Ενα σύμπαν από «πλάνητες» σε τροχιά

«Υπάρχει μια ραχοκοκαλιά γύρω από την οποία οργανώνεται η δουλειά μου. Προχωρώντας και παρατηρώντας αυτά που προκύπτουν, βλέπω σχέσεις με τις πρωτογενείς αναζητήσεις μου», λέει ο Παντελής Χανδρής. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]

Στην κεντρική αίθουσα της γκαλερί Citronne έχει ολοκληρωθεί το στήσιμο της ατομικής έκθεσης του Παντελή Χανδρή «Orbital Objects». Η μετάφραση του τίτλου θα μπορούσε να είναι τροχιακά αντικείμενα ή αντικείμενα σε τροχιά, με την έννοια που έχει η λέξη «τροχιά» στην αστρονομία: τη διαδρομή που εκτελεί ένα ουράνιο σώμα κατά τη μεταφορά του γύρω από ένα άλλο ουράνιο σώμα μεγαλύτερης μάζας, λόγω της βαρύτητας.

O ιδιότυπος ουράνιος «κήπος» που αποτελείται από γλυπτά, ζωγραφικά έργα και σχέδια σε προκαλεί να τον διασχίσεις. Σαν αρχιτέκτονας τοπίου, ο καλλιτέχνης έχει οργανώσει την έκθεση-εγκατάσταση γύρω από έναν λευκό «Πυρσό» (2022), κατασκευή που θυμίζει τις φλόγες οι οποίες διακοσμούν μνημεία ηρώων και πεσόντων. Γύρω από το φωτεινό κέντρο –τη φωτιά που δίνει ζωή, «που αποτρέπει τη λήθη», όπως λέει ο δημιουργός του– έχουν εκτοξευτεί μαύρα γλυπτά σαν οντότητες φτιαγμένες από οστέινες ύλες, γύψους, ασβεστίτες, πορσελάνες, τέφρα. Ο Χανδρής τα αποκαλεί «πλάνητες» κι όχι «πλανήτες», δίνοντας έμφαση στη διαρκή μετακίνηση, ίσως και την πιθανότητα συνάντησης μέσα από τη συνεχή περιστροφή.

Το έργο «Orbital Objects» είναι μια γλυπτική εγκατάσταση σε εξέλιξη, στην οποία μπορούν να προστίθενται συνεχώς καινούργια σώματα – πλάνητες αυξάνοντας το πλήθος τους. «Τα τροχιακά αντικείμενα του Χανδρή είναι έργα που κάθε χρονική στιγμή θα προσδιορίζονται διαφορετικά. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι εντυπώνονται βαθιά στο υποσυνείδητο και στη μνήμη σου. Δεν τα ξεχνάς. Και το κυριότερο: αλλάζουν τον τρόπο που βλέπεις τη φύση, μια νεκρή φύση, το τοπίο, αλλά και τα ίδια τα έργα τέχνης – και το τι μπορούν αυτά να προσφέρουν σε έναν θεατή», σημειώνει στο κείμενό του, στον κατάλογο της έκθεσης ο ιστορικός τέχνης Χριστόφορος Μαρίνος.

«Η τέχνη είναι ένας πολύ ωραίος τρόπος για να εκφράζεσαι ελλειπτικά, ποιητικά· να αναφέρεσαι σε πράγματα χωρίς να τα ονομάζεις», λέει ο Παντελής Χανδρής καθώς συζητάμε έχοντας ολοκληρώσει τη διαδρομή μέσα σε αυτόν τον κόσμο των σκιών που έχει δημιουργήσει. Η έρευνά του στράφηκε –για άλλη μια φορά– στη ζωγραφική με στόχο τη μελέτη των αποδόσεων της σκιάς σε έργα των Τζόρτζιο Μοράντι, Φράνσις Μπέικον και Εντβαρτ Μουνκ, αλλά και σε πίνακες που αναπαριστούν νεκρά ζώα τα οποία εμφανίζονται ως τρόπαια κυνηγιού. Στην έρευνα αυτή προστέθηκε και μια σειρά αστρικά σώματα. Η εργασία του εδώ και χρόνια διαθέτει συνέχεια και συνέπεια. «Υπάρχει μια ραχοκοκαλιά γύρω από την οποία οργανώνεται η δουλειά μου. Προχωρώντας και παρατηρώντας αυτά που προκύπτουν, βλέπω σχέσεις με τις πρωτογενείς αναζητήσεις μου», λέει ο ίδιος. Πειραματίζεται κι εξελίσσεται συγκροτώντας ένα θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο δίνει κάθε φορά νέες εκφραστικές λύσεις.

Κάνοντας γλυπτική, σχεδιάζω. Και το αντίστροφο. Εκείνο που κυρίως με ενδιαφέρει είναι η έκφραση μιας φόρμας και οι προεκτάσεις της.

Τι τον απασχολεί κυρίως στο έργο του; «Η απώλεια. Η εικαστική γλώσσα μού έδωσε τον τρόπο να εξοικειωθώ με αυτήν», λέει. «Εκφράζεστε πληρέστερα με τη γλυπτική ή με τη ζωγραφική;», τον ρωτάμε. «Δεν τα διαχωρίζω», απαντά. «Κάνοντας γλυπτική, σχεδιάζω. Και το αντίστροφο. Εκείνο που κυρίως με ενδιαφέρει είναι η έκφραση μιας φόρμας και οι προεκτάσεις της, η εκδίπλωση του δισδιάστατου χώρου της ζωγραφικής στις τρεις διαστάσεις ώστε να γίνει γλυπτό».

Ενας εικαστικός – διανοούμενος; Μάλλον ένας ενεργός εικαστικός καλλιτέχνης –έχει παρουσιάσει μέχρι τώρα 16 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό– και παράλληλα δάσκαλος – διευθυντής του 10ου εργαστηρίου ζωγραφικής της ΑΣΚΤ. Η διδασκαλία είναι για αυτόν χαρά. «Και παράλληλα υποχρέωση να ανταποδώσω αυτό που η σχολή μού έδωσε όταν ήμουν σπουδαστής», λέει. Τι ήταν αυτό; «Ενα καταφύγιο. Δεν αισθανόμουν πια περίεργος μέσα στον κόσμο. ΄Η καλύτερα, βρισκόμουν πια μαζί με άλλους περίεργους».

Το εργαστήριο στο οποίο διδάσκει είναι πολυσύχναστο. «Η ζωγραφική και το σχέδιο είναι πεδία από τα οποία μπορεί κανείς να αντλήσει πολλά εικαστικά εργαλεία», εξηγεί στους φοιτητές του. Αρκεί να ξέρουν ότι η τέχνη αρχίζει εκεί όπου τελειώνει η τεχνική. Πιστεύει στην ενσώματη επαφή με την τέχνη. «Τη γνώση πρέπει να την εισπράττεις πηγαίνοντας στην πηγή, να πορευθείς, να την αναζητήσεις στα μουσεία. Διαφορετικά οι πληροφορίες είναι πλασματικές», καταλήγει.

Η έκθεση «Orbital Objects» διαρκεί έως τις 24 Ιουνίου.