Ευρωζώνη: Οι τρεις πληγές και η πτώση της παραγωγικότητας

Πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία, πληθωρισμός…Τρεις πληγές που κινδυνεύουν να αφήσουν επώδυνα ίχνη στην οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου. Μπορεί η ανεργία να έχει μειωθεί στην ευρωζώνη, υποχωρώντας στο 6,5% κατά μέσο όρο  τον Απρίλιο, σύμφωνα με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, αλλά η παραγωγικότητα  απέχει πολύ από το να έχει επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα.

Μελέτη της Allianz Trade προειδοποιεί ότι η παραγωγικότητα βρίσκεται  ούτε λίγο ούτε πολύ σε… ελεύθερη πτώση στη ζώνη του ευρώ. «Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου υπάρχουν περισσότεροι εργαζόμενοι από ό,τι στο παρελθόν… αλλά που εργάζονται λιγότερες ώρες από ό,τι πριν την κρίση και που, πάνω απ’ όλα, είναι λιγότερο παραγωγικοί ανά ώρα εργασίας», λέει ο Μαξίμ Νταρμέ, οικονομολόγος στην Allianz Trade.

Αυτή η ανησυχητική πτώση της παραγωγικότητας θα μπορούσε να επιβραδύνει ακόμη περισσότερο την «ανάκαμψη» βραχυπρόθεσμα, καθώς η οικονομική ανάπτυξη έχει σταματήσει για αρκετά τρίμηνα. «Και το πιο ανησυχητικό είναι ότι η θεαματική πτώση  της παραγωγικότητας έρχεται σε μια περίοδο που το ποσοστό ανεργίας στην ευρωζώνη είναι το χαμηλότερο επίπεδό του από τότε που η Eurostat, η στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, άρχισε να δημοσιεύει αυτόν τον δείκτη για τη νομισματική ένωση.

Σύμφωνα με σημείωμα του ομίλου Allianz,από τις μεγάλες οικονομικές δυνάμεις της Γηραιάς Ηπείρου, η Ισπανία βρίσκεται στο κόκκινο. Η κατά κεφαλήν παραγωγικότητα υποχώρησε απότομα κατά 7,6% μεταξύ του τελευταίου τριμήνου του 2019 και του τελευταίου τριμήνου του 2022. Ακολουθεί η Γαλλία με πτώση 2,9% και τέλος η Γερμανία (-0,8%). «Στη Γαλλία και την Ισπανία, η συμμετοχή στην αγορά εργασίας και η δημιουργία θέσεων εργασίας αυξήθηκαν σημαντικά, γεγονός που αποθάρρυνε τις εταιρείες να αυξήσουν την παραγωγική αποδοτικότητα και τις επενδύσεις», λένε οι οικονομολόγοι.

Από την άλλη, η Ιταλία τα πάει καλύτερα από τους γείτονές της με ελαφρά βελτίωση 1,6%. Παρά αυτή την ανάκαμψη, η ιταλική οικονομία καταγράφει μια υποτονική παραγωγικότητα εδώ και χρόνια.

Δομικοί και κυκλικοί παράγοντες

Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτή η ανησυχητική πτώση της παραγωγικότητας; «Υπάρχουν κυκλικοί και δομικοί παράγοντες», αναφέρουν οι οικονομολόγοι της Allianz και εξηγούν: «Στη διάρκεια της πανδημίας, πολλά ευρωπαϊκά κράτη έθεσαν σε ισχύ έκτακτα μέτρα για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων. Μεταξύ των «εργαλείων» που χρησιμοποιήθηκαν, η μερική απασχόληση κατέστησε ιδιαίτερα δυνατή την αποφυγή καταστροφής εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, λέει ο οικονομολόγος του Γαλλικού Οικονομικού Παρατηρητηρίου Ερίκ Αγιέ. «Η συνέχιση των ενισχύσεων μπορεί να ευνόησε τη διατήρηση  κάποιων «εταιρειών ζόμπι». «Πολλές εταιρείες βρέθηκαν σε αδιέξοδο και θα είχαν χρεοκοπήσει χωρίς την κρατική ενίσχυση», συμπληρώνει ο Ματιέ Πλαν, επίσης οικονομολόγος στο OFCE.

Ενας άλλος παράγοντας που συνέβαλε στη μείωση της παραγωγικότητας -λένε ορισμένοι οικονομολόγοι –είναι ότι «οι ώρες εργασίας δεν έχουν επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα.

Η όποια αύξηση των θέσεων εργασίας στις υπηρεσίες στην ευρωζώνη, δεν μπορεί επίσης να συμβάλει πραγματικά  στη βελτίωση της παραγωγικότητας, σε αντίθεση με τις βιομηχανικές θέσεις εργασίας.

Στην Ισπανία, για παράδειγμα, όπως γράφει η El Pais, περισσότερες από τις μισές θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν τον Απρίλιο ήταν για σερβιτόρους και βοηθούς καταστημάτων

Επιπλέον, η επισφάλεια στην αγορά εργασία με θέσεις εργασίας χαμηλής ποιότητας και πενιχρής πληρωμής, δεν επιτρέπουν ούτε τη βελτίωση της παραγωγικότητας, ενώ ο κύκλος εργασιών είναι συχνά υψηλός σε ορισμένες θέσεις. Μένει να φανεί εάν το παράδοξο της χαμηλής ανάπτυξης πλούσιας σε θέσεις εργασίας θα συνεχιστεί.

Στα ύψη η παραγωγικότητα στην Αμερική

Την ίδια ώρα, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η παραγωγικότητα εκτινάχθηκε στα ύψη την ίδια περίοδο, καταγράφοντας άνοδο 4,9%.  Μετά το σοκ που υπέστη η αμερικανική οικονομία το 2020,η κυβέρνηση Μπάιντεν κατάφερε να δημιουργήσει εκατομμύρια θέσεις εργασίας και να κάνει επανεκκίνηση  στην ανάπτυξή της.

Οι ειδικοί  προειδοποιούν επίσης ότι η συνεχιζόμενη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ θα μπορούσε να περιορίσει περαιτέρω την οικονομική  δραστηριότητα και την παραγωγικότητα της εργασίας. «Μένει να δούμε ποιες  θα είναι οι συνέπειες μετά και την νέα αύξηση των επιτοκίων που αποφάσισε η ΕΚΤ,  σε τομείς, όπως οι κατασκευές, αλλά και στις επιχειρήσεις και την αγορά εργασίας», τονίζουν στην «Ναυτεμπορική», ευρωπαϊκές οικονομικές πηγές. Προειδοποιούν μάλιστα ότι δεν πρέπει να υπάρχουν  υπερβολικά υψηλές προσδοκίες. «Μπορεί να στηριχτεί το ράλι του ευρώ προς το παρόν, αλλά θα μπορούσε τελικά να διακοπεί από την ταχύτερη επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης, που βλέπουμε να έρχεται», τονίζουν οι ίδιες πηγές και εξηγούν: «Λόγω της καθυστερημένης επίδρασης της αύξησης των επιτοκίων, και της  κρίσης του τραπεζικού συστήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη παραμένει η πιο ευάλωτη σε οποιαδήποτε επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης». Η ΕΚΤ – προσθέτουν – λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι οι τράπεζες στην Ευρωζώνη έχουν μειώσει σημαντικά την πρόσβαση σε πιστώσεις και δεν αποκλείονται πιθανές επιπτώσεις στην οικονομία της ευρωζώνης.