«Γιαβόλ!»: η σκοτεινή πλευρά των ελληνογερμανικών σχέσεων

Με ένα δύσκολο και πολύπαθο θέμα καταπιάνεται ο πεπειραμένος δημοσιογράφος και αναλυτής Γιώργος Χαρβαλιάς στο βιβλίο του «Γιαβόλ: Αίμα, Λήθη και Υποτέλεια» (εκδόσεις «Πεδίο»): την ιστορική εξέλιξη των ελληνογερμανικών σχέσεων από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Το θέμα ασφαλώς κυριάρχησε την προηγούμενη δεκαετία των μνημονίων (για τον ρόλο της «άμεμπτης» Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τις σχέσεις ισχύος εξάρτησης ανάμεσα στις δύο χώρες κ.ά.), όμως αυτή η συγγραφική απόπειρα το τοποθετεί στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, για να καταλήξει στις επιμέρους εκφάνσεις του, δηλαδή τις σχέσεις των δύο χωρών.

Έτσι, ο συγγραφέας ξετυλίγει το κουβάρι της διαπλοκής οικονομικών συμφερόντων στις δύο ακτές του Ατλαντικού που επέτρεψαν τον «εξαγνισμό-εξπρές» του ναζιστικού τέρατος με τη συνταγή «λήθη χωρίς κάθαρση». Ανασύρει στο προσκήνιο το αρχικό σχέδιο του Αμερικανού ευπατρίδη, Χένρι Μόργκενταου, που ήθελε να μετατρέψει τη Γερμανία σε 100% αγροτική χώρα ώστε να μην μπορέσει ποτέ ξανά να αποκτήσει βαριά βιομηχανία. Και αναλύει πώς τα σχέδια αυτά εμποδίστηκαν από ένα ισχυρό φιλογερμανικό λόμπι στις ΗΠΑ με την επίκληση της «Κόκκινης Αρκούδας» και της σοβιετικής απειλής.

Στη βάση αυτή, ελάχιστα χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου οι Γερμανοί προσέγγισαν την Ελλάδα χωρίς κανένα σύμπλεγμα ενοχής, σε μια λογική περασμένα-ξεχασμένα. Αποκαμωμένοι από έναν εμφύλιο πόλεμο, άμεση απόρροια της ναζιστικής κατοχής, οι Έλληνες πολιτικοί, ψάχνοντας να βρουν τρόπους οικονομικής ανάταξης της χώρας, συνέχισαν τις δοσοληψίες με τους Γερμανούς στη λογική business as usual. Και σε αυτή την ξαφνική επαναφορά της «κανονικότητας» στις ελληνογερμανικές σχέσεις, σημειώνει ο συγγραφέας, πριν καλά-καλά στεγνώσει το αίμα των αθώων που σκοτώθηκαν στη διάρκεια της Κατοχής, χάθηκαν οι υποχρεώσεις της τυπικά ηττημένης του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου απέναντι στην Ελλάδα. Με την ανάλογα τραγική συνέχεια, μισό αιώνα μετά, των μνημονίων και των όρων οικονομικής επιβολής.

«Ο τρόπος γραφής του είναι γνωστός. Άμεσος, αιχμηρός, χωρίς αναστολές και καθωσπρεπισμούς. Μπορεί κάποιος να συμφωνεί ή να διαφωνεί μαζί του, μπορεί να αρέσκεται ή να ενοχλείται από τα γραπτά του. Κανείς όμως δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι κρύβει τις θέσεις του ή ότι τις καλύπτει με επαμφοτερίζουσες (γλυκανάλατες) διατυπώσεις», επισημαίνει ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής που προλογίζει το βιβλίο, χαρακτηρίζοντας ανεκτίμητη τη συνεισφορά του στην περιγραφή, λεπτομερή εξιστόρηση και θεμελίωση των ελληνικών απαιτήσεων έναντι της Γερμανίας.