Εκλογές: Κούρσα για 1+2 στην Κύπρο

Μετά µια μακρά σε διάρκεια αλλά κυρίως υψηλή σε ένταση προεκλογική μάχη, διεξάγεται σήμερα ο α΄ γύρος των προεδρικών εκλογών για την ανάδειξη του νέου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Παρότι υπάρχει συνωστισμός υποψηφίων –φτάνουν για πρώτη φορά τους 14–, οι τρεις βασικοί υποψήφιοι που διεκδικούν εισιτήριο για τον β΄ γύρο των εκλογών, στις 12 Φεβρουαρίου, είναι ο πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού (ΔΗΣΥ) Αβέρωφ Νεοφύτου, ο διπλωμάτης και ανεξάρτητος υποψήφιος που στηρίζεται από το κόμμα της Αριστεράς (ΑΚΕΛ) Ανδρέας Μαυρογιάννης και ο τέως υπουργός Εξωτερικών της διακυβέρνησης Αναστασιάδη, Νίκος Χριστοδουλίδης, που παρότι κατέρχεται ως ανεξάρτητος υποψήφιος στηρίζεται επίσημα από τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου, Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ), Δημοκρατική Παράταξη (ΔΗΠΑ) και Κόμμα Σοσιαλιστών (ΕΔΕΚ). Ο τελευταίος θεωρείται, βάσει των δημοσκοπήσεων, το φαβορί, διατηρώντας σαφές προβάδισμα από τους άλλους δύο ανθυποψηφίους του, οι οποίοι φέρεται πως θα δώσουν μάχη ψήφο με ψήφο για τη δεύτερη θέση.

Νίκος Χριστοδουλίδης

Το φαβορί

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης θεωρείται, βάσει των δημοσκοπήσεων, το φαβορί των εκλογών, καθώς σε όλες ανεξαιρέτως τις μετρήσεις διατηρεί σαφές προβάδισμα από τους ανθυποψηφίους του και παρουσιάζεται παράλληλα ως ο νικητής του β΄ γύρου, είτε απέναντί του βρεθεί ο Αβέρωφ Νεοφύτου είτε ο Ανδρέας Μαυρογιάννης. Διετέλεσε μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021 υπουργός Εξωτερικών της διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη και κατά την πρώτη θητεία του ήταν κυβερνητικός εκπρόσωπος. Κατάφερε να καλλιεργήσει μετριοπαθές προφίλ, καθώς απέφευγε επιμελώς τις συγκρούσεις με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, γεγονός που οι επικριτές του ερμήνευαν ως «φόβο να τσαλακωθεί, βγαίνοντας μπροστά», όταν προέκυπταν σκάνδαλα. Αυτό, σε συνδυασμό με το πολύ καλό δίκτυο που έκτισε με ΜΜΕ και δημοσιογράφους, βοήθησαν πολύ και στην πολιτική του ανέλιξη και στην ευρεία δημοφιλία του. Καθόλου τυχαίο ότι κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Αναστασιάδη είχε τις πιο υψηλές επιδόσεις δημοτικότητας, ενώ την ίδια στιγμή κατάφερε να γίνει ο στενότερος και πιο έμπιστος συνεργάτης του Νίκου Αναστασιάδη.

Κατά τη θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών δέχτηκε την κριτική ότι υποβάθμισε τις απειλές για άνοιγμα της Αμμοχώστου (τα περίκλειστα Βαρώσια), ενώ έθεσε ως προτεραιότητά του την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για τις προκλήσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ. Κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις από το πιο προοδευτικό ακροατήριο και κυρίως από το ΑΚΕΛ, ιδιαίτερα όταν οι υψηλές προσδοκίες επιβολής κυρώσεων δεν επιβεβαιώθηκαν. Αντιθέτως, η πολιτική των κυρώσεων και η κριτική που δεχόταν από συγκεκριμένα ακροατήρια ότι ανήκει στη σκληρή γραμμή στο Κυπριακό, ήταν ένας από τους λόγους που ο ενδιάμεσος χώρος συστρατεύτηκε με περισσότερη ευκολία γύρω του. Οι στενές σχέσεις με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ υπήρξαν αντικείμενο συζήτησης ιδιαίτερα με την έναρξη του πολέμου, με τον ίδιο να καταδικάζει τελικά τη ρωσική εισβολή.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης προτάσσει την ανάγκη μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Στο Κυπριακό συζητάει με αλλαγές το Πλαίσιο Γκουτέρες και επιδιώκει ενεργό ρόλο της Ε.Ε. για ανακίνηση του ζητήματος. Στην οικονομία προτάσσει το σύνθημα «με την οικονομία δεν παίζουμε», προβάλλει τον φορολογικό μετασχηματισμό και την αντιμετώπιση της ακρίβειας με στοχευμένη οικονομική στήριξη στις ευάλωτες ομάδες. Οσον αφορά το μεταναστευτικό έχει θέσει ως πρώτη κίνησή του τη δημιουργία υφυπουργείου Μετανάστευσης.

Τα σενάρια

Αν οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιωθούν, ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα είναι ο πρώτος υποψήφιος που ενώ δεν στηρίχθηκε επίσημα από ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα (ΑΚΕΛ – ΔΗΣΥ), κατάφερε είτε να περάσει στον β΄ γύρο είτε να εκλεγεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι λόγω της στενής σχέσης που είχε με τον Νίκο Αναστασιάδη, σε συνδυασμό με το ότι υπογραμμίζει τη συναγερμική του ιδιότητα, λαμβάνει ένα σημαντικό μέρος των συναγερμικών ψηφοφόρων και ένα μικρό ποσοστό από το ΑΚΕΛ. Εχει ήδη δημιουργηθεί η αίσθηση ότι αποτελεί τη δεύτερη συναγερμική υποψηφιότητα, η οποία παραδόξως δεν έχει πληγεί από τα σκάνδαλα της δεκαετίας. Δεν είναι τυχαίο ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ο Νίκος Χριστοδουλίδης ουδέποτε έκρυψε τη συναγερμική του ταυτότητα, ενώ υπογραμμίζει την ανάγκη διακυβέρνησης με τον ΔΗΣΥ. Αυτό συμβάλλει στο να «κλειδώσει» εκείνο το σημαντικό ποσοστό συναγερμικών ψηφοφόρων και να απενεχοποιήσει την ψήφο τους υπέρ του. Βεβαίως, στο επιτελείο του υπάρχει η έντονη ανησυχία ανατροπής των δημοσκοπήσεων, καθώς αναγνωρίζουν πως η ψήφος τους είναι χαλαρή. Αυτό θα εξαρτηθεί από το αν τα δύο μεγάλα κόμματα θα καταφέρουν να συσπειρωθούν την ύστατη ώρα, επικαλούμενα τον κομματικό πατριωτισμό. Σε ένα σενάριο ήττας του, πάντως, ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει ξεκαθαρίσει πως δεν θα ιδρύσει κόμμα και θα αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή.

Αβέρωφ Νεοφύτου

Ο κομματικός

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών κατάφερε να καλλιεργήσει μετριοπαθές προφίλ, αποφεύγοντας επιμελώς τις συγκρούσεις με τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Ο Αβέρωφ Νεοφύτου είναι ο μόνος αρχηγός κόμματος μαζί με τον ηγέτη του ακροδεξιού ΕΛΑΜ που κατέρχεται στις εκλογές. Διαδέχθηκε –χωρίς ανθυποψήφιο– τον Νίκο Αναστασιάδη στην προεδρία του ΔΗΣΥ, όταν ο τελευταίος εξελέγη πρόεδρος της δημοκρατίας το 2013. Στηρίζεται επίσημα μόνο από το κόμμα του, με μικρές εισροές από άλλα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου αλλά και από το ΕΛΑΜ.

Βάσει δημοσκοπήσεων φέρεται να δίνει μάχη ψήφο με ψήφο για τη δεύτερη θέση και κατ’ επέκταση για το εισιτήριο του β΄ γύρου. Φέρεται πως πληρώνει τη φθορά και την κόπωση από τη δεκαετία διακυβέρνησης Αναστασιάδη αλλά και το γεγονός ότι βγήκε μπροστά σε αμφιλεγόμενα μνημονιακά νομοσχέδια. Η αρνητική εικόνα του σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας διαπιστώνεται από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζονται σε έρευνες. Εχει βεβαίως να διαχειριστεί και το γεγονός ότι κατέρχεται υποψήφιος σε μια εποχή που η επιρροή των κομμάτων υπαναχωρεί και οι κοινωνίες διεθνώς αποζητούν προσωπικότητες που δεν προέρχονται από τον σκληρό κομματικό σωλήνα. Ο ίδιος δεν κατάφερε να κερδίσει πλήρως την εμπιστοσύνη του συναγερμικού ακροατηρίου, με αποτέλεσμα σήμερα να διαπιστώνεται πως το κόμμα διασπάται μεταξύ της υποψηφιότητάς του και αυτής του επίσης συναγερμικού Νίκου Χριστοδουλίδη. Σε αυτή την αμηχανία των συναγερμικών ψηφοφόρων συνέβαλε και το γεγονός ότι ο πρόεδρος Αναστασιάδης για καιρό εξακολουθούσε να μιλάει θετικά για τον «στενό του συνεργάτη» Νίκο Χριστοδουλίδη. Σε σημείο που ο Αβέρωφ Νεοφύτου τον κάλεσε δημοσίως να διαλύσει τις σκιές, ότι στο παρασκήνιο στηρίζει τον τέως υπουργό Εξωτερικών του.

Ο Νεοφύτου έχει δώσει έμφαση στο ότι η Κύπρος ανήκει στη Δύση και καταδικάζει τη ρωσική εισβολή. Στο Κυπριακό έχει θέσει δύο «κλειδιά» που, όπως λέει, θα «ξεκλειδώσουν» το αδιέξοδο, και αφορούν την ασφάλεια και την ενέργεια. Για την ασφάλεια έχει προτάξει την ανάγκη άμεσης αίτησης για ένταξη στο ΝΑΤΟ, κάτι που, όπως σημειώνει, θα κινητοποιήσει τον διεθνή παράγοντα να ανακινήσει το Κυπριακό. Οσον αφορά την ενέργεια, η λύση, όπως υποστηρίζει, είναι σταθμός υγροποίησης σε συνεργασία με το Ισραήλ, χωρίς να αποκλείει, με τη λύση του Κυπριακού, αγωγό προς την Τουρκία. Εχει δώσει έμφαση σε ζητήματα φορολογικής μεταρρύθμισης, ενώ σκληρή θεωρείται η ρητορική του πλέον στο μεταναστευτικό ζήτημα.

Στόχος του Αβέρωφ Νεοφύτου είναι η πλήρης συσπείρωση του Δημοκρατικού Συναγερμού. Κάτι τέτοιο του εξασφαλίζει το εισιτήριο για τον β΄ γύρο, ενώ προκαλεί και σοβαρή πληγή στη δυναμική του Νίκου Χριστοδουλίδη. Στο ενδεχόμενο που ο κ. Νεοφύτου χάσει τις εκλογές, έχει ήδη διαμηνύσει πως θα παραμείνει στο πολιτικό παιχνίδι, διεκδικώντας την προεδρία του κόμματος. Ξεκαθάρισε πως σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ο ΔΗΣΥ θα βρίσκεται στην αντιπολίτευση, κλείνοντας τα σενάρια περί διακυβέρνησης με τον Νίκο Χριστοδουλίδη, αν ο τελευταίος εκλεγεί. Είτε αποκλειστεί από τον β΄ γύρο είτε χάσει τις εκλογές, οι εξελίξεις στον ΔΗΣΥ θα είναι ραγδαίες, δεδομένου ότι ήδη υπάρχουν στελέχη του που ενδιαφέρονται ανοικτά για την προεδρία του κόμματος της Δεξιάς.

Ανδρέας Μαυρογιάννης

Ο διαπραγματευτής

Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης στηρίζεται από το κόμμα της Αριστεράς, ΑΚΕΛ, με αρκετές εισροές από το Κίνημα των Οικολόγων. Ως διπλωμάτης που υπηρέτησε σε μεγάλες πρεσβείες, πρώην γενικός διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών και διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς επί διακυβέρνησης Αναστασιάδη, γνωρίζει καλά το Κυπριακό και ήταν πρωταγωνιστής κατά την κρίσιμη περίοδο των συνομιλιών που οδήγησαν στο Κραν Μοντανά. Παραιτήθηκε από τη θέση του διαπραγματευτή τον περασμένο Απρίλιο, σημειώνοντας ότι «δεν νοείται διαπραγματευτής χωρίς την ύπαρξη διαπραγματεύσεων». Είχε μάλιστα διαδραματίσει καίριο ρόλο κατά τη διάρκεια της κυπριακής προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. το 2008.

Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης είχε εκφράσει πρώτος ανησυχίες για τα νέα δεδομένα στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, διαφωνώντας δημοσίως με τον τότε υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη, ενώ, όταν υπήρχε η έντονη φημολογία περί συζητήσεων δύο κρατών, ο ίδιος είχε εκφράσει δημοσίως την αντίθεσή του. Οι επικριτές του Ανδρέα Μαυρογιάννη, που προέρχονται κυρίως από την αντιπολίτευση, ψέγουν το γεγονός ότι δεν παραιτήθηκε από τη θέση του διαπραγματευτή όταν ενισχύονταν οι φημολογίες βολιδοσκοπήσεων για λύση δύο κρατών και μετά το αδιέξοδο στο Κραν Μοντανά. Η κίνηση του Νίκου Αναστασιάδη να τον κατονομάσει ως στενό συνεργάτη του ενίσχυσε τη δυσφορία μερίδας των ΑΚΕΛικών ψηφοφόρων που θα επιθυμούσαν μια υποψηφιότητα πιο αριστερή.

Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, με το σύνθημα της «Αλλαγής», έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην επανεκκίνηση του Κυπριακού προβάλλοντας την ανάγκη αξιοπιστίας και υπογραμμίζει τις πολύ καλές σχέσεις που έχει ο ίδιος διεθνώς και κυρίως με τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, τον οποίο, όπως λέει, θα καλέσει να έρθει στην Κύπρο αμέσως μόλις εκλεγεί. Ψέγει την κυβέρνηση για καθυστέρηση στο ενεργειακό κομμάτι, προτείνοντας εισαγωγή φυσικού αερίου για εγχώρια κατανάλωση, ενώ δίνει έμφαση στο περιβάλλον, στον τομέα της ακρίβειας και στις προτάσεις μείωσης του ΦΠΑ. Ο κ. Μαυρογιάννης έχει βγει μπροστά και στο κομμάτι της πάταξης της διαπλοκής και διαφθοράς, υποσχόμενος πως θα αποδοθεί δικαιοσύνη και θα διεκδικήσει ποινική ευθύνη ακόμη και πολιτικών προσώπων, όσο ψηλά κι αν βρίσκονται.

Βάσει αριθμών ο Ανδρέας Μαυρογιάννης φαίνεται να έχει συσπειρώσει επαρκώς το ΑΚΕΛ –με βάση τα ποσοστά που έλαβε στις βουλευτικές εκλογές του 2021–, ωστόσο, πλην των σημαντικών εισροών από τους Οικολόγους, δεν κατάφερε να επιβεβαιώσει την προσδοκία του ΑΚΕΛ ότι θα είναι σε σημαντικό βαθμό πολυσυλλεκτικός. Εχει ξεκαθαρίσει πως στο ενδεχόμενο που χάσει θα αποσυρθεί από την πολιτική. Στο ενδεχόμενο αποκλεισμού του, όμως, το ΑΚΕΛ αναμένεται να βρεθεί μπροστά σε ένα σκληρό δίλημμα δεδομένου ότι θα πρέπει να διαλέξει μεταξύ δύο συναγερμικών υποψηφιοτήτων.