Η ώρα της αλήθειας για την οικονομία

«Κλειδώνει» τις επόμενες μέρες ο πληθωρισμός του 2022, με τις προβλέψεις να ρίχνουν τη μέση ετήσια μεταβολή λίγο κάτω από το 10% και εντός των προβλέψεων -ενδεχομένως και λίγο χαμηλότερα- που έχουν αποτυπωθεί στον κρατικό προϋπολογισμό.

Αρχές Μαρτίου, από την άλλη, θα ανακοινωθεί η πορεία του ΑΕΠ για τη χρονιά που φεύγει, με το ενδεχόμενο αναθεώρησης των στοιχείων για όλα τα τρίμηνα του 2022 να παραμένει ανοικτό. Καθοριστικής σημασίας θα είναι η πορεία της κατανάλωσης κατά το δ’ τρίμηνο της χρονιάς που φεύγει, καθώς σε πολύ μεγάλο βαθμό θα καθορίσει το αν το ΑΕΠ θα κλείσει εντός των προβλέψεων (+5,6%).

Η εκτίμηση της Eurostat

Στις 6 Ιανουαρίου η Eurostat θα δώσει την πρώτη της εκτίμηση για την πορεία του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή τον Δεκέμβριο, ενώ στις 12/1 η Ελληνική Στατιστική Αρχή θα ανακοινώσει τα στοιχεία και του εθνικού δείκτη τιμών. Και για τον τελευταίο μήνα του χρόνου -τα στοιχεία του οποίου θα «κλειδώσουν» και τη μέση ετήσια μεταβολή του πληθωρισμού- υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι θα συνεχιστεί η αποκλιμάκωση του ρυθμού μεταβολής. Τον Νοέμβριο, ο εθνικός δείκτης έκλεισε με αύξηση 8,5%.

Τον Δεκέμβριο καταγράφηκε περαιτέρω αποκλιμάκωση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος (σ.σ.: οι αυξήσεις που ανακοινώθηκαν στις 20 Δεκεμβρίου από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας αφορούν τον Ιανουάριο και όχι τον Δεκέμβριο), ενώ το πετρέλαιο θέρμανσης βρέθηκε να πωλείται -και εξαιτίας των συνδυασμένων επιδοτήσεων από διυλιστήρια και κράτος- ακόμη και κάτω από το 1 ευρώ το λίτρο.

Σε χαμηλά -δεδομένων των συνθηκών- επίπεδα διαμορφώθηκαν οι τιμές των καυσίμων κίνησης, με την αμόλυβδη να πλησιάζει πολύ στα επίπεδα του Δεκεμβρίου του 2021, κάτι που σημαίνει σχεδόν μηδενική μεταβολή και απ’ αυτό το «μέτωπο». Όσον αφορά το φυσικό αέριο, υπήρξαν «σκαμπανεβάσματα» μέσα στον τελευταίο μήνα του έτους, ωστόσο ο μήνας και η χρονιά κλείνουν με τη χρηματιστηριακή τιμή να διαμορφώνεται πολύ κοντά στα περσινά επίπεδα. Βέβαια, ο πληθωρισμός επηρεάζεται από την τιμή λιανικής. Ωστόσο, τα 12-13 λεπτά του Δεκεμβρίου δεν ήταν πολύ υψηλότερη τιμή από την αντίστοιχη του Δεκεμβρίου του 2021, μήνα κατά τον οποίο η ενεργειακή κρίση είχε ήδη «φουντώσει» και ας μην είχαν ξεσπάσει ακόμη οι εχθροπραξίες στην Ουκρανία.

Οι τιμές των τροφίμων

Καθοριστικός παράγοντας για τη μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή τον Δεκέμβριο θα είναι η πορεία των τιμών των τροφίμων. Τυχόν συνεχιζόμενη άνοδος θα επιβαρύνει και το ποσοστό του Δεκεμβρίου, αλλά και τον μέσο δείκτη για ολόκληρη τη χρονιά. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή μέχρι και τον Νοέμβριο κινούνταν στην περιοχή του 9,5%. Για το σύνολο της χρονιάς, το ποσοστό θα κινηθεί ανοδικά, καθώς θα «φύγουν» τα στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2021 και θα προστεθούν τα στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2022. Ακόμη κι αν υπάρξει αποκλιμάκωση του ρυθμού μεταβολής κατά τον τελευταίο μήνα της φετινής χρονιάς, είναι δεδομένο ότι θα έχουμε ένα ποσοστό στην περιοχή του 8% δηλαδή σαφώς υψηλότερο σε σχέση με το ποσοστό του Δεκεμβρίου του 2021. Ο προϋπολογισμός του 2023 έχει συνταχθεί με πρόβλεψη για μέσο ετήσιο ποσοστό της τάξεως του 9,9%. Είναι πιθανό το τελικό αποτέλεσμα να είναι κατά μερικά δεκαδικά της μονάδας μικρότερο.

Η πορεία του ΑΕΠ

Το 9μηνο του 2022 έκλεισε με ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του 5,9%, οπότε το αν θα επιτευχθεί ή όχι ο στόχος για ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά 5,6% (σ.σ.: είναι το ποσοστό που έχει γραφτεί στον προϋπολογισμό του 2023) θα εξαρτηθεί από τις επιδόσεις της οικονομίας κατά το δ’ και καθοριστικό τρίμηνο. Έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα με τη «συγκράτηση» του ρυθμού ανάπτυξης στο 2,8% κατά το γ’ τρίμηνο, για να επιτευχθεί το +5,6% για το σύνολο του έτους, πρέπει να καταγραφεί πολύ υψηλό ποσοστό ανάπτυξης στο διάστημα Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου, ποσοστό που θα υπερβεί ακόμη και το 5%. Έτσι, η καθοριστική παράμετρος θα είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό η κατανάλωση του δ’ τριμήνου και ειδικά κατά την περίοδο των εορτών. Το ΑΕΠ του δ’ τριμήνου έχει ένα σοβαρό «βαρίδι» και αυτό είναι το ολοένα και μεγαλύτερο έλλειμμα στο ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών. Η επιταχυνόμενη αύξηση της αξίας των εισαγωγών, και όχι μόνο εξαιτίας των προϊόντων ενέργειας, επιβαρύνει πολύ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ενώ στο δ’ τρίμηνο δεν υπάρχουν πλέον τα αυξημένα έσοδα του τουρισμού για να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά. Καθοριστικής σημασίας θα είναι, βέβαια, και η πορεία των επενδύσεων. Στο δ’ τρίμηνο έχουν αρχίσει να πέφτουν στην οικονομία οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και αυτό μπορεί να αποτυπωθεί θετικά.

«Τεχνικής φύσεως» εκκρεμότητα

Για το ΑΕΠ του 2022 υπάρχει και μια σοβαρή «τεχνικής φύσεως» εκκρεμότητα, η οποία αναμένεται να κλείσει μέχρι τις αρχές Μαρτίου, οπότε και θα ανακοινωθεί από την ΕΛΣΤΑΤ η πρώτη εκτίμηση για το σύνολο της χρονιάς που φεύγει. Η εκκρεμότητα έχει να κάνει με την αποτύπωση στο ΑΕΠ των επιδοτήσεων που δίνονται για τους λογαριασμούς της ηλεκτρικής ενέργειας. Ενώ οι επιδοτήσεις -ύψους πολλών δισ. ευρώ για το σύνολο του 2022- αποτυπώνονται αρνητικά για το ΑΕΠ, δεν έχει ξεκαθαρίσει αν τα έσοδα που εισπράττει το Δημόσιο από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας (επίσης ύψους πολλών δισ. ευρώ) έχουν ληφθεί αντίστοιχα υπόψη. Ήδη υπάρχουν διαβουλεύσεις για τον ορθό τρόπο αποτύπωσης των στοιχείων, ενώ, εφόσον κριθεί ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα έσοδα, τότε το ΑΕΠ θα τροποποιηθεί και για τα τέσσερα τρίμηνα του 2022. Είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση, καθώς ποτέ στο παρελθόν δεν είχαν δοθεί επιδοτήσεις τέτοιου εύρους με χρηματοδότηση όχι από τον κρατικό προϋπολογισμό (σ.σ.: σε αυτή την περίπτωση τα πράγματα είναι ξεκάθαρα), αλλά από πόρους που καταβάλλουν ιδιωτικές εταιρείες υπό μια μορφή φορολογίας. Το ζήτημα είναι πολύ κρίσιμο και για το ΑΕΠ του 2023, καθώς οι επιδοτήσεις θα συνεχιστούν με την ίδια ή και μεγαλύτερη ένταση και κατά τη νέα χρονιά.