Γκόρντον Ερλ Μουρ: Ο ήσυχος προφήτης της ηλεκτρονικής επανάστασης

Ο Γκόρντον Μουρ (1929-2023), ένας πρωτοπόρος της βιοµηχανίας των µικροεπεξεργαστών, ιδρυτής της Intel και εµπνευστής του οµώνυµου νόµου.

Υπάρχουν κάποια πρόσωπα, τα οποία αφήνουν το εντονότατο αποτύπωμά τους στον κόσμο χωρίς να κάνουν τον παραμικρό θόρυβο. Στον κόσμο της τεχνολογίας, αυτό δεν ήταν κάτι εντελώς ασυνήθιστο κατά το παρελθόν, καθώς όσοι δραστηριοποιούνταν εκεί αντλούσαν μεγαλύτερη ικανοποίηση ερευνώντας και ανακαλύπτοντας, παρά δίνοντας συνεντεύξεις. Ο Γκόρντον Ερλ Μουρ, ο οποίος απεβίωσε στις 24 Μαρτίου, σε ηλικία 94 ετών, ήταν ένας τέτοιος ήσυχος επαναστάτης.

Οι περισσότεροι θα τον θυμόμαστε λόγω του περίφημου νόμου που φέρει το όνομά του. Το 1965, ο Μουρ προέβλεψε ότι ο αριθμός των τρανζίστορ που θα μπορούσαν να τοποθετηθούν σε ένα τσιπ πυριτίου θα διπλασιαζόταν σε τακτά χρονικά διαστήματα για το ορατό μέλλον, αυξάνοντας έτσι εκθετικά την ισχύ επεξεργασίας δεδομένων των υπολογιστών. Ο «νόμος του Μουρ» συνεχίζει να επιβεβαιώνεται έως σήμερα, αν και σύντομα αναμένεται να ανακοπεί ο ρυθμός της εκθετικής αύξησης, όπως άλλωστε το είχε επισημάνει και ο ίδιος. Κάποια στιγμή, δεν θα μπορούμε να φτιάξουμε μικρότερα τσιπάκια.

«Αυτό που είδα απλά», είπε το 2000 στον δημοσιογράφο Μάικλ Μαλόουν, «ήταν ότι οι μικροεπεξεργαστές θα έκαναν τα ηλεκτρονικά πολύ φθηνότερα. Αυτό ήταν το μήνυμα που προσπαθούσα να περάσω. Αποδείχθηκε ότι ήταν μια εκπληκτικά ακριβής πρόβλεψη – πολύ πιο ακριβής από ό,τι φανταζόμουν ότι θα ήταν». Ο νόμος αυτός, ωστόσο, έγινε ουσιαστικά το θεμέλιο όλων των συνταρακτικών αλλαγών που συμβαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες στον ψηφιακό κόσμο. Χωρίς την επιβεβαίωση του «νόμου του Μουρ», δεν θα είχαμε social media, δεν θα είχαμε τεχνητή νοημοσύνη ή έξυπνες συσκευές, δεν θα είχαμε ψηφιακό κράτος.

Η επίσημη βιογραφία του φέρει επάξια τον τίτλο «Ο νόμος του Μουρ. Η ζωή του ήσυχου επαναστάτη της Σίλικον Βάλεϊ». Η ζωή του νεαρού Γκόρντον στην αρχή δεν διαφαινόταν ότι θα είχε κάποια λαμπρή πορεία. Από μικρός απέκτησε τη φήμη του εσωστρεφούς. Γεννήθηκε στις 3 Ιανουαρίου του 1929 στο Πεσκαντέρο, του Σαν Φρανσίσκο. Ο πατέρας του ήταν βοηθός σερίφη και η μητέρα του νοικοκυρά. Σπούδασε χημεία, και το 1954 πήρε το διδακτορικό του από το περίφημο πανεπιστήμιο Caltech. Συνέχισε στο John Hopkins, κάνοντας μεταδιδακτορικές σπουδές στη φυσική. Η αναζήτηση εργασίας δεν του ήταν κάτι εύκολο. Αρχικά ήθελε να γίνει καθηγητής. Μετά όμως μια σειρά ατυχών προσπαθειών, δέχτηκε ένα τηλεφώνημα που θα του άλλαζε τη ζωή για πάντα. Ο δρ Ουίλιαμ Σόκλεϊ, ο νομπελίστας συνεφευρέτης των τρανζίστορ, τον καλεί να εργαστεί στη νεοφυή επιχείρηση Shokley Semiconductors. Ο Σόκλεϊ αποδεικνύεται στη συνέχεια χείριστος εργοδότης κι έτσι ο Μουρ μαζί με επτά ακόμη συναδέλφους εγκαταλείπουν το 1957 την επιχείρηση, γίνονται οι «οκτώ προδότες» και, επενδύοντας 500 δολάρια ο καθένας, ιδρύουν τη Fairchild Semiconductors. Σε ένα εργαστήριο του Μουρ, μία από τις ομάδες του κάνει μια σπουδαία ανακάλυψη: το πρώτο ολοκληρωμένο κύκλωμα πυριτίου, αυτό που είναι σήμερα γνωστό ως «μικροτσίπ». Κάπως έτσι, μαζί με την αυγή της ηλεκτρονικής εποχής ξεκινά και η καριέρα του Μουρ ως «επιχειρηματία κατά τύχη».

Μία δεκαετία μετά, το 1968, ο Μουρ ιδρύει με τον Ρόμπερτ Νόις μια νέα εταιρεία, την Intel, που παίρνει το όνομά της από τις λέξεις «integrated electronics». Η εταιρεία έχει έδρα στο Μάουντεν Βιου της Καλιφόρνιας, στο κέντρο ακριβώς της περιοχής που θα ονομαστεί αργότερα «Κοιλάδα του Πυριτίου», ή αλλιώς Silicon Valley. Η δουλειά των Μουρ και Νόις, κι αργότερα του Αντριου Γκοβ, ήταν να κατασκευάζουν όλο και πιο εξελιγμένους μικροεπεξεργαστές πάνω σε κομμάτια πυριτίου. Αρχικά ειδικεύθηκαν στα μικροτσίπ μνήμης. Στην πορεία, επεκτάθηκαν και σε άλλα είδη. Το λογότυπο «intel inside», γράφουν οι βιογράφοι του, μοιάζει να μιλάει τόσο για τα τσιπάκια όσο και για την εσωστρέφεια του συνιδρυτή της.

Η επιτυχία της Intel υπήρξε μνημειώδης. Ο Μουρ έβαλε τα θεμέλια για την ψηφιακή επανάσταση, επενδύοντας στην πιο κρίσιμη μονάδα του υπολογισμού που είναι οι όλο και πιο αθέατοι στο μάτι μικροεπεξεργαστές. Το 1973 είπε σ’ ένα δημοσιογράφο: «Τελικά οι επαναστάτες σήμερα είμαστε εμείς και όχι οι τύποι με τα μακριά μαλλιά και τα μούσια που έκαναν τις καταλήψεις στα σχολεία πριν από μερικά χρόνια». Ο Μουρ θα μπορούσε να εξαργυρώσει αυτή τη φήμη, αλλά εκείνος διάλεγε πάντα να είναι ταπεινός, έχοντας μάλιστα διαρκώς την τάση να μειώνει τη μεγάλη συμβολή του στην έκρηξη της πληροφορικής. «Στον πυρήνα της ψυχής του Μουρ», επισημαίνουν οι βιογράφοι του, «ήταν η επιθυμία να δημιουργήσει αντίκτυπο ελαχιστοποιώντας την προσοχή προς το πρόσωπό του».

Το 2014, το περιοδικό Forbes υπολόγισε ότι η περιουσία του άγγιζε τα 7 δισ. δολάρια. Απέδιδε τα επιτεύγματά του στην τύχη, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ημουν εξαιρετικά τυχερός που βρισκόμουν στην αρχή αυτών των εξελίξεων». Ηταν πράγματι στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή, αλλά, όπως λένε οι βιογράφοι του, «ήταν και ο σωστός άνθρωπος». Τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική του ζωή, ο Μουρ κράτησε αξιοσημείωτα χαμηλούς τόνους. Προτιμούσε τα καθημερινά του ρούχα απ’ τα κοστούμια, του άρεσε το ψάρεμα κι έκανε τα ψώνια του απ’ τα αγαπημένα του μαγαζιά. Ηταν ένας κλειστός οικογενειάρχης. Με τη σύζυγό του Μπέτι ανέπτυξαν πλούσιο και ουσιαστικό φιλανθρωπικό έργο μέσω του οργανισμού τους Gordon and Betty Moore Foundation. Απέκτησαν μαζί δύο γιους. Στην περίπτωσή τους, το περιώνυμο «αμερικανικό όνειρο» δεν είχε καμία σχέση με την επιδειξιομανία και τον ναρκισσισμό που συνοδεύουν συχνά τον μεγάλο πλούτο. Ο Γκόρντον Μουρ, ο «ήσυχος προφήτης της ηλεκτρονικής επανάστασης» κατά τους βιογράφους του, ήταν μεν ένας σεμνός και στωικός άνθρωπος, αλλά ήταν επίσης και «ο πιο σημαντικός στοχαστής και doer στην ιστορία των ηλεκτρονικών του πυριτίου». Το γεγονός ότι θα τον θυμόμαστε για μια πρόβλεψή του –«την επιτομή της ήσυχης ικανότητάς του να εστιάζει, να εκτελεί και να παραδίδει»– επισφραγίζει κατάλληλα την παρακαταθήκη του, θέτοντας ένα επίκαιρο ερώτημα: μήπως τελικά οι πραγματικοί επαναστάτες είναι εκείνοι που δεν κάνουν μεγάλο θόρυβο;