Καταπατημένα ακίνητα: Οι προθεσμίες για την εξαγορά και ποιοι δικαιούνται έκπτωση

Δικαίωμα εξαγοράς δεκάδων καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου αποδίδοντας τίτλους ιδιοκτησίας – έπειτα από 100 χρόνια – δίνει νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως τις 2 Φεβρουαρίου. Πρόκειται για ακίνητα σε περιοχές σε όλη τη χώρα για τα οποία δεν υπάρχει σαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς και το Δημόσιο αντιμάχεται με κληρονόμους ή και αγοραστές. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα «χέρια» καταπατητών βρίσκεται το 40% της γνωστής δημόσιας ακίνητης περιουσίας.

Όπως τονίζει ο υπουργός Οικονομικών στο εισαγωγικό σημείωμα, βασικός στόχος του νομοσχεδίου είναι η επίλυση ενός διαχρονικού προβλήματος γύρω από το ιδιοκτησιακό καθεστώς των κατεχόμενων δημόσιων ακινήτων και η αποκατάσταση προσώπων που διατηρούν στα ακίνητα αυτά την κατοικία τους ή τον τόπο άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, δικαίωμα εξαγοράς έχουν οι ιδιώτες που κατέχουν τα ακίνητα πάνω από τουλάχιστον 30 ή 40 χρόνια ανά περίπτωση, καταβάλλοντας τίμημα το ύψος του οποίου θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων. Η καταβολή του μπορεί να πραγματοποιηθεί εφάπαξ με έκπτωση 10% ή σε έως 60 μηνιαίες δόσεις όχι μικρότερες από 100 ευρώ το μήνα. Μάλιστα στην περίπτωση που ο ιδιώτης έχει εγγραφεί ήδη ως ιδιοκτήτης στο Κτηματολόγιο, τότε θα έχει έκπτωση 50%.

Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση που ο αιτών προβαίνει στην εξόφληση του τιμήματος εξαγοράς, εντός ενός (1) μηνός από την κοινοποίηση σε αυτόν του πιστοποιητικού αποδοχής υποβάλλει αποδεικτικό εξόφλησης στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία. Σε 15 μέρες το πολύ εκδίδεται η απόφαση εξαγοράς και μεταγράφεται στο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο.

Αν ο αιτών ζητήσει εξόφληση με δόσεις, εντός 1 μηνός από την εξόφληση της τελευταίας δόσης, υποβάλλει το αποδεικτικό εξόφλησης στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία για να λάβει σε 15 μέρες την απόφαση εξαγοράς προκειμένου να ολοκληρωθεί η μεταγραφή.

Στην περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή,  ο αιτών, εντός 1 μηνός από την κοινοποίηση του πιστοποιητικού αποδοχής, οφείλει να υποβάλει αίτηση τακτοποίησης και υπαγωγής του στον ν. 4495/2017 (Νόμος Σταθάκη). Ειδικά στην περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή, για την έκδοση της απόφασης εξαγοράς απαιτείται, εκτός από το τίμημα εξαγοράς, να εξοφληθεί το πρόστιμο υπαγωγής στον ν. 4495/2017 και να προσκομιστεί στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία η βεβαίωση περαίωσης της διαδικασίας υπαγωγής στον ν. 4495/2017.

Εάν το τίμημα εξαγοράς δεν εξοφληθεί είτε εφάπαξ είτε δεν καταβληθεί η πρώτη δόση,  δεν εκδίδεται απόφαση εξαγοράς και η υπόθεση τίθεται στο αρχείο. Όταν προβαίνει στην εμπρόθεσμη εξόφληση του τιμήματος εξαγοράς, υποβάλλει αμελλητί το σχετικό αποδεικτικό καταβολής στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία για την άμεση ενημέρωσή της. Επίσης, προβλέπεται ότι οι δόσεις που έχουν καταβληθεί δεν επιστρέφονται, εφόσον δεν υπερβαίνουν το σαράντα τοις εκατό (40%) του τιμήματος εξαγοράς, όμως σε βάρος του αιτούντος δεν θα βεβαιώνεται αποζημίωση αυθαίρετης χρήσης για το δημόσιο ακίνητο για το χρονικό διάστημα που αντιστοιχεί στο μη επιστρεφόμενο ποσό.

Στην περίπτωση που  ο αιτών δεν διατηρήσει την κύρια και μοναδική του κατοικία ή την άσκηση της δραστηριότητας  για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 5 ετών από την έκδοση της απόφασης εξαγοράς, τότε επέρχεται η αυτοδίκαιη λήξη ισχύος της τελευταίας με όλες τις προβλεπόμενες συνέπειες.

Επιπλέον έκπτωση μπορούν να τύχουν οι αιτούντες στις εξής περιπτώσεις :

• κατοχή πάνω από τα τουλάχιστον 30 ή 40 χρόνια , κατά περίπτωση: μείωση κατά  1% την ανά έτος. Για παράδειγμα, για 90 χρόνια κατοχή, προσφέρεται έκπτωση 50%, που είναι και το ανώτατο πλαφόν μείωσης του τιμήματος, λόγω παλαιότητος.
• εάν ο αιτών είναι άτομο με αναπηρία 80% και άνω, ή και εάν είναι πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα 1 έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ: μείωση τιμήματος κατά 30%.
• για αναπηρία 67%-79% προβλέπεται έκπτωση 20%. Έκπτωση έχει και κάθε πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα 1 έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ.
• παλιννοστούντες ομογενείς, ο οποίος έχει εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή είναι μόνιμος κάτοικος παραμεθόριων περιοχών: μείωση 20%.
• πολύτεκνοι: μείωση 20%, εφόσον έχουν ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, ή ετήσιο οικογενειακό 80.000 ευρώ.
• τρίτεκνοι: μείωση 15%  εάν το ετήσιο ατομικό εισόδημα δεν ξεπερνά τα 25.000  ευρώ ή τα 40.000 το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα.
• μονογονεϊκές οικογένειες: μείωση 15%
• μακροχρόνια άνεργοι: 15%
• δικαιούχοι Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος – ΚΕΑ: μείωση 20%
• εάν εντός του ακινήτου υφίσταται κτίσμα που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του αιτούντος: έκπτωση 20%.

Με βάση το νομοσχέδιο το 50% του τιμήματος που εισπράττει το Δημόσιο, αποδίδεται στην ΕΤΑΔ που αποτελεί θυγατρική του «Υπερταμείου» Αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας. Εξαγορά κατεχόμενων ακινήτων του Δημοσίου θα μπορεί να γίνει:

• με κατοχή από ιδιώτη τουλάχιστον 30 χρόνια, αν υπάρχουν τίτλοι αγοράς ή ιδιοκτησίας  και κτίσματα προ του 1992
• με κατοχή επί τουλάχιστον 40 χρόνια εφόσον υπάρχει κτίσμα (που αποτελεί και μοναδική κατοικία ή εμπορική εκμετάλλευση –πχ βιοτεχνία- του ιδιώτη) πριν από το 1982.

Εξαιρέσεις

Δεν είναι δυνατή η εξαγορά δημοσίου ακινήτου, εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημόσιου συμφέροντος όπως εθνικής άμυνας, δημόσιας ασφάλειας, δημόσιας υγείας, χωροταξικού ή πολεοδομικού σχεδιασμού ή άλλης αιτιολογημένης κρατικής ανάγκης.