Η επιστροφή του ασώτου

Ο άνθρωπος που κάποτε χτυπιόταν μανιασμένα στη σκηνή, σήμερα βρίσκει καταφύγιο στον Θεό. Επισκέπτεται εκκλησίες, προσεύχεται, κάνει διαλογισμό, διαβάζει την Αγία Γραφή ξανά και ξανά. Φωτ. John Shearer / Invision / A.P.

Η μακροσκελής συνομιλία του Νικ Κέιβ με τον Σον Ο’ Χάγκαν αποκαλύπτει τη ριζική μεταμόρφωση που βίωσε ο καλλιτέχνης μετά την απώλεια του γιου του Aρθουρ.

Ανακάλυψα τον Nικ Κέιβ στα 16 μου, ακούγοντας ξανά και ξανά στο πικάπ τα βινύλια του «Tender Prey» και του «The Good Son». Πολύ σύντομα είχα την ευκαιρία να τον δω ζωντανά σε συναυλία κι έκτοτε ακολούθησαν αρκετές ακόμη, μέχρι να αποστασιοποιηθώ για κάποια χρόνια, και να επανέλθω εσχάτως, απολαμβάνοντας επαναλαμβανόμενα ένα απ’ τα πιο πρόσφατα και πιο ιδιοσυγκρασιακά άλμπουμ του, το «Ghosteen». Ο έφηβος εαυτός μου είχε γοητευτεί απ’ τον δυναμισμό, τον λυρισμό και την τρομακτική ενέργεια του τραγουδιστή. Σε κάποιες φάσεις, στη σκηνή ο Αυστραλός έμοιαζε με κάποιο είδος αφιονισμένου ιεροκήρυκα. Απ’ τις σπαραξικάρδιες μελωδίες μεταπηδούσε σαν δαιμονισμένος σε φρενήρεις ρυθμούς με επαναλήψεις και ανατριχιαστικά μοτίβα. Ο Κέιβ ήξερε πώς να παίζει με τα συναισθήματα των ακροατών του. Η μουσική του σε καλούσε να μυηθείς σ’ ένα άγριο και αλλόκοτο σύμπαν. Δεν με έβρισκαν σύμφωνο πάντοτε όλες του οι επιλογές. Μου ήταν αδύνατο, για παράδειγμα, να ακούσω το πρώτο του συγκρότημα, τους Birthday Party, όπως μου ήταν αδύνατο να ακούσω και το ντουέτο με την Κάιλι Μινόγκ. Αλλά και η συνομιλία του με την Παλαιά Διαθήκη δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσίαζε πάντα.

Χωρίς αμφιβολία, η κομβική στιγμή της ζωής του Νικ Κέιβ ήταν ο θάνατος του 15χρονου γιου του, Αρθουρ.

Ο Nικ Κέιβ είναι ένας ζωντανός θρύλος, αλλά κι ένας ιδιαίτερος καλλιτέχνης της εποχής του. Σμίλεψε μια ενδιαφέρουσα περσόνα και την υπηρέτησε πιστά για δεκαετίες. Εγινε ένας εναλλακτικός ροκ σταρ, πολύ αγαπητός μάλιστα στη χώρα μας. Στο βιβλίο «Πίστη, ελπίδα και πόνος» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη, εκδ. Κλειδάριθμος), ακούμε έναν Κέιβ μεταμορφωμένο. Η εικόνα του εξεγερμένου δανδή, του καταδικασμένου ποιητή, ξεθωριάζει και στη θέση της αναδύεται το πορτρέτο ενός 65χρονου άνδρα που κάνει συνέχεια χιούμορ για τα βαμμένα του μαλλιά και μιλάει με σύνεση για τη ζωή, τον Θεό και τον θάνατο. Χωρίς αμφιβολία, η κομβική στιγμή της ζωής του Κέιβ ήταν ο θάνατος του 15χρονου γιου του, Αρθουρ. Ο άνθρωπος που κάποτε χτυπιόταν μανιασμένα στη σκηνή σήμερα βρίσκει καταφύγιο στον Θεό. Επισκέπτεται εκκλησίες, προσεύχεται, κάνει διαλογισμό, διαβάζει την Αγία Γραφή ξανά και ξανά. Αυτή είναι η καθαρτήρια οδός του, μαζί με τη σκληρή δουλειά. Ταυτόχρονα, ανακαλύπτει την κεραμική και γαντζώνεται απ’ τις δημόσιες εξομολογήσεις στο μπλογκ του, The Red Hand Files.

Η μακροσκελής συνέντευξή του στον Χάγκαν είναι η εύγλωττη απόδειξη αυτής της μεταμόρφωσης. Ο νάρκισσος μετατρέπεται σε ταπεινό δούλο και ζητάει άφεση αμαρτιών. Το εξομολογητικό κείμενο είναι ιδιαίτερα συγκινητικό, ακόμη και σ’ αυτούς που δεν έχουν ακούσει ποτέ τη μουσική του. Υπάρχουν στιγμές που θέλεις απλά να σταματήσεις και να αγκαλιάσεις τον βασανισμένο συνάνθρωπο. Οι σελίδες στάζουν πόνο και ειλικρινή μεταμέλεια. Οσοι μεγαλώσαμε με τα τραγούδια του βρίσκουμε εδώ έναν ισχυρό σύμμαχο για να συνεχίσουμε την πορεία προς τη συμφιλίωση με τα δεινά και τα παράδοξα αυτού του κόσμου. Ο τραγουδοποιός πήγε στην κόλαση και γύρισε. Τα νέα που φέρνει είναι σκληρά, αλλά όχι πρωτόγνωρα. Υπάρχει ακόμη αρκετή ομορφιά εκεί έξω για να ανακαλύψουμε. Τώρα ο Κέιβ δεν έχει ανάγκη τα ναρκωτικά και τις ασωτίες. Εχει ξεφλουδίσει το κρεμμύδι και ξέρει τι βρίσκεται στον πυρήνα κάθε απόπειρας ελέγχου του κόσμου. Παραδίνεται στο ένστικτό του και γράφει στίχους που συνομιλούν με το άλογο. Μιλάει με το συναίσθημα γιατί κατάλαβε ότι εκεί κρύβονται πολλά απ’ τα μεγάλα μυστικά της ύπαρξης: στα δημιουργικά του έργα. Εκεί όπου αποτυγχάνουν όλα, οι επιστήμες, οι τεχνολογίες, οι οργανωμένες θρησκείες, λάμπει ο δρόμος της τέχνης. Ο καλλιτέχνης μοιάζει με τον ιερέα, με τη διαφορά ότι αυτός δεν προσηλυτίζει. Ιερουργεί για να σώσει τον εαυτό του, όπως κάνουμε όλοι, και στην πορεία όσοι ταυτίζονται μαζί του, τον συμπονούν, δίνοντάς του δύναμη. Ο καλλιτέχνης δεν είναι μεσσίας για να τον ακολουθείς.

Οταν ο Κέιβ ήταν δώδεκα χρόνων, τον ρώτησε ο πατέρας του πώς είχε συνεισφέρει στον κόσμο. Τι να απαντήσει ένα δωδεκάχρονο παιδί σ’ αυτή την ερώτηση; Ρώτησε λοιπόν τον πατέρα του τι είχε κάνει εκείνος για τον κόσμο, κι εκείνος του έδειξε με περισσή περηφάνια ένα διήγημα που είχε δημοσιεύσει σε ένα περιοδικό όταν ήταν νέος. «Αυτή ακριβώς είναι η παράξενη εγωπάθεια του δημιουργικού ατόμου», λέει ο Κέιβ, συμπληρώνοντας: «Αν ο δωδεκάχρονος γιος μου με ρωτούσε τι είχα κάνει για να προσφέρω κάτι στον κόσμο, ελπίζω ότι θα του ανακάτευα τα μαλλιά και θα έλεγα “έκανα εσένα, μικρέ”». Είναι ολοφάνερο στον εξωτερικό παρατηρητή αυτό που συμβαίνει εδώ. Ο γιος προσπαθεί με νύχια και δόντια να λάβει την προσοχή του πατέρα, ο οποίος όμως βιώνει μια μεγάλη ματαίωση και δεν μπορεί να του τη δώσει. Ο γιος αναλαμβάνει να εκπληρώσει στο μέγιστο και με κάθε δημιουργικό τρόπο το ματαιωμένο όνειρο του πατέρα, έλκοντας ταυτόχρονα και την προσοχή του. Μπίνγκο! Με μία κίνηση, εκπληρώνονται δύο στόχοι. Ο γιος μεγαλώνει και γίνεται ο ίδιος πατέρας. Η διαδρομή του δεν είναι ανέφελη. Εχει κάνει μεγάλο αγώνα για να αντισταθεί στην ηρωίνη, είναι ήδη ένας αναγνωρισμένος ροκ σταρ. Οταν χάνει το παιδί του καταλαβαίνει το τραύμα και δεν θέλει να το διαιωνίσει, γι’ αυτό κι επιχειρεί την ανατροπή. Η τέχνη από μήνυμα γίνεται μέσο, μέσο αυτοθεραπείας. Και ο άσωτος γιος επιστρέφει –πάντα μεταμορφωμένος– με σπουδαία νέα στις αποσκευές του.