«Η εποχή μας έχει μεγάλες ομοιότητες με όσα συνέβαιναν στο μεσαίωνα ως μέρος της ίδιας πράξης»

Το ιστορικό μυθιστόρημα «Οι Ιππότες του Ουρανού» είναι έργο εξαιρετικής ωριμότητας και λογοτεχνικής γραφής. Ο αναγνώστης μεταφέρεται, στην κυριολεξία, χίλια χρόνια πίσω, στο δυτικό Μεσαίωνα, όπου συγκεντρώνονται ευγενείς, απλοί ιππότες και λαός απ’ όλα τα βασίλεια της δυτικής Ευρώπης, υπακούοντας στο κάλεσμα του πάπα Ουρβανού Β΄ να ελευθερώσουν από τους μουσουλμάνους τους Αγίους Τόπους και τις χριστιανικές χώρες που έχουν καταλάβει, ανάμεσά τους και τόπους που ανήκαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Ο συγγραφέας δεν ωραιοποιεί την ιστορία, αλλά την αποδίδει ισότιμα, με ρεαλισμό, ακρίβεια και πολλές φορές ωμότητα. Ταυτόχρονα περιγράφει με έμφαση τις διαφορές τριών κόσμων, των Δυτικών, των Βυζαντινών και των μουσουλμάνων, με τα διαφορετικά ήθη, πολιτισμό και πιστεύω.

Οι Ιππότες του Ουρανού πέρα από εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα ήταν η ιδανική αφορμή για να μιλήσουμε με τον Χρόνη Μουστάκα για πολλά κι ενδιαφέροντα. 

Πόσο καιρό σας πήρε όλο το εγχείρημα;

O «καιρός» είναι ένα σοβαρό ζήτημα για μένα γιατί  το όνομά μου είναι Πολυχρόνης … Ίσως γι΄αυτό έχω μια έντονη σχέση με την έννοια του χρόνου που είναι μια συνάρτηση την οποία την έχω  ως οδηγό σε κάθε έκφανση του βίου μου. Πιστεύω στα αποτελέσματα και στην εμπειρία  που μόνο με το χρόνο έρχονται, πιστεύω στις συγκυρίες, πιστεύω και στις συμπτώσεις. Αλλά  πιστεύω και στη σχετικότητά του. Και βέβαια στο απόλυτο ρητό της λαϊκής θυμοσοφίας  «όσα φέρνει η στιγμή δεν τα φέρνει ο χρόνος όλος…» Όλες αυτές οι εμμονές μου με το χρόνο  συνυπήρξαν ως  συστατικά της συνταγής του βιβλίου που γεννιόνταν την τελευταία εικοσαετία, από τότε που άρχισα να μελετώ πιο συστηματικά την ευρωπαϊκή μεσαιωνική ιστορία και τη βυζαντινή ιστορία. Ώσπου υπήρξε η στιγμή της εκκίνησης στις αρχές του 2019 έπειτα από ένα διάλογο με το άγαλμα του Γοδεφρείδου ντε Μπουγιόν στην Πλας Ρουαγιάλ των Βρυξελλών όπου ζω.  Ακολούθησε μια ενίσχυση των κινήτρων που έφερε η πανδημία … Η οποία μας πρόσφερε χρόνο απομόνωσης αλλά και αφορμές για μεταφυσικές ανησυχίες. Το όλο εγχείρημα -κι εδώ μιλώ μόνο για το  τελικό στάδιο της συγγραφής, γιατί η έρευνα πήρε πολύ περισσότερο - θα σας πω ότι χρειάστηκε  τρία χρόνια και κάτι  κι ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2022.   

Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον χώρο του ιστορικού μυθιστορήματος;

Στην πρώτη σελίδα του βιβλίου υπάρχει η φράση Crucesignati (λατινικά)… un act de fin des temps (γαλλικά), που σημαίνει «Οι σημαδεμένοι με το σταυρό … μια πράξη του τέλους των καιρών» … Εμείς οι άνθρωποι με τον πεπερασμένο βίο μας και τη στενή ματιά μας φανταζόμαστε την πρόσκαιρη ζωή μας σαν αιωνιότητα.  Δεν μπορούμε να συλλάβουμε την έννοια του χρόνου σε όλη της τη διάσταση.  Χίλια χρόνια μπορεί να είναι πολλά για εμάς,  αλλά είναι ταυτόχρονα μια στιγμή ίση με ένα ανοιγόκλειμα των ματιών μας μπρος στους ατέλειωτους αιώνες της ανθρώπινης ύπαρξης… Σε μια άχρονη διάσταση το τέλος των καιρών άρχισε στον μεσαίωνα κι έκτοτε βρίσκεται σε εξέλιξη.  Η εποχή μας έχει μεγάλες ομοιότητες με όσα συνέβαιναν στο μεσαίωνα ως μέρος της ίδιας πράξης.   Επέλεξα το ιστορικό μυθιστόρημα και ειδικά το μεσαίωνα γιατί  αγαπώ την ιστορία  και πιστεύω ότι αν θέλουμε να μάθουμε κάτι για το μέλλον μας  δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε το παρελθόν μας. Οι Ιππότες του Ουρανού είναι ένα μεσαιωνικό μυθιστόρημα αλλά ταυτόχρονα μια σύγχρονη αλληγορία που έχει ένα τριπλό στόχο… Να τέρψει ως λογοτεχνία, να αναδείξει σελίδες ιστορίας που τείνουμε να λησμονήσουμε- ενώ δε θα έπρεπε-  και να κάνει πιο ενεργή τη ματιά μας στο σύγχρονο κόσμο και πιο συγκεκριμένα της εποχής μας. 

Ποιος είναι πιο σκληρός κριτής; Ο συγγραφέας ή ο αναγνώστης;

Το ποιος από τους δύο  θα εκτιμηθεί  ως πιο σκληρός κριτής είναι μάλλον μια προσωπική υπόθεση κάθε συγγραφέα.  Είναι βέβαιο ότι όποιος επιθυμεί να υπηρετήσει την τέχνη και όχι την αυταρέσκειά του πρέπει να βαδίζει χέρι χέρι με έναν από τους δύο …Ενίοτε και με τους δύο.  Μπορώ να σας μιλήσω μόνο για μένα και να σας διαβεβαιώσω ότι είμαι σκληρότατος κριτής του εαυτού μου αφού αμφισβητώ και διορθώνω κάθε λέξη που γράφω… Την πρώτη παράγραφο του βιβλίου, για παράδειγμα,  μπορεί να την άλλαξα και διακόσιες φορές. Δε σταματώ ποτέ να διορθώνω τα κείμενά μου και μόνο οι προθεσμίες που έχω αναλάβει με αναγκάζουν να τα παραδώσω… Διαφορετικά θα μπορούσα να περάσω τον υπόλοιπο βίο μου διορθώνοντας ό,τι έγραψα. 

Όταν ολοκληρώσατε το βιβλίο ποια ήταν η πρώτη σας σκέψη;

Ότι πρέπει να μάθω από ανθρώπους της λογοτεχνίας που σέβομαι και μπορούν να λειτουργήσουν ως αμερόληπτοι κριτές  με ειδική γνώση κι εμπειρία τι πραγματικά έχω γράψει… Κι αυτό κι έπραξα. Τρεις άνθρωποι, ένας καθηγητής πανεπιστημίου και σημαντικότατος συγγραφέας, ένας ποιητής και σπουδαίος μεταφραστής ισπανικής λογοτεχνίας κι ένας «επαγγελματίας» αναγνώστης, όλοι από την Αθήνα κι από μια σύμπτωση όλοι από την Κηφισιά, παρέλαβαν ένα αντίγραφο του πρωτότυπου και μόνο όταν άκουσα όσα είχαν να πουν το βιβλίο ξεκίνησε το δρόμο του…

Θεωρείτε ότι η πανδημία «βοήθησε» τον χώρο των εκδόσεων και του βιβλίου;

Πολλοί αυτή την περίοδο έγραψαν, έμπειροι συγγραφείς αλλά και πρωτοεμφανιζόμενοι παρασύροντας κι άλλους  ακόμη περισσότερους να γράψουν … Οι εκδότες από την άλλη, μετά από μια περίοδο συγκράτησης επανήλθαν δυναμικότερα στην έκδοση νέων τίτλων. Πολλοί νέοι εκδοτικοί οίκοι εμφανίστηκαν και πολύ μεγάλος αριθμός βιβλίων Ελλήνων συγγραφέων κυκλοφόρησαν είτε γιατί προκρίθηκαν αξιολογούμενα όπως το δικό μου είτε γιατί αυτοί που τα έγραψαν πλήρωσαν τα έξοδα της έκδοσης.  Ακόμη και στο 50ο Φεστιβάλ Βιβλίου του Ζάππειου όπου ήμουν προσκαλεσμένος καταγράφηκε αριθμός ρεκόρ περιπτέρων κι επισκεπτών. Η αυξημένη κινητικότητα γενικά είναι κάτι το θετικό, αλλά το τι θα βγει από όλο αυτό χρειάζεται λίγος χρόνος για να δείξει… Θέλω να πω ότι θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε αν το φαινόμενο είναι μια πρόσκαιρη μόδα ή κάτι πιο ουσιαστικό, αν δηλαδή  θα λειτουργήσει τελικά υπέρ της λογοτεχνίας με την ανάδειξη νέων σημαντικών συγγραφέων κι αν θα αυξηθεί το αναγνωστικό κοινό. Πάντως όσο αυξάνεται το σύνολο των ελάσσονων δημιουργών τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να ωθήσουν στη γέννηση κάποιων σημαντικών…

Ποιο είναι το πλέον κολακευτικό σχόλιο που έχετε ακούσει μετά την έκδοση του βιβλίου;

Οι Ιππότες του Ουρανού είναι  έργο εξαιρετικής ωριμότητας και λογοτεχνικής γραφής συγγραφέα που ξέρει να χρησιμοποιεί την ιστορία, ξέρει να σκέφτεται και ξέρει να γράφει επαναφέροντας με απόλυτη επιτυχία  τους όρους του μεγάλου μυθιστορήματος …

Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;

Αυτή την περίοδο γράφω ένα νέο ιστορικό μυθιστόρημα, συνεργάζομαι με τον μεταφραστή στη γαλλική του μυθιστορήματος Οι Ιππότες του Ουρανού και ρετουσάρω ένα τελειωμένο από καιρό μυθιστόρημα με σύγχρονο θέμα… Το ποιο θα κυκλοφορήσει πρώτο σχετίζεται με τον αυστηρό κριτή που λέγαμε παραπάνω…