Φινλανδία: Διδάσκουν νέους πώς να εντοπίζουν ψευδείς ειδήσεις

H Σάρα Μαρτίκα, δασκάλα στη Χααμενλίνα της Φινλανδίας, ανέθεσε στους μαθητές να επεξεργαστούν τα δικά τους βίντεο και φωτογραφίες, για να δουν πόσο εύκολο είναι να χειραγωγούν τις πληροφορίες. [Vesa Laitinen/The New York Times]

H Σάρα Μαρτίκα, δασκάλα στη Χααμενλίνα της Φινλανδίας, ετοιμάζεται να παρουσιάσει στους μαθητές της όγδοης τάξης κάποια ειδησεογραφικά άρθρα. Μαζί συζητούν: Ποιος είναι ο σκοπός του άρθρου; Πώς και πότε γράφτηκε; Ποιοι είναι οι κεντρικοί ισχυρισμοί του συγγραφέα; «Το ότι κάτι είναι καλό ή ωραίο δεν σημαίνει ότι είναι αληθινό ή έγκυρο», τους λέει. Πρόκειται για ένα τυπικό μάθημα, πλήρως ενσωματωμένο στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.

Σε μια τάξη τον περασμένο μήνα, έδειξε στους μαθητές τρία βίντεο στο TikTok και συζήτησαν τα κίνητρα των δημιουργών και την επίδραση που είχαν τα βίντεο στους ίδιους. Στόχος της, όπως και των καθηγητών σε όλη τη Φινλανδία, είναι να βοηθήσει τους μαθητές να μάθουν να αναγνωρίζουν τις ψευδείς πληροφορίες.

Η Φινλανδία κατέλαβε την πρώτη θέση μεταξύ 41 ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά την ανθεκτικότητα έναντι της παραπληροφόρησης για πέμπτη συνεχή φορά σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο από το Ινστιτούτο Ανοικτής Κοινωνίας στη Σόφια της Βουλγαρίας. Οι αξιωματούχοι λένε ότι η επιτυχία της Φινλανδίας δεν είναι αποτέλεσμα μόνο του ισχυρού εκπαιδευτικού της συστήματος, το οποίο είναι ένα από τα καλύτερα στον κόσμο, αλλά και μιας συντονισμένης προσπάθειας να διδάσκονται οι μαθητές για τις ψευδείς ειδήσεις. Η εκπαίδευση στα μέσα ενημέρωσης αποτελεί μέρος του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος και αρχίζει από την προσχολική ηλικία.

Πιο ευάλωτες χώρες

Μετά τη Φινλανδία, οι ευρωπαϊκές χώρες που κατέλαβαν την υψηλότερη θέση όσον αφορά την ανθεκτικότητα στην παραπληροφόρηση στην έρευνα του Ινστιτούτου Ανοικτής Κοινωνίας ήταν η Νορβηγία, η Δανία, η Εσθονία, η Ιρλανδία και η Σουηδία. Οι χώρες που ήταν πιο ευάλωτες στην παραπληροφόρηση ήταν η Γεωργία, η Βόρεια Μακεδονία, το Κόσοβο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Αλβανία. Στη Φινλανδία, το 76% των κατοίκων θεωρεί τις έντυπες και ψηφιακές εφημερίδες αξιόπιστες, υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και οι δάσκαλοι χαίρουν μεγάλου σεβασμού.

Επιρρεπείς οι έφηβοι

Η κ. Μαρτίκα εξήγησε ότι ανέθεσε στους μαθητές να επεξεργαστούν τα δικά τους βίντεο και φωτογραφίες, για να δουν πόσο εύκολο είναι να χειραγωγούν τις πληροφορίες. Αλλοι εκπαιδευτικοί δήλωσαν επίσης ότι τους τελευταίους μήνες, κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, είχαν χρησιμοποιήσει ρωσικές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες και memes ως βάση για μια συζήτηση σχετικά με τις επιπτώσεις της κρατικά υποστηριζόμενης προπαγάνδας.

Παρόλο που οι σημερινοί έφηβοι έχουν μεγαλώσει με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αυτό δεν σημαίνει ότι γνωρίζουν πώς να εντοπίζουν και να προφυλάσσονται από την παραπληροφόρηση. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Developmental Psychology διαπίστωσε ότι η εφηβεία είναι περίοδος αιχμής για την ανάπτυξη θεωριών συνωμοσίας.