Explainer: Πόσο κοντά έχουν έρθει Πεκίνο και Μόσχα

Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ βρίσκεται σε τριήμερη επίσκεψη στη Ρωσία όπου είναι προγραμματισμένο να έχει σειρά συναντήσεων με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Για τον Σι, αυτή – η πρώτη επίσκεψη που πραγματοποιεί στη Μόσχα έπειτα από χρόνια – είναι μια ευκαιρία να ενισχύσει το προφίλ του στη διεθνή σκηνή.  

Για τον Πούτιν από την άλλη πλευρά, αυτή είναι μια ευκαιρία να αποδείξει ότι έχει στο πλευρό του την Κίνα… ενάντια στις κυρώσεις που του έχει επιβάλει η Δύση λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.  

Για τους δυτικούς, αυτή η επίσκεψη είναι μια πρόκληση που γεννά ερωτήματα και ανησυχίες, καθώς όλοι διερωτώνται πια πόσο πιο κοντά μπορούν να έρθουν Πεκίνο και Μόσχα.

Οι New York Times αναλύουν την φάση στην οποία βρίσκονται πλέον οι σχέσεις Ρωσίας – Κίνας, δίνοντας απαντήσεις σε πέντε βασικά ερωτήματα.

Είναι σύμμαχοι η Κίνα και η Ρωσία;

Κίνα και Ρωσία επισήμως δεν είναι σύμμαχοι, υπό την έννοια ότι δεν έχουν επισήμως δεσμευτεί να υπερασπιστούν η μία την άλλη στρατιωτικά σε περίπτωση επίθεσης ή απειλής. Ωστόσο, Πεκίνο και Μόσχα είναι στενοί στρατηγικοί εταίροι, και η σχέση τους αυτή έχει μάλιστα αποκτήσει μεγαλύτερο βάθος τους τελευταίους 12 μήνες του πολέμου στην Ουκρανία όπως σημειώνουν στη σχετική ανάλυσή τους οι NY Times, καθώς η Ρωσία απομονώθηκε από πολλές άλλες χώρες μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα.

Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν υποστηρίξει ότι οι σινορωσικές σχέσεις βρίσκονται επί του παρόντος σε «ιστορικό υψηλό». Σύμφωνα με την ανάλυση των Τάιμς της Νέας Υόρκης, αυτή η στρατηγική εταιρική σινορωσική σχέση θρέφεται από έναν κοινό στόχο τον οποίο συμμερίζονται και οι δύο χώρες: τον στόχο της αποδυνάμωσης της αμερικανικής ισχύος και επιρροής.

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι οι σχέσεις της Κίνας με τη Ρωσία δεν ήταν πάντοτε τόσο θερμές όσο είναι τώρα. Κίνα και Σοβιετική Ένωση ήταν αντίπαλες δυνάμεις τη δεκαετία του 1960. Το 1969 είχαν μάλιστα φτάσει και στο σημείο να συγκρουστούν, ερίζοντας για την κυριαρχία και τον έλεγχο διαφιλονικούμενης περιοχής κατά μήκος των συνόρων τους. Κίνα και Ρωσία ανταγωνίζονται πλέον η μία την άλλη καθώς αμφότερες διεκδικούν μεγαλύτερη επιρροή στην περιοχές της Κεντρικής Ασίας, με φόντο πρώην σοβιετικής δημοκρατίες όπως είναι για παράδειγμα το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν.

Πόσο στενές είναι οι σχέσεις μεταξύ Σι και Πούτιν;

Ακριβώς πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, οι κ.κ. Σι και Πούτιν είχαν δηλώσει δημόσια ότι η σχέση μεταξύ των χωρών τους δεν περιορίζεται από όρια. Ο Κινέζος ηγέτης έχει κατά καιρούς παρουσιάσει τον Ρώσο πρόεδρο ως τον καλύτερό του φίλο. Κατά τη διάρκεια ενός οικονομικού φόρουμ στη Ρωσία το 2018, οι δύο τους ετοίμαζαν μαζί τηγανίτες και έπιναν σφηνάκια βότκας. Για τα 66α γενέθλιά του, δε, το 2019, ο Σι είχε λάβει από τον Πούτιν ως δώρο μια τούρτα και μια τεράστια συσκευασία με παγωτό όταν οι δύο τους συναντήθηκαν δια ζώσης στο Τατζικιστάν. Στο πλαίσιο άρθρου που δημοσίευσε τα τελευταία 24ωρα στην κινεζική εφημερίδα People’s Daily, ο Βλαντιμίρ Πούτιν υποστήριξε ότι έχει «την πιο θερμή σχέση» με τον Σι και ότι οι δυο τους έχουν συναντηθεί περίπου 40 φορές τα τελευταία χρόνια.

Ποια είναι η οικονομική σχέση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας;

Οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ Κίνας και Ρωσίας έχουν ενισχυθεί σημαντικά από την πρώτη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2014, όταν προσάρτησε την Κριμαία, και έπειτα. Μετά το 2014, η Κίνα βοήθησε τη Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις που επέβαλε η κυβέρνηση Ομπάμα. Με φόντο πια τις ακόμη πιο σκληρές δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας λόγω του εν εξελίξει πολέμου στην Ουκρανία, η Κίνα προμηθεύει τη Ρωσία με πολλά από τα προϊόντα που η Μόσχα αγόραζε προηγουμένως από χώρες της Δύσης (βλ. τσιπ υπολογιστών, smartphones, πρώτες ύλες για οπλικά συστήματα κ.ά.). Αξίζει να σημειωθεί, δε, ότι ο όγκος του διμερούς εμπορίου Ρωσίας – Κίνας αυξήθηκε πέρυσι με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Τι θέλει ο Πούτιν από την Κίνα;

Ο Πούτιν χρειάζεται την Κίνα στην προσπάθειά του να ενισχύσει τη ρωσική οικονομία η οποία έχει πληγεί από τις δυτικές κυρώσεις. Για τον Ρώσο ηγέτη, η Κίνα μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε σανίδα σωτηρίας, ειδικά ως προς τις επενδύσεις και το εμπόριο. Αφού οι δυτικοί περιόρισαν τις εισαγωγές ρωσικών υδρογονανθράκων πέρυσι, η Κίνα συνέβαλε ώστε να αντισταθμιστούν αυτές οι απώλειες εισάγοντας μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας από τη Ρωσία.

Κατά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία ζήτησε από την Κίνα στρατιωτικό εξοπλισμό και οικονομική βοήθεια, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους. Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριξαν πρόσφατα, περίπου 12 μήνες μετά, ότι η Κίνα εξετάζει όντως το ενδεχόμενο να δώσει όπλα στη Ρωσία, πλην όμως το Πεκίνο απορρίπτει ως αναληθείς αυτές τις καταγγελίες.

Η Κίνα έχει, πάντως, αποφύγει να καταδικάσει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αν και η κινεζική εξωτερική πολιτική θεωρητικώς επικαλείται ως αρχή τον σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας. Η Κίνα έχει επιχειρήσει να παρουσιαστεί ως ουδέτερη απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία, ωστόσο η ίδια έχει υιοθετήσει το ρωσικό αφήγημα κατηγορώντας τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για την έναρξη αυτής της σύγκρουσης.

Μέχρι στιγμής πάντως, η Κίνα δεν έχει υποστηρίξει πλήρως τη Ρωσία. Η αναταραχή και η αστάθεια που προκύπτουν ως συνέπειες από αυτόν τον πόλεμο θα μπορούσαν να απειλήσουν την ανάπτυξη της Κίνας και να περιπλέξουν τις προσπάθειές της να ενισχύσει τους οικονομικούς της δεσμούς διεθνώς. Υπενθυμίζεται, σε αυτό το πλαίσιο, ότι κατά τη συνάντηση που είχαν οι κ.κ. Σι και Πούτιν τον Σεπτέμβριο του 2022 στο Ουζμπεκιστάν, ο ίδιος ο Πούτιν είχε παραδεχθεί δημόσια ότι το Πεκίνο είχε «ερωτήματα και ανησυχίες» αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Τι θέλει ο Σι από τη Ρωσία;

Ο Κινέζος ηγέτης θέλει ο Πούτιν να πάρει θέση στο πλευρό του ως ομοϊδεάτης και σύμμαχος στην αντιμετώπιση της κυριαρχίας των ΗΠΑ και της Δύσης. Στο πλαίσιο άρθρου που δημοσίευσε σε ρωσική εφημερίδα ενόψει της επίσκεψής του στη Μόσχα, ο Σι υπογραμμίζει ότι η Κίνα και η Ρωσία πρέπει να συνεργαστούν προκειμένου να ξεπεράσουν τις προκλήσεις για την ασφάλειά τους που απορρέουν από τις πρακτικές «ηγεμονίας» και «εκφοβισμού» άλλων (προφανώς δυτικών) πόλων εξουσίας.

Ο Σι έχει πια υιοθετήσει μια πιο σκληρή στάση απέναντι σε αυτό που ο ίδιος αποκαλεί αμερικανική προσπάθεια να περιοριστεί η άνοδος της Κίνας, παρουσιάζοντας τη χώρα του ως ένα έθνος που βρίσκεται υπό πολιορκία – όπως έχει όμως κάνει και ο Πούτιν τους περασμένους μήνες με φόντο τις εξελίξεις στην Ουκρανία. Ο Σι έχει, επίσης, προτρέψει τις κινεζικές βιομηχανίες να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη δυτική τεχνολογία και έχει χαιρετίσει την ανάπτυξη της Κίνας ως απόδειξη ότι δεν χρειάζεται να υιοθετεί δυτικές πολιτικές αξίες.

Η Κίνα αγοράζει προηγμένα οπλικά συστήματα από τη Ρωσία και οι δύο χώρες έχουν αυξήσει τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις τους. Πέρυσι, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επισκεπτόταν το Τόκιο, η Κίνα και η Ρωσία έστειλαν βομβαρδιστικά πάνω από τις θάλασσες στη βορειοανατολική Ασία ως επίδειξη δύναμης.

Με πληροφορίες από the New York Times

⇒ Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr