Ενας θάνατος και τέσσερις χαμένες ζωές

Tessa Handley
Αργά μέσα στη μέρα
μτφρ.: Αγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου
εκδ. Gutenberg, 2022, σελ. 356

Ενας θάνατος ξαφνικός, απρόσμενος, σοκαριστικός, που ανατρέπει τις ζωές όσων έμειναν να πενθούν. Το νεκρό ή τους ίδιους; Ο Ζάκαρι, ο ένας από τους συζύγους των δύο ζευγαριών, άνδρας της Λίντια και αχώριστος φίλος του Αλεξ και της Κριστίν, πεθαίνει και γεννάει ρωγμές στο ψηφιδωτό της ζωής τους. Ο έμπορος τέχνης, ευκατάστατος κι εξωστρεφής, αλέγρος κι απολαυστικός, γεννημένος να γεύεται και να απολαμβάνει τις χαρές της ζωής, περνάει στο σκοτάδι του θανάτου και αναγκάζει τους τρεις που απομένουν να αναμετρηθούν με το κοινό παρόν τους, που καταρρέει, το παρελθόν τους, που έχει καθορίσει τη σχέση τους, το μέλλον τους, που –φαντάζει και– γίνεται πηγή δεινών.

Οι τέσσερίς τους έχουν μια άνετη ζωή, τους ενδιαφέρει η τέχνη, η λογοτεχνία, η μουσική και ο κινηματογράφος, απολαμβάνουν τα προνόμια της κοινωνικής τους θέσης, έχουν από μία κόρη, αντίγραφο ή κακέκτυπο των ίδιων. Τους ενώνουν οι εμπειρίες που έχουν ζήσει, η σχέση τους ξεκινά από την εφηβεία τους, συνδέονται όχι τυπικά, κοινωνικά, τιμώντας απλά τη φιλία τους, μα ουσιαστικά, αφού επικοινωνούν, συναισθάνονται, φανερώνονται ο ένας στον άλλο ατόφιοι χωρίς φτιασίδια, δεν χρειάζονται καμιά πανοπλία για να συνυπάρχουν. Είναι απλά οι εαυτοί τους. Ή μήπως όχι; Μήπως ο πυρήνας κρύβεται κάτω «από αλλεπάλληλες συγκαλύψεις και μεταμφιέσεις» και «σε τελική ανάλυση, μήπως και οι μεταμφιέσεις δεν ήταν το ίδιο ενδιαφέρουσες;».

Ο πίνακας της ζωής των ηρώων αποδεικνύεται πλαστός και ξεφλουδίζει, αποκαλύπτοντας επιθυμίες, πικρίες, εξαρτήσεις και ανταγωνισμούς.

Αταίριαστοι

Οταν οι τέσσερίς τους είναι μαζί, μοιάζουν τόσο ταιριαστοί, συντονισμένοι, ενδιαφέροντες, απολαυστικοί. Οταν δούμε όμως τα δύο ζευγάρια χωριστά, καταλαβαίνουμε πόσο διαφορετικοί είναι οι σύζυγοι μεταξύ τους, τόσο που να καταλήγουν αταίριαστοι, έχοντας διαλέξει ο καθένας τους στην πραγματικότητα την εικόνα που είχε για τον άλλο, αυτή που τον τράβηξε τον καιρό της γνωριμίας και τη συγκράτησε από ατολμία να αποδεχθεί τις αλλαγές που γίνονταν, από ραθυμία να αναγνωρίσει τον καινούργιο «άλλο», από βολή στο γνωστό, πάγιο, ακίνδυνο, δεδομένο.

Μόλις ο κρίκος που τους ενώνει σπάσει με αυτόν τον απροσδόκητο θάνατο, θα αποκαλυφθεί ότι χωρίς να υποκρίνονται, δεν είναι αυτοί που φαίνονταν, ο πίνακας της ζωής τους που πίστευαν ότι ήταν αυθεντικός, αποδεικνύεται πλαστός και ξεφλουδίζει, αποκαλύπτοντας απωθημένα κι επιθυμίες, πικρίες και μυστικά, εξαρτήσεις και ανταγωνισμούς. Αποκαλύπτει την άρρητη, πραγματική σχέση τους, που έμοιαζε σταθερή και ακλόνητη, σχεδόν προδιαγεγραμμένη, που την άλλαξε όμως μια ανάσα, η τελευταία ανάσα εκείνου που πέθανε.

Η Κριστίν έχει τον κύριο ρόλο της αφήγησης, εκείνη κυρίως θυμάται, αναπολεί, πληγώνεται, παραιτείται, χαλυβδώνεται για να συνεχίσει να ζει. Αποδεικνύεται πιο δυνατή από ό,τι νόμιζε, πιο αυτάρκης, πιο ανεξάρτητη, πιο ανελέητη, όταν θα χρειαστεί να συντροφέψει τον εαυτό της μετά την απρόσμενη φριχτή μοναξιά της. Ο άντρας της, Αλεξ, φανερώνοντας καινούργιες ανάγκες, ακάλυπτες κι εκκρεμείς πριν από τον θάνατο του φίλου του, θα θελήσει να τις εκπληρώσει μ’ έναν τρόπο οδυνηρό για τους άλλους μα και τον ίδιον. Κι η Λίντια, η χήρα του Ζάκαρι, θα βγάλει το πέπλο της μποέμ, εύθραυστης, όμορφης, ανέμελης γυναίκας, που τη θρέφει το ενδιαφέρον των άλλων και την εξημερώνουν η ύλη, ο πλούτος, η πολυτέλεια, και με μια αργοπορημένη ωριμότητα, θα απλώσει το χέρι της σε αυτόν που ήθελε πάντα, τον σύζυγο της άλλης.

Η μεγάλη διάλυση

Υποδόρια και μυστικά, χαμηλόφωνα και υπαινικτικά εξελίσσεται για τους ήρωες η αναπόφευκτη σύγκρουση, η μεγάλη διάλυση. Ερωτες που πνίγηκαν, γάμοι που έγιναν παράταιρα, επιθυμίες που αφέθηκαν να υποφώσκουν και τώρα εκδικούνται. Μελαγχολική και αργή εξέλιξη, φοβερή εσωτερική ένταση, μια συνεχής ισορροπία στο κενό και η Χάντλι μάς δίνει ένα μυθιστόρημα που ανατέμνει την ανθρώπινη ψυχή, διχασμένη ανάμεσα στο θέλω, μπορώ, διεκδικώ, παραιτούμαι, ανάμεσα στη χαρά και στην πληγή, ανάμεσα στο δράμα και στην ανακούφιση της αλήθειας.

Εχει μια θεατρικότητα η γραφή της Χάντλι. Κλειστοί χώροι, πολύτιμα αντικείμενα, προσοχή στους συμβολισμούς των μικρών λεπτομερειών, εσωτερικοί πόλεμοι, φίνα ξεσπάσματα, αυτοκυριαρχία και σιωπή. Κι ένας προκλητικός ήχος. Είναι το δέρμα που αλλάζει πολλές φορές μέσα στον γάμο, μέχρι ν’ αποφασίσεις αν «έμενες μαζί με τον άλλο περνώντας από τη μία μεταμόρφωση στην επόμενη. Ή δεν έμενες».