Η Κένυα θέλει να σκοτώσει εκατομμύρια πουλιά που τρώνε καλλιέργειες

Η κυβέρνηση της Κένυας θέλει να θανατώσει έως και 6 εκατομμύρια στρουθιόμορφα πουλιά quelea, που εισβάλλουν σε αγροκτήματα για να βρουν τροφή, όμως ειδικοί προειδοποιούν πως η μαζική εξόντωση θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες για τα αρπακτικά και άλλα άγρια είδη του οικοσυστήματος. 

Η παρατεταμένη ξηρασία στο Κέρας της Αφρικής έχει μειώσει της εκτάσεις ντόπιας χλόης, οι σπόροι της οποίας αποτελούν την κύρια τροφή των quelea, με αποτέλεσμα τα πουλιά να εισβάλλουν όλο και περισσότερο σε χωράφια με σιτηρά, απειλώντας καλλιέργειες ρυζιού 2.000 στρεμμάτων . Περίπου 300 στρέμματα ορυζώνων έχουν ήδη καταστραφεί από τα πουλιά.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), ένα μόνο quelea μπορεί να φάει έως και 10 γραμμάρια σιτηρών την ημέρα. Οι αγρότες στη δυτική Κένυα κινδυνεύουν να χάσουν σχεδόν 60 τόνους σιτηρών από τα πουλιά. Το 2021, ο FAO εκτίμησε πως οι απώλειες των καλλιεργειών που οφείλονται σε πτηνά προκαλούν στους αγρότες ζημία περίπου 50 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.

Ο ψεκασμός με fenthion, ένα οργανοφωσφορικό φυτοφάρμακο, ήταν η πρώτη επιλογή για την καταπολέμηση των παρασίτων στην Αφρική, αλλά το χημικό έχει πλέον χαρακτηριστεί από ερευνητές ως τοξικό για τον άνθρωπο και για άλλους «μη στοχευόμενους οργανισμούς». «Το fenthion μπορεί επομένως να πλήξει ή να σκοτώσει αδιακρίτως, με επακόλουθες δυσμενείς επιπτώσεις στους οργανισμούς που δεν αποτελούν στόχο», κατέληξαν ερευνητές που επικαλείται ο Guardian.

Ο Πολ Γκασερού, υπεύθυνος προστασίας ειδών και περιοχών στο Nature Kenya, μια τοπική θυγατρική της BirdLife International, υπογράμμισε ότι η μέθοδος που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των quelea θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη, καθώς η ευρεία χρήση πτηνοκτόνων μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση του περιβάλλοντος και μαζικούς θανάτους άλλων πτηνών και ζώων.

«Συχνά, γίνεται κακή διαχείριση των περιοχών μετά τον ψεκασμό, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο θανάτων άγριων ζώων (…) ιδίως μεταξύ των πτωματοφάγων ζώων – εξ ου και η ανάγκη να ενισχυθεί η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση σχετικά με τον έλεγχο των quelea».

Με εκτιμώμενο πληθυσμό στην Αφρική 1,5 δισεκατομμύριο πουλιά, οι ορνιθολόγοι εκτιμούν ότι δεν υπάρχουν αρκετά αρπακτικά πουλιά για να εξαλείψουν τις τεράστιες αποικίες των quelea, ούτε άλλες αποτελεσματικές, φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις.

Ο Σάιμον Τόμσετ, διευθυντής του Kenya Bird of Prey Trust, προβλέπει ότι η κουλτούρα που δίνει προτεραιότητα στην επισιτιστική ασφάλεια των ανθρώπινων πληθυσμών θα ενισχυθεί. Όπως εξηγεί, τα ελεύθερα λιβάδια στα οποία τρέφονταν τα quelea μετατρέπονται σε αγροτικές εκτάσεις, με ταχείς ρυθμούς, με φόντο την κλιματική αλλαγή.

Στις περιοχές της Κένυας που καλλιεργούν σιτάρι, οι αγρότες έχουν ψεκάσει όλα τα είδη πουλιών που θεωρούνται απειλή για τα αγροκτήματα, «ωστόσο ορισμένα από τα πουλιά βρίσκονται εκεί για να φάνε με έντομα που τρώνε το σιτάρι τους» παρατηρεί ο Τόμσετ.

Ο ίδιος ανησυχεί περισσότερο για τις συνέπειες που θα έχει το φυτοφάρμακο στα λίγα εναπομείναντα αρπακτικά πουλιά. «Όσοι ασχολούνται με την προστασία των αρπακτικών είναι πολύ ανήσυχοι για τον ψεκασμό. Σήμερα, όλα τα αρπακτικά [στην Κένυα] απειλούνται με εξαφάνιση. Σε κάθε περίπτωση, πόσο αποτελεσματικοί ήταν οι ψεκασμοί τα τελευταία 60 με 70 χρόνια;»

Ο FAO και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών διαχειρίζονται από κοινού τη σύμβαση του Ρότερνταμ, στους στόχους της οποίας περιλαμβάνεται η μείωση της απειλής που συνιστούν οι επικίνδυνες χημικές ουσίες για τη γεωργία. Εξετάζουν το ενδεχόμενο να συμπεριλάβουν το fenthion σε έναν κατάλογο φυτοφαρμάκων και βιομηχανικών χημικών ουσιών που απαγορεύονται ή περιορίζονται για περιβαλλοντικούς ή υγειονομικούς λόγους.