Κίνα: Με το γουάν θέλει να εκθρονίσει το δολάριο

Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Τσιν Γκανγκ έκανε σαφές ότι το Πεκίνο είναι διατεθειμένο να μεσολαβήσει για να επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.

Το Πεκίνο μεσολάβησε πρόσφατα για την αποκατάσταση των σχέσεων  Ιράν και Σαουδικής Αραβίας , αφού προηγουμένως είχε πείσει το Ριάντ να ενταχθεί στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης.

Τώρα το Πεκίνο συζητά με τους Σαουδάραβες να εξετάσουν το ενδεχόμενο να πληρωθούν σε γουάν, μέρος των προμηθειών πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας στην Κίνα. Αλλά και ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα που επισκέφθηκε πρόσφατα το Πεκίνο υπέγραψε μια συμφωνία για το εμπόριο «χωρίς την ανάγκη δολαριοποίησης».

Η Κίνα ακολουθεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική στη Βραζιλία: την περασμένη εβδομάδα, και οι δύο χώρες ανακοίνωσαν ότι σκοπεύουν να βασίζονται όλο και περισσότερο στα δικά τους νομίσματα στο μελλοντικό διμερές εμπόριο.

Η Βραζιλία, η μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής, σκοπεύει να πραγματοποιήσει ορισμένες από τις εμπορικές και χρηματοοικονομικές της συναλλαγές απευθείας στο μέλλον και να ανταλλάξει γουάν με ρεάλ και αντίστροφα – χωρίς να περάσει από το δολάριο. «Η προσδοκία είναι ότι αυτό θα μειώσει το κόστος, θα ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο το διμερές εμπόριο και θα διευκολύνει τις επενδύσεις», ανακοίνωσε η Υπηρεσία Προώθησης Εμπορίου και Επενδύσεων της Βραζιλίας (ApexBrasil). Η Κίνα είναι άλλωστε ο κύριος αγοραστής σιδηρομεταλλεύματος, σόγιας, κρέατος, ζάχαρης και πολτού από τη Βραζιλία.

Ενεργή στη διεθνή σκηνή

Σε κάθε περίπτωση , η Κίνα καθίσταται ολοένα και πιο ενεργή στην παγκόσμια σκηνή. Όπως  εξηγεί ο Μάριο Ντεάλιο ,καθηγητής διεθνών οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο , αυτές οι κινήσεις αποτελούν μέρος «μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής με την οποία το Πεκίνο στοχεύει να αποσυνδέσει το εμπόριο με άλλες χώρες ,από το δολάριο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η συναλλαγματική ισοτιμία του γουάν δεν μπορεί να κυμαίνεται ελεύθερα, αλλά μόνο εντός των ορίων που έχουν καθοριστεί από τις κινεζικές αρχές, το ζήτημα δεν είναι μόνο νομισματικό, αλλά πιο καθαρά πολιτικό», τονίζει ο Ιταλός καθηγητής.

Η αποδοχή του γουάν  αντί του δολαρίου για ορισμένες χώρες ,σημαίνει επίσης αποφυγή του κινδύνου που συνδέεται με τις δυτικές κυρώσεις στη  Ρωσία,μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Είναι δηλαδή ένας τρόπος για να αποφευχθούν διάφορες μορφές εμπάργκο από τις Ηνωμένες Πολιτείες στα συναλλαγματικά τους αποθέματα.

Νότος και γουάν

Εκτός από τη Βραζιλία, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία χρησιμοποιούν επίσης το γουάν πιο συχνά για τη διεξαγωγή εμπορικών συναλλαγών. Οι χώρες θέλουν να αποφύγουν τους κινδύνους από παράγοντες όπως η γεωπολιτική, δήλωσε ο Τσού Γιουν ,πρόεδρος του Silk Road Fund και πρώην επικεφαλής του διεθνούς τμήματος της Τράπεζας της Κίνας.

Από την κινεζική άποψη, το νόμισμα αναφοράς αυτού που παλαιότερα ονομαζόταν Τρίτος Κόσμος, θα πρέπει να γίνει το γουάν . Αν αυτός ο στόχος επιτευχθεί, το κεντρικό νόμισμα που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όλες τις συναλλαγές σε αυτό το σύστημα δεν θα είναι πλέον το δολάριο , αλλά το γουάν.
Μια σημαντική πτυχή είναι η τοποθέτηση του κινεζικού νομίσματος ως διεθνούς μέσου πληρωμής. Η Κίνα απέχει βέβαια ακόμη πολύ από το να μπορέσει να επιτεθεί στην ηγετική θέση του δολαρίου.

Παγκόσμια ανησυχία

Η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχει παγκόσμια ανησυχία για τον ρόλο του δολαρίου ΗΠΑ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Αυτές οι ανησυχίες υπάρχουν τόσο μεταξύ των φιλικών προς την Αμερική χωρών όσο και μεταξύ εχθρών όπως η Ρωσία και η Κίνα. Υπήρχαν πάντα ανησυχίες μεταξύ των ευρωπαίων συμμάχων σχετικά με το γιατί το ευρώ δεν είναι τόσο δημοφιλές όσο το δολάριο. Τους τελευταίους μήνες, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αύξησε τα επιτόκια κατά περισσότερες από 400 μονάδες βάσης σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό.

Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες χώρες που διαθέτουν ομόλογα σε δολάρια βλέπουν το κόστος εξυπηρέτησης αυτών των ομολόγων να εκτοξεύεται στα ύψη. Πολλές αναδυόμενες βιώνουν τη χειρότερη κρίση ρευστότητας στην ιστορία τους καθώς αυξάνονται οι ελλείψεις σε δολάρια. Χώρες όπως η Γκάνα, η Κένυα, το Πακιστάν και η Σρι Λάνκα βρίσκονται στο χείλος της κατάρρευσης.

Η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να επιβάλει κυρώσεις στη ρωσική κεντρική τράπεζα και να παγώσει τα συναλλαγματικά της αποθέματα έχει προκαλέσει σοκ σε πολλές χώρες. Η ανησυχία είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν πλέον την εξουσία να επιβάλλουν κυρώσεις σε οποιαδήποτε κεντρική τράπεζα.

Οι ανησυχίες για την κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ εξηγούν γιατί οι κεντρικές τράπεζες αγόρασαν ποσά ρεκόρ χρυσού το 2022. Οι περισσότερες από αυτές τις αγορές έχουν πραγματοποιηθεί σε χώρες που διατηρούν αποστάσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες ,όπως η Τουρκία, η Κίνα, η Ινδία και χώρες της Μέσης Ανατολής.

Οι εξαγωγές της Κίνας αυξάνονται απροσδόκητα

Υπάρχει μια συνεχής συζήτηση για το αν το κινεζικό γουάν μπορεί να εκθρονίσει το δολάριο. Μια από τις μεγαλύτερες ειδήσεις forex της χρονιάς ήταν ότι η Ρωσία πρόσφατα έστρεψε την προσοχή της στο κινεζικό γουάν. Και καθώς η επιρροή της Κίνας στις αναπτυσσόμενες αγορές αυξάνεται, η ζήτηση για το γουάν  θα μπορούσε να αυξηθεί. Ηδη ,πολλές αφρικανικές χώρες έχουν αγκαλιάσει το γιουάν.

Για να εκθρονίσουν το δολάριο, οι χώρες πρέπει να εμπιστευτούν το Πεκίνο και τις ενέργειές του. Αυτή τη στιγμή, οι περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των συμμάχων, είναι πολύ καχύποπτες με το Πεκίνο. Το πιο σημαντικό, υπάρχουν ενδείξεις ότι η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας έχει κορυφωθεί.

Η ισχύς του δολαρίου

Το δολάριο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 62% του συνόλου των συναλλαγματικών αποθεμάτων που διατηρούνται παγκοσμίως, ακολουθούμενο από το ευρώ, το γιεν, τη λίρα και το ελβετικό φράγκο.

Το κινεζικό νόμισμα βρίσκεται στην έκτη θέση με περίπου 2%.

Οικονομολόγοι με επικεφαλής τον Μπάρι Ειχενγκριν από το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια και την Καμίλ Μακέρ  της γαλλικής κεντρικής τράπεζας ,δημοσίευσαν πρόσφατα μια μελέτη που αναλύει τις δυνατότητες του γουάν ως αποθεματικού νομίσματος. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η αντικατάσταση του δολαρίου δεν θα είναι εύκολη ή γρήγορη. Όλο και περισσότερες χώρες όμως αρχίζουν να συναλλάσσονται σε γουάν. « Η σημερινή θέση του γουάν είναι παρόμοια με εκείνη του δολαρίου τη δεκαετία του 1950. Θα χρειαστούν μόνο μερικές δεκαετίες για να φτάσει το γουάν  σε ισοτιμία», εκτιμούν στην ανάλυσή τους οι δυο οικονομολόγοι.

Αντίθετα, οι Κινέζοι θα μπορούσαν να καταφέρουν να ξεπεράσουν το ευρώ. Το κινεζικό γουάν ξεπέρασε το ευρώ και έγινε το δεύτερο πιο σημαντικό νόμισμα στα συναλλαγματικά αποθέματα της Βραζιλίας, σύμφωνα με έκθεση της κεντρικής τράπεζας της Βραζιλίας. Πριν από το 2018, οι Βραζιλιάνοι δεν είχαν καθόλου γουάν στο καλάθι νομισμάτων τους.

Στα τέλη του 2022, το γουάν αντιπροσώπευε το 5,37% των συμμετοχών της Κεντρικής Τράπεζας της Βραζιλίας, ξεπερνώντας το μερίδιο του ευρώ, το οποίο ήταν 4,74%. Η Βραζιλία διαθέτει το 80,42 %των συναλλαγματικών της αποθεμάτων σε δολάρια.

Στόχος της Κίνας σε πρώτη φάση, είναι η αποδολαροποίηση να ξεκινήσει από τις χώρες BRICS ,όπως η Βραζιλία ,η Ρωσία, αλλά και η Ινδία, που φαίνεται να  είναι προορισμένη να πλησιάζει όλο και πιο κοντά στην Κίνα. Η Ινδία δεν ήταν ποτέ εντελώς φιλοδυτική, αλλά έχει διατηρήσει την ισχυρή της ανεξαρτησία και εξακολουθεί να έχει σημαντικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Παραμένει ανοιχτή στην Ευρώπη, έχει συμφωνίες με τις ΗΠΑ, αλλά δεν έχει ως σημείο αναφοράς το δολάριο.

ΕΕ και γουάν

Ο Ιταλός καθηγητής Μάριο Ντεάλιο λέει μάλιστα πως δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι και στην Ευρώπη θα υπάρξουν συναλλαγές σε γουάν όταν υπάρξει μια πραγματική παγκόσμια επανεκκίνηση και θα χρειαστεί να αγοραστούν πρώτες ύλες. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα δολάρια δεν θα γίνονται δεκτά για πληρωμή, αλλά ότι στην περίπτωση αυτή η συναλλαγματική ισοτιμία γουάν/δολαρίου θα χρησιμοποιηθεί για τον καθορισμό του ποσού.

Αυτό το σενάριο κινδυνεύει να γίνει ακόμη πιο συγκεκριμένο για τις «νέες» πρώτες ύλες, που συνδέονται με την ενεργειακή μετάβαση.

Η Γερμανία έχει εδώ και καιρό περισσότερο εμπόριο με την Κίνα παρά με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πριν από χρόνια, η Ευρώπη εγκατέλειψε τις πρωτοποριακές της θέσεις στα ηλεκτρονικά υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως βλέπουμε σήμερα στην περίπτωση της τεχνητής νοημοσύνης, και ως εκ τούτου καλείται τώρα να αγοράσει ό,τι προέρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να κρατήσει πολύ.Το είπε σαφέστατα ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν μετά την επίσκεψης του στο Πεκίνο. Η Ευρώπη δεν πρέπει να είναι «οπαδός» , είτε της Αμερικής είτε της Κίνας, αλλά να βαδίσει το δικό της ανεξάρτητο δρόμο.

Θα μπορέσει όμως  η Ευρώπη να συνεχίσει να παίζει σε δύο ταμπλό; Αν λάβουμε υπόψη και τις στρατιωτικές πτυχές, η απάντηση είναι αρνητική. Μένει να δούμε αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν την ικανότητα και τη δύναμη να φτιάξουν ένα «τραπέζι» και να πείσουν την Ευρώπη να τις ακολουθήσει. ‘Η  αν αυτή η προσφορά θα προέλθει από τους Κινέζους…