Ελλείψεις φαρμάκων: Τι προκαλεί τη νέα μεγάλη κρίση – Η εικόνα ανά τον κόσμο

Η αναζήτηση από φαρμακείο σε φαρμακείο για ένα απλό φάρμακο δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Χώρες από την Ευρώπη έως την Ασία και τη Βόρεια Αμερική αναφέρουν αυτό το διάστημα σοβαρές ελλείψεις σε αντιβιοτικά, αναλγητικά, αντιπυρετικά, ακόμη και θεραπείες χρόνιων παθήσεων, καθώς η ζήτηση αυξάνεται εν μέσω έξαρσης των ιώσεων και οι φαρμακοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Η αμοξυκιλλίνη, οι κεφαλοσπορίνες και άλλα ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά είναι ελλιπή, σύμφωνα με στοιχεία από διάφορες χώρες, εγείροντας ανησυχίες μεταξύ γιατρών και αξιωματούχων για τη διαθεσιμότητα φαρμάκων που βασίζονται για τη θεραπεία παθήσεων που κυμαίνονται από ωτίτιδες έως πνευμονία.

H αύξηση της ζήτησης

Οι ελλείψεις αποδίδονται σε διάφορους παράγοντες. Η ζήτηση ανέκαμψε δυναμικά μετά την άρση των περιορισμών της της πανδημίας. Έχοντας για πάνω από δύο χρόνια ζήσει σε συνθήκες «γυάλας», με lockdown, χρήση μάσκας και αποστάσεις, μέναμε μακριά από ιούς και ιώσεις. Όταν ήρθε η άρση των μέτρων είχαμε έξαρση των ασθενειών.

Επιπλέον, η αλλαγή των προτύπων συνταγογράφησης μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της ζήτησης. Μια πρόσφατη αλλαγή συμβουλών στην Αγγλία επέτρεψε τη χρήση αντιβιοτικών σε παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο στρεπτόκοκκου Α ως «συνολικό μέτρο», το οποίο με τη σειρά του πιθανότατα αύξησε τη ζήτηση για πενικιλίνη και αμοξικιλλίνη.

Τα αγκάθια στην προσφορά

Τα προβλήματα όμως είναι μεγάλα και σε επίπεδο προσφοράς. Οι φαρμακοβιομηχανίες και εταιρείες βιοτεχνολογίας αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις στην προμήθεια συστατικών, συσκευασιών και άλλων εξαρτημάτων, εν μέρει λόγω των περιορισμών που διατήρησε για μεγάλο διάστημα η Κίνα, αλλά και προβλημάτων στην Ινδία. Σε αυτές τις πιέσεις ήρθε να προστεθεί το αυξανόμενο κόστος ενέργειας, που κατέστησε δύσκολη υπόθεση τη διατήρηση ορισμένων ενεργοβόρων παραγωγής. H υπερβολική εξάρτηση από έναν μικρό αριθμό προμηθευτών για ενεργά φαρμακευτικά συστατικά και άλλες πρώτες ύλες έχει καταστήσει δύσκολο για τους κατασκευαστές να ανταποκριθούν στην τρέχουσα ζήτηση. Η Κίνα και η Ινδία μαζί αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 60% της προσφοράς ενεργών φαρμακευτικών συστατικών παγκοσμίως το 2020. Αυτό το επίπεδο συγκέντρωσης της αγοράς εφοδιασμού μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα διαθεσιμότητας όταν διακόπτονται οι αλυσίδες εφοδιασμού φαρμάκων.

Για να γίνει αντιληπτή η κατάσταση να αναφέρουμε ότι η Sandoz, η επιχείρηση γενόσημων προϊόντων NVS 1,64% της ελβετικής φαρμακοβιομηχανίας Novartis AG, δήλωσε ότι αντιμετωπίζει καθυστερήσεις στην πλήρωση των παραγγελιών επειδή δεν μπορεί να προμηθευτεί όλα τα βιδωτά καπάκια και άλλα εξαρτήματα που χρειάζεται. Η Centrient Pharmaceuticals Netherlands BV, ένας άλλος μεγάλος παραγωγός αντιβιοτικών, δήλωσε ότι μείωσε την παραγωγή ενός βασικού συστατικού επειδή δεν μπορεί να αυξήσει τις τιμές αρκετά ώστε να αντισταθμίσει το αυξανόμενο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι λογαριασμοί ενέργειας «καίνε» και τις φαρμακοβιομηχανίες

Ορισμένοι παραγωγοί φαρμάκων διαμαρτύρονται ότι δεν μπορούν να μετακυλήσουν τις αυξήσεις κόστους που αντιμετωπίζουν στην παραγωγή, όπως κάνει για παράδειγμα μία βιομηχανία τροφίμων. Ενώ τα αντιβιοτικά διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο βοηθώντας τους ανθρώπους να αναρρώσουν από βακτηριακές λοιμώξεις, όπως η βρογχίτιδα και η αμυγδαλίτιδα, δεν προστατεύονται πλέον από διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Επιπλέον στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης επιβάλλονται ανώτατα όρια τιμών σε ορισμένα φάρμακα, αφού η υγεία είναι δημόσιο αγαθό.

Τον περασμένο χρόνο και από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, οι λογαριασμοί ενέργειας στο εργοστάσιο παραγωγής της Centrient στο Ντελφτ της Ολλανδίας, έχουν οκταπλασιαστεί, ανέφερε η εταιρεία. Το εργοστάσιο παράγει ένα βασικό συστατικό για την κεφαλοσπορίνη, η οποία συχνά συνταγογραφείται για τη θεραπεία λοιμώξεων του αυτιού και του πνεύμονα, όπως επίσης και σε άτομα που είναι αλλεργικά στην πενικιλίνη.

«Η πρόκληση για έναν κατασκευαστή σαν τον δικό μας είναι ότι ενώ το κόστος αυξάνεται, μπορούμε να μεταφέρουμε μόνο εν μέρει τις αυξήσεις τιμών στους πελάτες μας», σημειώνει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Centrient, Rex Clements.

Τα ζητήματα στην Ευρώπη απηχούν εκείνα της Βόρειας Αμερικής, όπου η αύξηση των μολύνσεων προκαλεί επίσης ελλείψεις.

Η εικόνα ανά την Ευρώπη

Στη Γαλλία οι ειδικοί έχουν ήδη χτυπήσει καμπανάκι για πολύμηνες ελλείψεις. «Φοβόμαστε πολύ, γιατί ακούσαμε ότι η έλλειψη θα είναι για τουλάχιστον τρεις ή τέσσερις μήνες», δήλωσε στη Wall Street Journal ο Remi Salomon, παιδίατρος στο νοσοκομείο Necker-Enfants Malades στο Παρίσι. Όπως εξήγησε έχει δοθεί οδηγίες για μικρότερες δόσεις αντιβιοτικών, ώστε να διασφαλιστούν επαρκείς προμήθειες για όλους. Ωστόσο και αυτό είναι προβληματικό. Ορισμένοι ασθενείς ενδεχομένως να μην απαλλαγούν από τις λοιμώξεις τους εξαιτίας του περιορισμού στη διάρκεια της θεραπείας τους.

Η Γαλλία αντιμετωπίζει έλλειψη αμοξικιλλίνης, ιδιαίτερα πόσιμων μορφών για παιδιά, από τον Οκτώβριο. Μάλιστα ήρθαν στο φως επιστολές με τις οποίες Γάλλοι υγειονομικοί υπάλληλοι ζητούσαν από τους γιατρούς να αποφεύγουν τη συνταγογράφηση της. Υπολογίζεται ότι η έλλειψη θα διαρκέσει έως τον Μάρτιο. Παιδιατρικοί σύλλογοι υγείας εξέδωσαν πρόσφατα οδηγίες σχετικά με τον τρόπο λήψης χαπιών αμοξικιλλίνης για ενήλικες και αραίωσής τους σε πόσιμα διαλύματα για παιδιά που χρειάζονται το φάρμακο.

Στοιχεία από την Ιταλία και τη Γερμανία δείχνουν εξίσου σοβαρές ελλείψεις σε αμοξικιλλίνη και άλλα αντιβιοτικά.

Στο Βέλγιο, δεδομένα από την ομοσπονδιακή υπηρεσία για φάρμακα και προϊόντα υγείας δείχνουν προσωρινές ελλείψεις αμοξικιλίνης τους πρώτους μήνες του 2023 λόγω καθυστερήσεων στην παραγωγή. Το Zinnat, ένα αντιβιοτικό του είδους της κεφαλοσπορίνης που παράγεται από τη Sandoz, αναφέρεται σε έλλειψη μέχρι τον Μάρτιο του 2023.

Η αυξανόμενη ζήτηση στη Βρετανία προκαλεί επίσης διαταραχές στην προσφορά αντιβιοτικών, λένε οι φαρμακευτικοί σύλλογοι, ειδικά εκείνων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από τον στρεπτόκοκκο.

Οι υγειονομικές αρχές λένε ότι υπάρχουν προβλήματα με την αναπλήρωση των αποθεμάτων των φαρμακείων, παρά με την πραγματική έλλειψη προμηθειών.

Η κατάσταση σε ΗΠΑ – Καναδά

Με όλες τις πολιτείες εκτός από έξι να εμφανίζουν «υψηλά» ή «πολύ υψηλά» επίπεδα μολύνσεων του αναπνευστικού, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, ορισμένα παιδικά φάρμακα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή είναι δύσκολο να βρεθούν σε πολλά μέρη ανά τη χώρα.

Η διαθεσιμότητα των παυσίπονων για παιδιά άρχισε να μειώνεται τον Ιούνιο. Μετά από κάποια ανάκαμψη στις αρχές του φθινοπώρου, άρχισε να υποχωρεί ξανά τον Νοέμβριο, σύμφωνα με την εταιρεία Nielsen IQ, η οποία παρακολουθεί τα στοιχεία των σημείων πώλησης. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ δήλωσε ότι συνεργάζεται στενά με τους κατασκευαστές φαρμάκων για την αξιολόγηση της κατάστασης.

Η γρίπη έφερε σχεδόν διπλάσιο αριθμό ατόμων στο νοσοκομείο την περασμένη εβδομάδα από την προηγούμενη εβδομάδα, σύμφωνα με τα ενημερωμένα στοιχεία του CDC.

«Ο FDA αναγνωρίζει τον πιθανό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η μειωμένη διαθεσιμότητα ορισμένων προϊόντων στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και στους ασθενείς. Ενώ ο οργανισμός δεν παρασκευάζει φάρμακα και δεν μπορεί να απαιτήσει από μια φαρμακευτική εταιρεία να παράξει ένα φάρμακο, να αυξήσει ή να αλλάξει τη διανομή ενός φαρμάκου, το κοινό πρέπει να είναι βέβαιο ότι ο FDA συνεργάζεται στενά με πολλούς κατασκευαστές και άλλους στην προμήθεια αλυσίδα για την κατανόηση, τον μετριασμό και την πρόληψη ή τη μείωση των επιπτώσεων της διαλείπουσας ή μειωμένης διαθεσιμότητας ορισμένων προϊόντων. Ο FDA κατανοεί ότι οι κατασκευαστές αναμένουν ότι η διαθεσιμότητα θα συνεχίσει να αυξάνεται στο εγγύς μέλλον», ανέφερε ο οργανισμός σε ανακοίνωσή του.

Σύμφωνα με το Νοσοκομείο Παίδων του Σιάτλ, η συνεχιζόμενη αύξηση των αναπνευστικών ασθενειών έχει επηρεάσει την υγρή ακεταμινοφαίνη και την ιβουπροφαίνη, που χορηγούνται συνήθως σε παιδιά. «Εφαρμόζουμε ενεργά στρατηγικές μετριασμού για τις ελλείψεις των αντιπυρετικών» δήλωσε στο CNN η Emily Benefield, διευθύντρια κλινικών προγραμμάτων φαρμακείων στο Seattle Children’s.

Η Johnson & Johnson λέει ότι βλέπει υψηλή ζήτηση για τα προϊόντα ανακούφισης του πόνου και εργάζεται για να μεγιστοποιήσει την παραγωγική ικανότητα..

Τι συμβαίνει σε Ασία, Αυστραλία

Ένα άνευ προηγουμένου κύμα λοιμώξεων από τον Covid στην Κίνα έχει προκαλέσει εκτεταμένες ελλείψεις φαρμάκων, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αντιπυρετικά και παυσίπονα για να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Ρεπορτάζ διεθνών πρακτορείων κάνουν λόγο για «αγορές πανικού», που εξπαλώνονται εκτός των συνόρων της ηπειρωτικής Κίνας, με τις γενόσημες εκδόσεις του Tylenol και του Advil να εξαντλούνται σε φαρμακεία στο Χονγκ Κονγκ, στο Μακάο, στην Ταϊβάν και μέχρι και στην Αυστραλία. Ακόμη και οικιακά «γιατροσόφια», όπως τα κονσερβοποιημένα ροδάκινα, εξαντλούνται.

Ο επικεφαλής υγείας του Χονγκ Κονγκ, προέτρεψε τους πολίτες να αποφεύγουν τη συσσώρευση φαρμάκων για το κρυολόγημα, ζητώντας τους «να μην υπερβάλλουν». Σε πέντε φαρμακεία στην εμπορική περιοχή του Wan Chai, το φάρμακο Panadol, το τοπικό εμπορικό σήμα του Tylenol, έχει εξαντληθεί εδώ και δύο εβδομάδες. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του CNN πολλοί αγόραζαν χύμα για να το στείλουν σε φίλους και συγγενείς τους στην ηπειρωτική χώρα. Οι ισχύοντες κανόνες δεν επιτρέπουν την απευθείας αποστολή φαρμάκων από το Χονγκ Κονγκ στην ηπειρωτική Κίνα.

Στο Μακάο, η ρυθμιστική αρχή φαρμάκων διέταξε τα φαρμακεία την περασμένη εβδομάδα να περιορίσουν τις αγορές αναλγητικών, αντιπυρετικών φαρμάκων και κιτ τεστ αντιγόνου.

Η Κίνα παλεύει με το χειρότερο ξέσπασμα Covid-19 της από την έναρξη της πανδημίας, με αναλυτές από τον επενδυτικό οίκο Nomura να περιγράφουν την κατάσταση ως «εθνικό χάος». «Σε όλα αυτά, ένα μεγάλο ερώτημα είναι εάν η εγκατάλειψη της πολιτικής της μηδενικής ανοχής του Covid-19 ήταν προγραμματισμένη», ανέφεραν σε ξεχωριστό σημείωμα αναλυτές της Capital Economics. «Φαίνεται ότι ο ευρύτερος κρατικός μηχανισμός δεν είχε δει κάποια προετοιμασία».

Στην Ταϊβάν, δημοσιογράφος του CNN επισκέφτηκε μια ντουζίνα φαρμακεία σε διάφορες περιοχές της Ταϊπέι το βράδυ της περασμένης Τρίτης, χωρίς να καταφέρει να βρει ούτε ένα κουτί Panadol. «Κάποιοι πελάτες μας είπαν ότι ήθελαν να στείλουν τα χάπια στους συγγενείς και φίλους τους στην Κίνα, δεδομένης της κατάστασης εκεί» ανέφερε ιδιοκτήτης φαρμακείου.

Ακόμη και στην Αυστραλία, η οποία έχει πόλεις με μεγάλες κοινότητες Κινέζων, ορισμένοι κινεζικής καταγωγής πολίτες έχουν αρχίσει να στέλνουν μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για το κρυολόγημα και τη γρίπη σε συγγενείς τους στην Κίνα, σύμφωνα με το ABC News.