Η κοσμική αγιογραφία του Νεκτάριου Μαμάη, σπουδή στο άχρονο τοπίο

Νεκτάριος Μαμάης, «Με ουράνιους καπνούς», λάδι σε ύφασμα.

Το εσωτερικό φως στα έργα του Νεκτάριου Μαμάη προσδίδει μια αύρα ιερότητας, σχεδόν μυστηριακή. Τα έργα του στην ατομική έκθεσή του στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, στη Δεξαμενή, διηγούνται μια ιστορία του φωτός και μια αλληγορία των χρωμάτων σε συνθέσεις ρευστές σε εκείνο το μεταίχμιο ονειροφαντασίας και τοπιογραφίας. Ο Νεκτάριος Μαμάης μας προσκάλεσε να γνωρίσουμε μια βαθιά εσωτερική ζωγραφική, στα όρια μιας κοσμικής αγιογραφίας, με τοπία ψυχικού βάθους που προσομοιάζουν με ορίζοντες, κοιλάδες, οροπέδια, λειμώνες και βουνοκορφές. Αν δει κανείς τα έργα του Νεκτάριου Μαμάη, θα αντιληφθεί την επένδυση του μόχθου. Δουλεμένα στην εντέλεια, τα τοπία του έχουν στιγμές που θυμίζουν έργα μετα-ιμπρεσιονιστικά. Τα πιο σκοτεινά, εκείνα, με το πηχτό σκοτάδι λεπτοκεντημένο με στίγματα φωτός παραπέμπουν σε εκδοχές εξπρεσιονισμού. Με μια διαφορετική προσέγγιση, ο Νεκτάριος Μαμάης συνεχίζει την ανάγνωση του ελληνικού, άχρονου, τοπίου, ακολουθώντας τα ανοικτά ερωτήματα που κληροδότησε η γενιά του Μεσοπολέμου. Είναι χτίστης ενός κόσμου, κτήτωρ και δημιουργός.

Ο δικός του κόσμος εμπεριέχει τη σιωπή ως συνθήκη ιδρυτική και μέσα από αυτές τις σιωπηρές ριπές ανασυστήνει μια σειρά από αιωρούμενα ερωτήματα, υπαρξιακά αλλά και αισθητικά. Στην έκθεση (έως και το Σάββατο 1 Απριλίου), ο Νεκτάριος Μαμάης επιχειρεί αυτή τη συνομιλία σε συνθήκη πλήρους απόσπασης. Δεν έχει απάντηση, όπως λέει ο ίδιος, για ποιον λόγο ζωγραφίζει, «δεν έχω απαντήσεις παρά μονάχα για το πώς της διαδικασίας (…) η περιπέτεια των υλικών με οδηγεί (…) έρχεται η στιγμή που λες δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο. Είναι η στιγμή της λύτρωσης που σου δίνει δύναμη για να συνεχίσεις. Αυτή τη στιγμή την ορίζει μόνο ο ζωγραφικός χρόνος του έργου και σου χαρίζεται μόνο όταν συντονίσεις τον δικό σου χρόνο μαζί του». Αυτό το φιλοσοφικό υπόστρωμα για τον ζωγραφικό χρόνο οδηγεί τον Νεκτάριο Μαμάη. Τα έργα του υποβάλλουν μια ορισμένη ατμόσφαιρα, είναι ίσως αυτό που λέει ο ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς για την άρνηση της πολυχρωμίας της φύσης και την αναδιοργάνωση των οπτικών δεδομένων. Δημιουργεί, ενδεχομένως, μια υποκειμε-νική φυσιοκρατία.

Ο Μάνος Στεφανίδης έχει έναν ωραίο ορισμό για τη ζωγραφική του καλλιτέχνη: «πρόκειται για αποτυπώσεις εσωτερικών κραδασμών σαν τα κοσμικά – πλανητικά τοπία του Γιάννη Σπυρόπουλου όπου περιέχουν τα πάντα και δεν αναφέρονται πουθενά συγκεκριμένα. Σαν τις ιερές γραφές που δεν υπάρχει λόγος να αναγνωστούν».