«Λυρικές Διαθέσεις» στην Ουκρανία του 1977

Ο δίσκος κυκλοφόρησε από τη θρυλική εταιρεία του υπουργείου Πολιτισμού της πρώην ΕΣΣΔ Melodyia.

Σαράντα έξι χρόνια πριν στην Ουκρανία (πεδίο πολέμου σήμερα) κυκλοφορούσε ο πρώτος πιθανότατα δίσκος βινυλίου σύγχρονης τζαζ που ηχογραφήθηκε εκεί. Πρόκειται για το «Liricheskoe Nastroenie» (1977) από τη θρυλική εταιρεία του υπουργείου Πολιτισμού της πρώην ΕΣΣΔ Melodyia (Melodia) που ιδρύθηκε το 1964 με διάταγμα υπουργικού συμβουλίου παραμένοντας κρατική έως το 1989. Είχε ένα ισχυρότατο κύκλωμα διανομής και στρατηγικής προώθησης σε περισσότερες από 70 χώρες. Το βασικό ρεπερτόριό της: κλασική μουσική, μουσική Σοβιετικών συνθετών, ιστορικές ηχογραφήσεις κλασικής, λαϊκής μουσικής, λογοτεχνικές, ιστορικές, πολιτικές ηχογραφήσεις και σπουδαίων τζαζ συγκροτημάτων.

Το «Liricheskoe Nastroenie» είναι ο πρώτος και μοναδικός δίσκος ενός κουαρτέτου τριών σημαντικών Ουκρανών μουσικών, Βιατσεσλάβ Νοβίκοβ (πιάνο), Βλαντιμίρ Μολότκοβ (κιθάρα, μπάσο), Βάλερι Κολέσνικοβ (φλούγκελχορν, τούμπα) και του Eλληνα Αλέξανδρου Χρηστίδη (ντραμς) που ζούσε στο Κίεβο (στο εξώφυλλο είναι ο πρώτος από δεξιά). Μολότκοβ, Κολέσνικοβ, Χρηστίδης από το 1969 συνέπραξαν στο Φεστιβάλ Τζαζ του Ντονέτσκ και κατόπιν στα φεστιβάλ Ντνιπροπετρόβσκ και Ντονέτσκ αποσπώντας βραβεία και αναγνώριση από το κοινό. Το ενδιαφέρον του Νοβίκοβ για την τζαζ εκδηλώθηκε στα μέσα των ’60s φέρνοντάς τον κοντά στους Μολότκοβ, Χρηστίδη που έκαναν τρίο. Και οι τέσσερις μαζί έπαιξαν πρώτη φορά στον δίσκο. Ο Νοβίκοβ (σημαντικός ερμηνευτής έργων Σούμπερτ παγκοσμίως), γεννημένος το 1947 στο Χάρκοβο, με εντατική συναυλιακή δράση σε ΕΣΣΔ, Ευρώπη, Ιαπωνία, Βραζιλία, Νότια Κορέα και περγαμηνές κλασικής και τζαζ. Εδώ θυμίζει Bill Evans.

Ο Κολέσνικοβ (1945-2012), θρύλος της ουκρανικής μέινστριμ τζαζ, νικητής διεθνούς τζαζ διαγωνισμού Πράγας (συνεργασίες με Μπελιτσένκο, Βαπίροβ κ.ά.), με χαρακτηριστικό το τολμηρό, χιουμοριστικό scat που έκανε με σόλο τρομπέτας. Ο Μολότκοβ (1947-2005), συνθέτης, ενορχηστρωτής, θεμελιωτής της τζαζ κιθάρας στην Ουκρανία με τεράστιο εκπαιδευτικό έργο και αξιοσημείωτη διεθνή πορεία.

Ο Χρηστίδης, γεννημένος στο Νόβι Σαντ (Σερβία) από Eλληνες γονείς, επηρεάστηκε από την τζαζ και ντίξιλαντ που πλημμύριζαν τους δρόμους της Πράγας όπου μετακόμισαν οικογενειακώς. Στην Τασκένδη αργότερα, άκουγε από το ραδιόφωνο, δώρο των γονιών, τζαζ και συνέλεγε τις χορευτικές τζαζ κυκλοφορίες. Αυτοδίδακτος αρχικά στα ντραμς, συνέχισε σπουδάζοντας κλασικά κρουστά (Μουσική Ακαδημία Κιέβου). Συνεργάστηκε με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα Νέων Κιέβου και την Ορχήστρα Μουσικής Δωματίου Oπερας του Μπαλέτου Κιέβου παράλληλα με την τζαζ δραστηριότητα.

Επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα το 1978 κλείνοντας τον κύκλο της Ουκρανίας. Στην Ελλάδα συμμετείχε σε συγκροτήματα σύγχρονης μουσικής, συναυλίες, ηχογραφήσεις στο «Εδώ Λιλιπούπολη», άλλους δίσκους του Χατζιδάκι (16ετής συνεργασία), των Κυπουργού, Μαρκόπουλου, Ζαφειρέλη, ως σολίστ στο «Canto General» του Θεοδωράκη. Συνέπραξε με διεθνείς ορχήστρες, διετέλεσε κορυφαίος στα κρουστά σε Συμφωνική ΕΡΤ, Εθνική Λυρική Σκηνή, ΚΟΑ. Ηταν ο πρώτος Ελληνας που έπαιξε την «Ψάπφα» (Σαπφώ), το πρώτο έργο για σόλο κρουστά του Ιάννη Ξενάκη, αφιερωμένο στον διακεκριμένο Γάλλο κρουστό, Αλγερινής καταγωγής, πρώτο ερμηνευτή του έργου το 1976 στο Λονδίνο, Σίλβιο Γκουαλντά. Με σύνολά του χάραξε ένα νέο μονοπάτι στην ελληνική μουσική σκηνή με προτεραιότητα ενορχηστρωτικές καινοτομίες και ευρύ ρεπερτόριο.

Ο πρώτος τζαζ δίσκος που ηχογραφήθηκε στη χώρα από τρεις σπουδαίους Ουκρανούς μουσικούς (Νοβίκοβ, Μολότκοβ, Κολέσνικοβ) και τον ντράμερ Αλέξανδρο Χρηστίδη.

Το μουσικό υλικό του δίσκου ποικίλλει. Από την εκδοχή του παραδοσιακού λαϊκού ουκρανικού τραγουδιού «I walk around the gardren» έως τη διεισδυτική ματιά του κουαρτέτου σε τζαζ στάνταρντς. Από τη διασκευή της πανέμορφης μπαλάντας του Αμερικανού τραγουδοποιού Τζίμι Μακχιού «Mood of the love», την ανάπτυξη σύνθεσης βασισμένης σε μουσικό θέμα διάσημου τραγουδιού του Γιούρι Μιλούτιν από τη δημοφιλή κινηματογραφική κωμωδία «Four Hearts» (1941) του Κονσταντίν Γιούντιν έως την επεξεργασία του παραδοσιακού λαϊκού τραγουδιού «Down the river».

Τα κομμάτια μπορεί να μη φέρουν την αυθεντική συνθετική σφραγίδα του κουαρτέτου, αντανακλούν όμως την εμπνευσμένη οπτική και τις πλούσιες ενορχηστρωτικές ιδέες μεταμορφώνοντας τα πρωτότυπα. Δεν λείπουν και οι συνθέσεις μελών του γκρουπ. Τα θαυμάσια «Rainbow» και «Karousel» υπογράφονται από τους Μολότκοβ και Νοβίκοβ αντίστοιχα.

Ξεδιπλώνονται οι δεξιοτεχνικές ικανότητες των μελών με ήρεμο, εκφραστικό, λυρικό τρόπο δικαιολογώντας τον τίτλο «Λυρικές Διαθέσεις». Η προσέγγιση στις διασκευές αναδεικνύει το κυρίαρχο θέμα με πολλούς, διαφορετικούς τρόπους, ενώ απολαμβάνουμε οργανικούς συνδυασμούς, από ντουέτο έως κουιντέτο. Και λέμε κουιντέτο γιατί υπάρχουν στιγμές με πέντε όργανα: ο Μολότκοβ ακούγεται ταυτόχρονα κιθαρίστας και μπασίστας. Ηχογραφήθηκε το 1973 στο στούντιο του Κιέβου, παράρτημα της Melodia, στο διάλειμμα άλλων ηχογραφήσεων σε συνθήκες που δεν ευνοούσαν τον συλλογικό ήχο του τζαζ αυτοσχεδιασμού, χωρίς μπασίστα, με τον Μολότκοβ να καλείται να παίξει και μπάσο για να προστεθεί ο ήχος κιθάρας και σόλο (σε άλλο χρόνο) στο προηχογραφημένο υλικό. Στο οπισθόφυλλο πάντως η μέθοδος χαρακτηρίζεται συνηθισμένη στη σύγχρονη τεχνική ηχογράφησης.

Το άλμπουμ αγγίζει υψηλότατα αισθητικά επίπεδα μεταδίδοντας ένα ολόφρεσκο μωσαϊκό ρυθμών-μελωδιών που διαπερνά πολλές συνιστώσες του είδους: κουλ τζαζ, ηλεκτρική, σύγχρονη, μόνταλ, τζαζ φανκ, με έμφαση στον αυτοσχεδιασμό.