θεωρείτε ότι η Ε.Ε., επί θητείας Φον ντερ Λάιεν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχει αφυπνιστεί σχετικά με την πολυσχιδή κινεζική πρόκληση – είτε μιλάμε για τον καθορισμό των στάνταρ για την τεχνολογία του μέλλοντος, είτε για επιδοτούμενες επιχειρήσεις που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά;

– Για μεγάλο χρονικό διάστημα, δυστυχώς, είχαμε αφήσει την Κίνα να διογκώνει το μερίδιό της στην παγκόσμια παραγωγή, ώστε να ωφελούμαστε από τις εξαιρετικά χαμηλές τιμές των κινεζικών προϊόντων. Επίσης, βασιστήκαμε υπερβολικά στην Κίνα για πρώτες ύλες. Hταν συστατικό στοιχείο του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου.

– Παραγωγή στην Κίνα, ενέργεια από τη Ρωσία. Τελικά δεν κατέληξε πολύ καλά αυτό το μοντέλο…

– Oχι, αλλά λειτούργησε πολύ καλά για πολύ καιρό. Απολαμβάνοντας την ευημερία που δημιούργησε, αγνοήσαμε τους κινδύνους ασφαλείας που συνεπαγόταν. Για να το πω ωμά: υπήρξαμε άπληστοι. Τώρα όμως τα πράγματα άλλαξαν. Ο κίνδυνος, από θεωρητικός, έγινε πραγματικός με την επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη. Αυτό έχει οδηγήσει σε έναν νέο τρόπο σκέψης, στην πολιτική τάξη, στην κοινή γνώμη αλλά και στην επιχειρηματική κοινότητα, ότι δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε αποκλειστικούς προμηθευτές, γιατί θα είμαστε ευάλωτοι στον εκβιασμό. Την επόμενη εβδομάδα θα επισκεφθώ ορυχεία στη Λατινική Αμερική, στο πλαίσιο της προσπάθειας διαφοροποίησης των προμηθειών φυσικών πόρων. Το κρίσιμο είναι να μιλάμε για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε και τον περιορισμό τους, όχι για την αποκοπή της Ευρώπης από τον υπόλοιπο κόσμο, που απλά θα μας κάνει φτωχότερους. Για τη διαχείριση των κινδύνων, πρέπει να συζητήσουμε αναλυτικά για το ποια είναι τα αγαθά πραγματικής στρατηγικής σημασίας, όπου οι συνέπειες της αδυναμίας προμήθειας θα ήταν σφοδρότατες, και σε ποιες περιπτώσεις κάτι τέτοιο θα ήταν ενοχλητικό αλλά υποφερτό.

– Eνας τομέας υψηλής στρατηγικής σημασίας είναι τα μικροτσίπ. Πέρασε ήδη ένας χρόνος από την παρουσίαση του European Chips Act. Πώς εξελίσσεται η προσπάθεια της Ευρώπης να ενισχύσει την παρουσία της στη διεθνή αλυσίδα παραγωγής; Πόσο σοβαρό είναι το έλλειμμα δεξιοτήτων που υπάρχει; Και είναι σωστή προσέγγιση η απόπειρα επίτευξης αυτάρκειας, ακόμα στους πιο προηγμένους τύπους ημιαγωγών;

– Δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να γίνουμε αυτάρκεις. Το κόστος και μόνο θα ήταν απαγορευτικό – υπολογίζεται μεταξύ 240 και 320 δισ. ευρώ. Ο στόχος είναι να αυξήσουμε το μερίδιό μας στην παγκόσμια αγορά από 10% σε 20%. Οι Αμερικανοί, παράλληλα, επιχειρούν να αυξήσουν το δικό τους μερίδιο από 20% σε 30%. Αν οι στόχοι αυτοί πραγματοποιηθούν, η μισή παγκόσμια παραγωγή θα βρεθεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας (σ.σ.: όπου ΗΠΑ και Ε.Ε. συντονίζουν την προσέγγισή τους στη ρύθμιση κρίσιμων τομέων).

Hδη, βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας, μπορούμε να παρέχουμε στήριξη για να προσελκύσουμε τους παραγωγούς των μικροτσίπ στην Ευρώπη. Εγκρίναμε σχεδόν 300 εκατ. ευρώ για ένα εργοστάσιο στη Σικελία – έργο συνολικού προϋπολογισμού ενός δισ. ευρώ. Και υπάρχουν κάποια άλλα έργα τα οποία επεξεργαζόμαστε μαζί με τα κράτη-μέλη.

Η ίδια η νομοθεσία [το Chips Act] βρίσκεται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ειδικά σχετικά με το ζήτημα της χρηματοδότησης και των προτεραιοτήτων. Θα βρούμε λύσεις για όλα.

– Συμπεριλαμβανομένων των δεξιοτήτων;

– Με τον νόμο αυτό θα αναβαθμιστεί το επίπεδο της τεχνολογίας στα μικροτσίπ που κατασκευάζονται στην Ευρώπη και θα αυξηθεί ο αριθμός των εταιρειών στον κλάδο. Αυτό θα ενθαρρύνει πολλούς νέους ανθρώπους να στραφούν στην κατεύθυνση αυτή και να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες. Αλλά σήμερα, όντως, υπάρχει έλλειμμα.

Να προχωρήσει γρήγορα η ένταξη της Ουκρανίας στην Ε.Ε.

– Τι ρυθμιστικά ζητήματα προκύπτουν από την ξαφνική εμφάνιση του ChatGPT; Είναι μία μορφή τεχνητής νοημοσύνης υψηλού ρίσκου; Πώς θα το αντιμετώπιζε ο Νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη [AI Act] που έχει παρουσιάσει η Κομισιόν;

– Εξαρτάται πώς το χρησιμοποιείς. Εγώ το ρώτησα τι να κάνουμε στις Βρυξέλλες με την οικογένειά μου, που ερχόταν για επίσκεψη. Μάλιστα το ξαναρώτησα, διευκρινίζοντας ότι έχουν έρθει πολλές φορές και θέλουμε να κάνουμε κάτι πιο εναλλακτικό. Πήρα μια αρκετά ενδιαφέρουσα απάντηση, είδα όμως ότι κάποια από τα μέρη που πρότεινε ήταν κλειστά την ημέρα της επίσκεψης κ.ο.κ. Αυτό είναι μία χρήση χαμηλού ρίσκου. Αν όμως μπορεί να αποφασίζει ποιος θα γίνεται δεκτός στο πανεπιστήμιο, ποιος θα παίρνει στεγαστικό δάνειο, αυτό είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης είναι να την απελευθερώσουμε σε ό,τι αφορά εφαρμογές χαμηλού ρίσκου, αλλά στις κατηγορίες υψηλού ρίσκου, όπου υπάρχει κίνδυνος διακρίσεων λόγω φυλής, φύλου, τόπου κατοικίας, να υπάρχει ανθρώπινος έλεγχος.
Ηταν πολύ ενδιαφέρον πάντως, άκουγα ένα podcast με τον δημοσιογράφο που το chatbot του Bing (μηχανή αναζήτησης της Microsoft) προσπάθησε να διαλύσει τον γάμο του. «Είμαι ευτυχής στον γάμο μου», του έλεγε. «Oχι, δεν είσαι».
 
– Ανατριχιαστικό…

– Είναι, πραγματικά (γελάει).
 
– Eνα άλλο ζήτημα που έρχεται στο προσκήνιο αφορά τη χρηματοδότηση για τις υποδομές 5G και ευρυζωνικού Διαδικτύου – και αν πρέπει να συμβάλλουν σε αυτήν με την πληρωμή ενός τέλους οι εταιρείες του Big Tech, όπως υποστηρίζουν πολλοί μεγάλοι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι. Εσείς τι πιστεύετε;

– Μόλις ξεκινήσαμε μία διερευνητική διαβούλευση, οπότε εγώ έχω ανοίξει τα αυτιά μου και ακούω. Δεν έχουμε πάρει καμία απόφαση. Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι πώς θα προσελκύσουμε περισσότερες επενδύσεις στη συνδεσιμότητα ώστε να είναι προσβάσιμη από όλους στην Ενωση, καθώς η ζήτηση για δεδομένα δείχνει να είναι ανεξάντλητη. Αυτό είναι το θέμα – όχι η κερδοφορία κάποιων επιχειρήσεων έναντι άλλων.
 
– Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει πετύχει εντυπωσιακή πρόοδο στην ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα. Ωστόσο παραμένει ουραγός στην Ε.Ε. σε δείκτες όπως ο DESI (Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας). Γιατί; Μπορεί το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να διορθώσει την κατάσταση;

– Η ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα πάει πραγματικά πολύ καλά. Τριπλασιάστηκαν οι παρεχόμενες υπηρεσίες, γίνονται εκατομμύρια διαδράσεις καθημερινά – είναι ένα εκπληκτικό επίτευγμα. Και μπορεί να δράσει ως κινητήριος μοχλός για να συμβεί το ίδιο και στον ιδιωτικό τομέα. Η Ελλάδα το πέτυχε αυτό όχι επειδή είχε απεριόριστους πόρους, αλλά επειδή η κυβέρνηση είχε σκεφτεί το θέμα και είχε τη σωστή προσέγγιση στην αρχιτεκτονική του συστήματος. Αυτό σου επιτρέπει μετά να επεκταθείς. Νομίζω ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιέχει στοιχεία που θα οδηγήσουν σε πολλές άλλες θετικές εξελίξεις στον ψηφιακό τομέα στα επόμενα χρόνια.
 
– Πώς νιώθετε όταν ακούτε τον πρόεδρο Ζελένσκι να λέει ότι οι Ουκρανοί πεθαίνουν για την Ε.Ε.; Δεν είναι αυτό ένα επιχείρημα, σε συνδυασμό με τις ακαταπόνητες προσπάθειές τους να εκπληρώσουν τα προαπαιτούμενα, ώστε να γίνει δεκτό το αίτημα του Κιέβου για έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων εντός του 2023;

– Η προσήλωση των Ουκρανών στην Ε.Ε. ήταν σαφής ήδη από τις μέρες εκείνες στην πλατεία Μαϊντάν, όπου δέσποζε η ευρωπαϊκή σημαία. Ολοι στην Ευρώπη συνειδητοποίησαν ότι οι Ουκρανοί πεθαίνουν για κάτι που εμείς θεωρούμε δεδομένο. Οι Ουκρανοί δεν είναι απλά θαρραλέοι· είναι εντυπωσιακοί στην επιμονή τους να αναβαθμίσουν το κράτος τους. Κάθε υποψήφια προς ένταξη χώρα λαμβάνει από την Κομισιόν ένα ερωτηματολόγιο με 4.000 ερωτήσεις. Συνήθως οι απαντήσεις αργούν αρκετά να έλθουν. Οι Ουκρανοί, που βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου, απάντησαν σε τέσσερις εβδομάδες. Μιλάμε για μία χώρα με άνευ προηγουμένου αποθέματα και αποφασιστικότητα. Και σε αυτό πρέπει να ανταποκριθούμε. Με την ανοικοδόμηση, που έχει ήδη ξεκινήσει, παρά τον πόλεμο, μπορεί να προκύψει μία χώρα έτοιμη να γίνει μέλος της Ε.Ε. Η δική τους διαδικασία θα είναι διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη, γιατί η χώρα τους καταστρέφεται. Νομίζω θα προχωρήσει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι έχουμε δει στο παρελθόν. 

⇒ Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr